Safra Kesesi Hastalıkları ve Kanseri

Safra Kesesi Taşı 

Safra kesesi taşı sessizce ilerleyen bir hastalıktır. Yaklaşık olarak 5 kişiden birinin safra kesesinde taş veya çamur gelişimi vardır. Bu hastaların 5’inden biri de safra kesesindeki taşlardan haberdardır. Taşlar ağrı, hazımsızlık, şişkinlik gibi şikayetlere neden olur. Genellikle karnın sağ üst köşesinde veya karnın hemen üstünde orta bölgede yoğunlaşan ağrı görülür. Ağrı şiddetlendikçe sırt ve karın bölgelerine yayılabilir. Ağrı 4-5 saatten uzun sürüyorsa bu durum çoğunlukla safra kesesinde tahriş olduğunun gösterir. Yağlı gıdalar tüketilmesi halindeyse yağın sindiriminin zorlaşmasıyla beraber yemekten sonra aşırı bir şişlik görülür. Safra taşının tanısı ultrasonografi yöntemi ile konulur.







Tedavi nasıl yapılır?
Güncel teknolojik ve tıbbi gelişmeler ile safra kesesi ameliyatları kısa sürede konforlu bir şekilde yapılabiliyor. Cerrahi müdahale ile safra kesesi ile mevcut taş çıkartılıyor ve tekrar taş oluşumunun önüne geçilmiş olunuyor. Safra kesesi ameliyatları laparoskopik veya robotik yöntemle çok küçük kesiklerden kapalı yöntemlerle yapılabilir. Ameliyatın başarı oranı ise deneyimli bir hekim tarafında yapıldığı takdirde yüzde 99’dan yüksektir. Taş bulunan hastalarda safra kesesinin alınmaması durumunda enfeksiyon, taşın safra kanalına düşüp tıkanmaya sebep olması, safra sarılığı gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Safra kesesi tedavisinin uzun dönem uygulanmadığı durumlarda ise hastalığın kansere çevirme olasılığı bulunabilir. Safra kesesi kanserinin yüzde 75’i kadınlarda görülüyor ve bu hastaların yüzde 80’inde de safra kesesinde taş tespit ediliyor. Taşlar eğer 3 cm’den büyükse safra kesesi kanseri riski de yükseliyor.
 

Safra Kesesi Kanseri

Safra kesesi kanseri kimi zaman çok belirti vermeyebilir ya da belirtileri farklı hastalıkları işaret edebilir. Genel olarak belirtiler şu şekilde sayılabilir;

• Sarılık
• Karın ağrısı
• Sindirimle ilgili problemler
• Bulantı, kusma
• Yiyeceklere tahammülsüzlük
• Zayıflama
• Koyu renkli idrar, beyaz renkte dışkı

 
Tanı nasıl konulur?
Safra kesesi kanserini erken evrede teşhis etmek çok önemlidir. Hastada görülen belirtilere göre ultrason, tomografi ve MR gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Pek çok kanser türünde olduğu gibi safra kesesi kanserinin kesin tanısı ileri görüntüleme tekniklerinin ardından biyopsi ile konulur.
 
Tedavisi nasıl yapılır?
Safra kesesi kanseri tedavisi, tümörün cerrahi yöntemlerle çıkartılması ile yapılır. Ameliyatta karaciğerin bir kısmının alınması gerekebilir. Safra kesesi kanserlerinin tanısı ileri evrede konulduğu zaman hastaların ameliyat şansı bulunmaz. Ancak erken teşhis edilen kanser, safra kesesi kanseri tedavisinin başarıyla gerçekleşmesini sağlar. Ameliyat edilemeyecek derecede ileri evre hastalığı olanlarda sarılık ve ağrıyı dindirecek bazı endoskopik işlemler, ağrı tedavisi, radyolojik girişim yapılabilir. Sıcak kemoterapi ve son dönemde geliştirilen bazı akıllı ilaçlar da tümörün ilerlemesini etkileyebilir.
 

Safra Kanalı Taşları (Koledokolityaz)

Safra kesesinde taşı olan 10 hastadan birinde koledokta da taş mevcuttur. Genellikle 60 yaş üzerinde bu oran yüzde 25’e çıkar.
 
