Lenfödem

Liv Hospital Lenfödem Kliniği'nde lenfödem tedavisinin en önemli bölümü kompresyon tedavisidir. Bu genellikle konusunda tecrübeli bir fizyoterapist tarafından yapılır. Yine tecrübeli bir fizyoterapistin yapacağı özellikli bir masaj da bu hacim azaltabilir. Bandajlama ve masaj ile normalde kapalı olan alternatif lenf kanallarının açılması sağlanır. Erken teşhisi ile birlikte yeni jenerasyon bası pompaları, lazer uygulaması ve cerrahi girişimlerle lenfödem tedavisinde başarılı sonuçlar elde edilir.

Lenf sıvı miktarı fazlaysa dikkat!

Proteinden zengin olan lenf sıvısı vücudumuzu mikroplardan, hücrelerin oluşturduğu atıklardan temizlerken bağışıklık sistemimize yardımcı olur. Bu sıvının vücuttaki miktarını dengeleyen sisteme lenfatik sistem denir. Lenf sıvısının vücuttaki dolaşımını lenf kanalları sağlar. Lenfatik sistemde, kan dolaşım sisteminde olduğu gibi, dolaşımı kolaylaştıracak kalp ve atardamar benzeri bir mekanizma yoktur. Bunun yerine, lenf sıvısının, lenf kanalları üzerindeki dolaşımı kas hareketleri ile yani günlük yaşantımızdaki hareketlilikle sağlanır. Eğer vücutta biriken lenf sıvısı miktarı, lenfatik sistemin taşıyabileceğinden fazla olursa lenfödem (halk arasında bilenen adıyla fil hastalığı) oluşur.
 

Belirtileri neler?

Yüz, boyun, kollar, bacaklar, karın ve göğüs duvarı boyunda meydana gelebilen lenfödemin belirtileri şunlardır:
  • Belli bölgelerde şişkinlik
  • Şişkinliğin olduğu bölgelerdeki eklemlerde hareket kısıtlılığı
  • Koltuk altı, kasık bölgelerinde ve sert olan yerlerde ağrı
  • Ciltte gerginlik hissi, nodüller ve sertlik
  • Ağırlık hissi
  • Rahatsızlık hissi
  • Tekrarlayan ataklarla enfeksiyonlar
  • Ciltte renk değişikliği, kalınlaşma, kol ya da bacakta sertleşme
  • İleri derecede şişme; fil hastalığı
  • Lenfödem cildinde açık yaralar
     

Nasıl oluşur?

Çoğunlukla kanser tedavisi sırasında lenf düğümlerinin ve yollarının gerek cerrahi, gerek ışın tedavisi nedeniyle zarar görmesi, lenfödem oluşmasına neden olur. Ayrıca doğuştan lenf sistemi bozuklukları ve enfeksiyon, travma, yaralanma gibi lenfatik sistemi etkileyen durumlar da lenfödem oluşmasına yol açabilir. En sık nedeni kanser sebebi ile kanalların tıkanması veya kanser cerrahisi sırasında lenf topaklarının (nodüllerinin) temizlenmesidir.
 

Tıkanan lenf düğümleri şişlik yaratabilir

Kanser tek başına lenf düğümlerinin tıkanmasına neden olabilir veya lenf düğümlerinin yanında büyümüş olan tümör lenf düğümlerine baskı yaparak lenf sıvısının boşalmasına neden olabilir. Kanser tedavisi sırasında sadece cerrahi değil, radyoterapi de lenf kanallarının veya düğümlerinin tıkanmasına yol açarak kol ve bacaklarda şişlik yaratabilir. Kanser tedavisi alan her bireyde lenfödem gelişmez; ancak kanser olanlarda yaş ileri ise, şişmanlık (obezite) ve tedavi sırasında enfeksiyon oluşmuşsa lenfödem gelişme riski daha yüksek olur.
 

Vücut ısı atakları görülebilir

Lenfödem bir kolu, bacağı veya her iki tarafı etkileyebilir. Kolun veya bacağın bir kısmı veya tümü şişebilir. Bazı durumlarda sadece parmakların şiştiği görülür. Hasta lenfödem gelişen tarafta ağırlık, ağrı ve hareket kısıtlılığı hissedebilir. Bir diğer şikayet ise tekrarlayan enfeksiyonlardır. Lenf akımı bozulduğu için, lenf sıvısı birikir ve bakterilerin bulaşması ile zaten mikropların üremesi için çok uygun olan bu sıvı kolaylıkla enfeksiyonu başlatır.

Hemen tedaviye başlamak gerekir

Enfeksiyon geliştiği takdirde lenfödem olan taraf daha fazla şişer, ağrı, kızarıklık bazen hastada inip çıkan ve titreme ile gelen ateş atakları olur. Özellikle kanser tedavisi sonrası bacakta veya kolda hafif olsa da bir şişme fark edildiyse, tedaviye hemen başlamak gerekir. Erken tanı lenfödemde başarı şansını arttırır.
 

Düzenli egzersiz çok önemli

Lenfödem tedavisi uzun suren bir tedavidir ve erken tanı önemlidir. Bu nedenle doktorun ve hastanın çok yakın olması ve beraber çalışması gerekir. Lenfödem tedavisinde hastanın egzersiz yapması önemlidir. Bu egzersizler, lenfödem konusunda eğitim almış fizik tedavi uzmanları tarafından gösterilmeli ve öğretilmelidir. Hareketler aşırı yorucu olmamalıdır. Günlük aktiviteyi taklit eden tarzda egzersizler olmalıdır.
 

Bandajlama ve masaj yapılır

Liv Hospital Lenfödem Kliniği'nde lenfödem tedavisinin en önemli bölümü kompresyon tedavisidir. Parmaklardan başlayarak tüm uzvu içine alacak bir bandajlama, lenfödem olan uzvun hacmini azaltır. Bu genellikle konusunda tecrübeli bir fizyoterapist tarafından yapılır. Yine tecrübeli bir fizyoterapistin yapacağı özellikli bir masaj da bu hacim azaltabilir. Bandajlama ve masaj ile normalde kapalı olan alternatif lenf kanallarının açılması sağlanır. Hacmin azaltılmasından sonra aralıklı hava basarak çalışan ve lenf sıvısını yukarılara sıvazlanmasını sağlayan özel cihazlar ve kompresyon giysileri tedavinin devamı için oldukça yararlıdır.
 

Güncel tedaviler

Erken teşhisi ile birlikte yeni jenerasyon bası pompaları, lazer uygulaması ve cerrahi girişimlerle lenfödem tedavisinde başarılı sonuçlar elde ediliyor. Eğitimli ve tecrübeli bir ekip ile lenfödem artık hastanın yaşam kalitesini çok etkilemeyen kronik bir hastalık haline dönüşüyor.