Uyku Apnesi

Uyku apnesi kişinin uyku sırasında nefesinin kesilmesi sonucu ortaya çıkan tehlikeli bir sağlık sorunudur. Solunumun durması birkaç saniye veya dakika sürebilir. Saatte 30`dan fazla nefes durması meydana gelebilir. Özellikle obezite, ailede uyku apnesi öyküsü, daralmış solunum yolları uyku apnesi gelişmesine katkıda bulunabilen faktörlerdir. Çocuklarda geniz eti ve şişmiş bademcikler uyku apnesine yakalanma riskini arttırabilir. Uyku apnesi doğru teşhis edilmediğinde veya tedavi edilmediğinde yüksek sesli horlama, hipertansiyon, kalp rahatsızlıkları ve gündüz yorgunluğuna sebebiyet verebilir.

Uyku Apnesi Nedir?

“Apne” kelimesi Latince nefes durması veya nefes darlığı şeklinde tanımlanabilir. Bu kapsamda uyku apnesi uyku esnasında nefesin kesilmesi veya çok sığ hale gelmesi durumudur. Nefesin kesilmesi ile oluşan oksijen eksikliği hayati tehlikenin oluşmaması adına bir refleks olarak uyanmaya neden olabilir. Bu refleks kişinin hayatta kalmasına olanak tanır ancak uyku döngüsünü kesintiye uğratabilir. Bu durum sağlıklı uykunun engellenmesine ve kalbe stres binmesine sebebiyet verebilir. Ayrıca potansiyel olarak birtakım ölümcül problemlerin oluşmasına katkıda bulunabilir.

Uyku apnesi sırasında solunum tekrarlı olarak durabilir ve yeniden başlayabilir. Uyku esnasında nefes almanın kesilmesi hava yollarının tıkanmasından veya beynin nefes alıp verme merkezini doğru şekilde yönetememesinden kaynaklanabilir.

Uyku Apnesi Tipleri Nelerdir?

Güncel olarak 3 tip uyku apnesi mevcuttur. Solunum yollarında tıkanıklık “obstrüktif uyku apnesi”ni oluştururken, beyinden kaynaklanan apne “merkezi apne” olarak bilinir. Tedavi sonucu ortaya çıkan ve kompleks apne tablosuna “kompleks uyku apnesi sendromu” denir. Ciddi bir uyku bozukluğu olan apne bazı durumlarda ciddi oksijen eksikliğine yol açabilir. Kesintisiz gece uykusundan sonra yorgunluk ve yüksek sesli horlama varlığında uyku apnesi şüphesi düşünülebilir.

Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?

Obstrüktif ve merkezi uyku apnesi belirtileri çoğunlukla benzer şekilde ortaya çıkabilir. Bu nedenle teşhis bazı durumlarda zor olabilir. Obstrüktif ve merkezi uyku apnesinde görülebilen bulgular şunları içerebilir:

• Yüksek sesli horlama: Genellikle horlama oluşabilir ancak her apne vakasında horlama ortaya çıkmayabilir.
• Nefes darlığı: Nefesin kesilmesi ve boğuluyormuş gibi his yaşanabilir.
• Uyurken tekrar tekrar uyanmak: Bireyler genellikle neden uyandıklarını anlamayabilir. Ancak nefes kesilmesi durumunda sıklıkla uyku kesintiye uğrayabilir.
• Yorgunluk ve bitkinlik: Kişiler uyandığında kendini aşırı yorgun ve bitkin hissedebilir.
• Gündüz uykululuğu: Uyku döngüsünün bozulması uykusuzluğa yol açtığından gündüz uykululuğa neden olabilir.
• Ruh hali değişiklikleri:En belirgin özellikleri anksiyete ve depresyon olabilir.

Ek olarak gece terlemesi, uyanırken baş ağrısı, cinsel işlev bozukluğu, konsantrasyon sorunları sinirlilik ve ağız kuruluğu ile uyanmak uyku apnesinin diğer belirti ve semptomları arasında sayılabilir.

Horlama Uyku Apnesi Belirtisi Midir?

Uyku apnesine sahip bireyler genellikle yüksek sesli horlama yaşayabilir. Bununla birlikte uyku apnesi her zaman horlamaya neden olmaz. Uyku apnesi normal horlamadan farklı bir durumdur. Normal (birincil) horlama boğaz veya burun rahatsızlıkları, aşırı kilolu olma, yaşlanma ve uyuma pozisyonu nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur. Uyku apnesinde yüksek sesli horlamaya ek olarak sığ nefesler, boğulma hissi, nefes almanın duraklaması ve huzursuzluk oluşabilir. Ayrıca uyku apnesi araba ve iş kazaları, diğer tıbbi rahatsızlıklar açısından yüksek risk taşıyabilir.

Uyku Apnesi Nedenleri Nelerdir?

