Demans Covid

Demans ve Covid

İlk defa Çin’in Wuhan şehrinde görüldükten sonra hızla yaygınlaşan yeni koronavirüs viral enfeksiyonu (COVID-19), 2019 yılı ilk aylarından sonra tüm Dünya’ya yayılarak pandemi özelliğini kazanmıştır. 20 Eylül 2020 tarihi itibari ile dünyada 31 Milyon, ülkemizde ise 300 000 üzerinde insan bu hastalıktan etkilenmiştir. 

Tüm enfeksiyonlardan yaşlı bireyler daha çok etkilenir ve hastalığı daha ağır geçirirler. Bu özellik, COVID-19 salgını sırasında da durumunu korumuştur. Ağır solunum yolu enfeksiyonu koronavirüs 2'nin (SARS-CoV-2) hızlı yayılmasıyla, ölüm sayısı dünya çapında artış göstermiştir. Bir popülasyondaki COVID-19 kaynaklı potansiyel ölüm, yaş grubuna göre ülkelerde ve dünya çapında çoğu altta yatan sağlık sorunları olan yaşlı yetişkinlerde fazla olduğu görülmüştür.
 

Demans Hastalarına Covid Sıklıkla Hatırlatılmalı

Dünya’da yaklaşık 50 milyondan fazla kişide demans (bunama) vardır ve her gün yeni vakalar tabloya eklenmektedir. Tüm demansların  yaklaşık %65 kadarını da Alzheimer hastalığı oluşturmaktadır. Demans ve COVID-19 pandemisinin çifte vuruşu, bunama ile yaşayan insanlar için hem büyük endişelere, hem de günlük yaşamlarında birtakım sorunlara yol açmıştır.
Demansla yaşayan insanlar, COVID-19 salgını hakkında bilgi ve gerçekleri algılamada sorunlar yaşayabilirler. Maske takmak gibi koruma prosedürlerini hatırlamakta veya kendilerine verilen halk sağlığı bilgilerini anlamakta güçlük çekebilirler. Uyarıları görmezden gelebilir ve kendi kendine karantina önlemleri almada yetersiz kalabilirler. Dolayısı ile bu durum, onları daha yüksek enfeksiyon riskine maruz bırakacaktır.
 

Demans Hastaları Covid'i Nasıl Algılar?

Evde ya da huzurevlerinde yalnız yaşayan hastalar, koruma önlemlerinden olan sosyal mesafe sağlama, bir araya gelme etkinliklerinin bu dönem için durdurulmasını terk edilme olarak algılayabilir. Bu onlarda değersizlik hissi, mutsuzluk, hırçınlığa yol açabilir.
Aile üyeleriyle yüz yüze iletişimin azaltılması, dışarı çıkma, gezme, arkadaş ve akraba ziyaretlerinin olmaması en çok yaşlıları ve yaşlı popülasyonda da demanslıları etkilediği görülmüştür. Ülkemizde yaşlı bireylerin büyük çoğunluğu çocukları ile birlikte yaşamaktadır. Bu durumda; diğer aile bireylerinin artmış endişeleri ve enfeksiyon korkusu ile ev içi mesafeli yaşama da yine hastalarda benzer olumsuz etkilenmelere yol açtığı görülmüştür.
 

Covid'e Yakalanan Demans Hastaları Nasıl Etkilenir?

COVID-19 ile enfekte olma durumunda; hastanede yoğun bakımda kalmaları durumunda yeni bir ortamı algılamalarındaki zorluk artan stres ve davranış sorunlarına yol açabilir. Özellikle akciğer tutulumu nedeni ile oksijen seviyesindeki azalma ya da ateş varlığı, algılarında daha büyük sorunlara ve hastaların aşırı huzursuzluğuna yol açabilir.
Demansla yaşayan kişiler ve bakıcıları için yeterli bilgilendirmenin basın yayın organlarıyla yapılması, belki planlanacak danışmanlık hizmetleri, pandemi sırasında hasta, hasta yakını ve bakıcıları için büyük rahatlama sağlayacaktır.
Uluslararası Alzheimer Hastalığı Dernekleri demansla yaşayan insanlar ve bakıcıları için dünya çapında hızlı desteğe gereksinim olduğunu bildirmişlerdir. Virüs enfeksiyonundan fiziksel korumanın yanı sıra ruh sağlığı ve psikososyal destek de mutlaka sağlanmalıdır. Stresi azaltmak için gevşeme veya meditasyon egzersizi uygulamalar basın ya da elektronik medya aracılığıyla sağlanabilir.