Belirtileri nelerdir?
Koledok taşları kimi zaman belirti vermez. Ancak biliyer kolik (yemekten sonra karın ağrısı ve bulantı), tıkanma sarılığı, safra yolu iltihabı (kolanjit), karaciğer enfeksiyonu (kolanjiyohepatit), karaciğer apseleri ve pankreas iltihabı (pankreatit) gibi komplikasyonlarla da ortaya çıkabilir. Biliyer koliktekine benzer karın ağrısına sıklıkla bulantı kusma eşlik eder. Koledok kanalını tıkayan safra taşı eğer tedavi edilmezse karaciğer sirozuna neden olabilir.
 
Tanı nasıl konulur?
Fizik muayene, laboratuvar, ultrasonografi ve gerekirse manyetik rezonans görüntüleme (MRCP) ile koledok taşı tanısı konulabilir. Kimi zaman tanı için endoskopik ultrason da (EUS) gerekebilir. Fiziksel muayene tamamen normal olabileceği gibi, sıklıkla karın üst orta ve sağda (Epigastrium ve sağ hipokondriumda) hafif hassasiyet de olabilir. Hafif sarılık göz beyazlıklarından saptanabilir. İleri sarılıkta ise tüm vücuda yayılmış olur.
 
Tedavisi nasıl yapılır?
ERCP (Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi), koledok taşı tedavisinde altın standarttır. Ağızdan girilen endoskopla 10-15 dakikada yapılan ERCP yüzde 98 başarı ile sağlanır. Hastaların çoğu ERCP’den 2 saat sonra beslenebilir ve aynı gün taburcu edilirler. Nadiren koledok taşı tedavisi için PTK (Perkütan transhepatik kolanjiyografi) veya ameliyat gerekebilir.
 

Pankreas İltihaplarına Bağlı Peripankreatik Koleksiyonlar

Psödokist ve Duvarlı Nekrozun (WON) Endoskopik Drenajı
Pankreatik psödokist ve duvarlı nekroz (WON), ana pankreatik kanalı ve/veya yan dalları içeren pankreatik hasar sonrası gelişen peripankreatik lokal sıvı koleksiyonlarıdır. Pankreas kanalında gelişen hasar akut pankreatit (safra taşı, alkol, travma, abdominal cerrahi, ERCP) veya kronik pankreatite (alkol, otoimmün) bağlı gelişebilir.
 
Akut pankreatik zemininde gelişen erken peripankreatik koleksiyonların yüzde 5-15’i ve kronik pankreatit zemininde gelişenlerin yüzde 40 kadarı kalıcı bir hale gelir ve pankreatik psödokist olarak adlandırılır. Psödokist, peripankreatik alanda bir fibröz psödokapsül ile çevrelenmiş ve içerisinde solid materyal olmayan sıvı koleksiyonudur. Duvarlı nekroz (WON), nekrotizan AP sonrası nekrotik pankreas parenkimi ve peripankreatik dokular enflamatuar bir kapsül ile sınırlanmış solid-nekrotik doku ve pankreatik sıvı içeren bir koleksiyon haline gelir.
 
Belirtileri nelerdir?
Pankreas iltihabı sonrası aralıklı karın ağrısı, bulantı kusmanın devam etmesi, halsizlik, zayıflama ve karında şişlik gibi belirtiler olabilir.
 
Tanı Nasıl konulur?
Kan tetkikleri, ultrason ve BT (bilgisayarlı tomografi) ile tanı konulur.
 
Tedavisi nasıl Yapılıyor?
Pankreatik psödokist ve duvarlı nekrozda ameliyatsız endoskopik kistogastrosomi ile tedavi sağlanır. Ağızdan endoskopla girilip mide ya da onikiparmak bağırsaktan kist içine plastik veya metal stent yerleştirilir ve sıvı mideye boşalır. Duvarlı nekrozda ayrıca kist içindeki ölü dokunun endoskopla mideye çekilmesi gerekebilir. Nadiren endoskopik tedavi başarısız kalırsa laparoskopik veya açık cerrahi tedavi uygulanabilir.