Uyku apnesinin gelişme riski özellikle erkeklerde, obeziteye sahip bireylerde, solunum yolları rahatsızlıkları olanlarda yüksek olabilir. Bununla birlikte uyku apnesi temelde 3 türe ayrılır ve diğer birtakım nedenlerden kaynaklanabilir. Obstrüktif uyku apnesinde boyundaki kasların gevşemesi sonucunda çevre dokuların nefes borusuna baskı yapması başlıca nedendir. Merkezi uyku apnesi merkezi sinir sisteminde bulunan beynin bazı durumlarda sinyal iletememesinden kaynaklanabilir. Nefes kontrol mekanizması ve solunum kaslarına ilgili sinir iletimleri olmadığında merkezi uyku apnesi oluşabilir. Bunun yanı sıra kalp yetmezliği, ALS hastalığı, yüksek rakımda oluşan düşük kan oksijen seviyeleri ve sinir sistemi hasarı merkezi uyku apnesine yol açabilir. Obstrüktif uyku apnesinin tedavisinde oluşabilen merkezi apne kompleks apneye dönüşebilir.

Uyku Apnesi Çeşitleri Nelerdir?

Uyku apnesi 3 türe ayrılabilir ancak genellikle benzer semptom ve sonuçlara neden olabilir. Tıbbi literatürde mevcut olan başlıca uyku apnesi türleri şunlardır:

1. Obstrüktif uyku apnesi: En yaygın görülen uyku apnesi çeşididir. Genellikle boğaz kaslarının gevşemesi ve yumuşak dokuların çökmesi nedeniyle akciğerlere hava akışının engellenmesi sonucu oluşabilir. Sonuç olarak solunum yolları kısmen veya tamamen tıkanabilir. Tıkanan solunum yollarının açılması amacıyla göğüs kasları ve diyafram normalden fazla çalışmaya başlayabilir. Bu nedenle yüksek sesli nefes alıp verme gerçekleşebilir ve vücut bu esnadan sarsılabilir. Diğer organlara oksijen akışı azalabilir ve kalp ritminde bozulmalar oluşabilir.
2. Merkezi uyku apnesi: Bu uyku apnesi türünde solunum yolları tıkanmaz. Bunun yerine beyinde bulunan solunum kontrol merkezindeki problemler nedeniyle kaslara yeterince ve uygun sinyaller gönderilemez. Sonuç olarak nefes almayı sağlayan kaslarda işlevsizlik görülebilir. Genellikle amyotrofik lateral skleroz (ALS) hastalığı, felç ve kalp yetmezliği durumunda, böbrek ve akciğer hastalığı olan bireylerde yaygın olarak görülebilir.
3. Kompleks uyku apnesi: Genellikle tedavi sonucunda ortaya çıkabilen uyku apnesidir. Obstrüktif uyku apnesinin tedavisi sırasında apnenin merkezi uyku apnesine dönüşmesi ile oluşabilir. Kompleks uyku apnesinde hem obstrüktif hem de merkezi apne görülebilir.

Uyku Apnesi Tanısı Nasıl Konulur?

Uyku apnesinin teşhisinde belirti ve semptomlar değerlendirilir, tıbbi geçmiş sorgulanabilir. Ayrıca ailede uyku apnesi, obezite ve diğer rahatsızlıkların varlığı kontrol edilebilir. Uyku apnesi şüphesi taşıyan bireylere birkaç test yapılması gerekebilir. Uyku apnesi testi olarak bilinen tanı yöntemleri şunlardır:

• Uyku testi (Polisomnografi): Gerekli izlemlerin yapılması amacıyla birtakım ekipmanlar yardımıyla bir gece boyunca uykunun izlenmesini içerebilir. Bu izlemler arasında kalp atış ve nefes hızı, kan oksijen seviyeleri, akciğer ve beyin aktivitesi, kol ve bacak hareketlerini içerebilir.
• Evde uyku apnesi testi: Polisomnografi testine benzer şekilde çalışan ancak daha basit bir testtir. Bu test uyku apnesi cihazı kullanılarak yapılabilir ve kalp atış hızı, kan oksijen seviyeleri ve hava akışını kontrol edebilir. Ancak beyin dalgaları evde uyku apnesi makinesi ile ölçülemediğinden merkezi uyku apnesi teşhis edilemez. Evde uyku testi ile tipik bir sonuç elde edilemediğinde genellikle polisomnografi önerilebilir.

Ek olarak burun ve boğazdaki rahatsızlıklar ve tıkanıklıkların kontrol edilmesi amacıyla kişi kulak, burun ve boğaz bölümüne yönlendirilebilir.

Uyku Apnesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Uyku apnesi tedavisi merkezi veya obstrüktif tür olmasına bağlı olarak şekillenir. Uyku apnesi tedavileri günlük rutinin bir parçası şeklinde olabilir. Bu tedaviler ile uyku apnesinin olumsuz etkileri hafifletilebilir veya ortadan kaldırılabilir. Tedavi yöntemleri arasında ilaçlar, ventilasyon cihazları, konservatif tedaviler ve oral cihazlar bulunabilir. Başlıca uyku apnesi tedavisi şunları kapsayabilir:

• Konservatif tedaviler: Tıbbi olmayan uygulamalar uyku apnesini tamamen tedavi edemeyebilir ancak semptomların şiddetinin azaltabilir. Konservatif tedaviler arasında kilo kaybı, uyurken pozisyon değişiklikleri, özel destek yastıkları, burun spreyleri, ilaç değişiklikleri bulunabilir.
• Pozitif hava yolu basıncı (PAP): Nefes alırken basınçlı havanın nefes borusundan aşağı itilmesini ve nefes borusunun açık kalmasını sağlayan bir yöntemdir. Uyku apnesi maskesi olarak bilinir ve farklı stil ve türlere sahiptir. Yaygın olarak tercih edilen PAP cihazı sürekli pozititf hava yolu basıncı (CPAP) makinesidir. Kullanılan özel cihaz yardımıyla obstrüktif, merkezi ve kompleks uyku apnesi tedavi edilebilir.
• Oral cihazlar: Özel tasarlanmış cihazlar çenenin ve dilin nefes borusuna doğru baskı yapmayacak şekilde konumlandırılmasına yardımcı olabilir.
• Cerrahi: Nefes borusuna baskı yapan çevre yumuşak dokuların ameliyat ile azaltılması veya çıkartılması işlemidir. Uyku apnesi ameliyatı yöntemleri arasında somnoplasti, tonsillektomi, burun ve çene ameliyatları yer alabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Obstrüktif ve merkezi uyku apnesi bazı durumlarda teşhis edilemeyebilir. Bununla birlikte şiddetli ve tehlikeli hale gelebilir. Uyku apnesinin tanı ve tedavisine ilişkin birçok detay merak edilmektedir.

Uyku Apnesi Neden Olur?

Uyku apnesi birçok farklı nedene bağlı olarak oluşabilir. Ailede uyku apnesi öyküsü, obezite, boğazdaki kasların gevşemesi ve çökmesi, kalp yetmezliği, ALS hastalığı, düşük oksijen seviyeleri, beyin ve sinir sisteminde aksaklıklar nedeniyle uyku apnesi tablosu ortaya çıkabilir.

Uyku Apnesi Öldürür mü?

Şiddetli uyku apnesi vakalarında kan damarlarında ve kalbin odacıklarında basınç artabilir. Yüksek basınç kalp kaslarında hasara neden olabilir. Kalp ritminde bozukluk olarak tanımlanan aritmiler şiddetli seyrettiğinde kalbin durmasına neden olabilir. Dolayısıyla ani kalp ölümü gerçekleşebilir ve uyku apnesi öldürücü olabilir. Uyku apnesi her zaman tehlikeli ve şiddetli ilerlemeyebilir.

Uyku Apnesi Hangi Bölüm Bakar?

Obstrüktif uyku apnesi şüphesi durumunda öncelikle Kulak, Burun, Boğaz bölümünden randevu alınabilir. Burun ve boğaz tıkanıklıklarının değerlendirilmesi ve dışlanması gerekebilir. Bunun yanı sıra merkezi uyku apnesi şüphesi varlığında Kardiyoloji veya Nöroloji muayenesi gerekli olabilir.

Uyku Apnesine Ne İyi Gelir?

Uyku apnesi kesin çözüm yöntemleri çeşitlilik gösterebilir. Obezite durumunda kilo kaybı, kalp yetmezliği gibi durumun altında yatan rahatsızlıkların tedavi edilmesi veya cerrahiler uyku apnesinin iyileştirilmesinde etkili olabilir. Bununla birlikte özel tasarlanmış ağızlık veya maskeler, destek yastıkları ve spreyler uyku apnesine iyi gelebilir.

Uyku Apnesi Cihazı Nedir?

Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun tekrarlayan durması ve tekrar başlaması durumudur. Bu durum, uyku kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Uyku apnesi olan kişilere genellikle bir dizi tedavi yöntemi önerilir ve bu tedavilerden biri de CPAP (sürekli pozitif havayolu basıncı) cihazlarıdır.

CPAP cihazları, uyku apnesi olan kişilerin solunumlarını düzenlemelerine yardımcı olmak için kullanılır. Bu cihazlar, yüz maskesi veya burun tıkaçları gibi farklı tiplerde gelir ve kullanıcının rahatlığına göre seçilebilir. CPAP cihazları, hava yollarını açık tutmak için sürekli bir hava akışı sağlar ve bu da uyku apnesi semptomlarını azaltabilir veya ortadan kaldırabilir.