Bronşit Nedir?

​​
Solunum sistemi kişinin nefes alıp vermesini sağlayan hayati sistemlerden biridir. Akciğer, trakea (nefes borusu), bronş, burun gibi organ ve dokulardan oluşur. Solunum sistemi sayesinde doku ve organların çalışmak için ihtiyaç duyduğu oksijen vücuda alınır ve karşılığında karbondioksit atılır. Oksijen burun veya ağız yolu ile vücuda alındıktan sonra akciğere taşınır. Akciğerin içerisinde bulunan bronşiol veya alveol gibi yapılar sayesinde burada oksijen ve karbondioksit değişimi gerçekleşir.

Bronşlar, tıpta trakea olarak bilinen soluk borusu ile akciğeri birbirine bağlayan tüp şeklindeki yapılardır. Sağ ve sol akciğer için ayrı ayrı olmak üzere 2 adet bulunur. Sağ bronş havayı sağ akciğere taşırken sol bronş sol akciğere taşır. Bu nedenle solunum sisteminin önemli dokularından biridir. Göğüs kısmında bulunan bronşlar nefes alındığında akciğerlerin genişlemesi ile havayı dağıtır. Bronşlar akciğerin içerisinde dallara ayrılan bir ağaç gibi düşünülebilir.

Bronşit Türleri

Bronşların içi silia ve kıl benzeri yapılar ile kaplıdır. Bu yapısı sayesinde solunum sistemine giren kıl, toz gibi maddelerin atılmasına yardımcı olur. Öksürme veya yutkunma ile bu maddeler ya dışarı atılır ya da sindirim sistemine gönderilerek vücuttan uzaklaştırılır. Bu yapıda meydana gelen herhangi bir hasar kişinin solunumunu etkileyebilir.
Bronşit, bu bronşların iltihaplanması olarak bilinir. İltihabı vücuttan uzaklaştırmak isteyen bronşlarda mukus üretimi artar ve bu durum da kişinin sıklıkla öksürmesine neden olur. Akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olarak gelişebilir. Akut bronşit çoğunlukla vücuttaki enfeksiyondan kaynaklanır ve birkaç gün sürer. Kronik bronşit ise birkaç ay sürebilir ve genellikle yılın belli dönemlerinde tekrarladığı görülür. Bu türünde solunum yolunda bir miktar iltihap kalır. Nefes almayı daha da zorlaştıran bu durum ayrıca şişme gibi semptomlara da neden olabilir.

Akut Bronşit

İnsanların bronşit olarak bahsettiği tür genellikle akut bronşittir. Akut bronşit kişide bolca öksürüğe neden olan geçici bir hastalıktır. Çoğunlukla viral bir enfeksiyondan kaynaklanır. Dinlenmek, genel sağlığına dikkat etmek genellikle bronşitin kendiliğinden geçmesi için yeterlidir. Ancak doktorun gerek gördüğü durumlarda ilaç tedavisi de uygulanabilir.

Kronik Bronşit

Yılın belli bir döneminde genellikle en az üç ay boyunca mukuslu öksürük (halk arasında balgam olarak da ifade edilir) haliniz varsa bu durum kronik bronşit olarak adlandırılır. Her yıl tekrarlayan bir durumdur. Tanı koyabilmek için en az iki yıl kronik bronşit geçirmiş olmanız gerekir. Kronik bronşiti olan kişilerde doktorlar genellikle KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı)’tan şüphelenir. Bu nedenle doktorunuz sizi bir kaç teste yönlendirebilir. Çoğunlukla sigaraya bağlı olarak gelişir.

Bronşit Belirtileri

Bronşitin her iki tipi için de bilinen ortak semptomlar şunları içerebilir:

• Öksürük
• Beyaz, sarı veya yeşilimsi renkte mukus (balgam)
• Halsizlik
• Nefes darlığı
• Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
• Ateş
• Göğüs ağrısı
• Titreme

Yukarıda bahsedilen semptomlar bronşitin daha basit semptomlarıdır. Çoğun akut bronşitten dolayı gelişir ve birkaç gün içerisinde kendiliğinden düzelme eğilimindedir. Eğer daha ciddi semptomlarınız varsa bir doktora görünmeniz gerekebilir.

• Kanlı öksürük
• 3 haftayı geçgin bitmeyen öksürük
• 38 C’den yüksek ateş

Hırıltılı nefesgibi semptomlar vücudunuzda bronşitin yanı sıra enfeksiyonunuz olduğu anlamına da gelebilir.

Bronşit Neden Olur?

Bronşit oluşumunun altında birçok neden bulunabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Soğuk algınlığı
• RSV ( solunum sinsityal virüsü)
• COVID-19
• Viral enfeksiyonlar
• Sigara içmek veya sigara dumanına maruz kalmak
• Yaşlılık
• Astım
• Hava kirliliği
• Kistik fibrozis
• Kimyasal duman
• Solunum yolu hastalıklarından herhangi birine sahip olmak
• Ailede KOAH öyküsü olması
• Bordetella pertussis, Mycoplasma pneumonia gibi bakteriler
• Tekstil veya tahıl işlerinde çalışanların uzun süre akciğeri tahriş edici havaya maruz kalması

Bir kere bronşite yakalanmanız çoğunlukla ciddi bir durum olmasa da bazı durumlarda zatürreye kadar varabilir. Tekrarlayan bronşite sahip olmanız da uzun vadede KOAH gelişebileceği anlamına gelebilir. Bu nedenle uzun süre geçmeyen öksürüğünüz varsa mutlaka ihmal etmeden evinize en yakın mesafedeki bir sağlık kuruluşuna başvurmanızda fayda vardır. 
Bronşit Tanısı
Bronşiti başlangıçta normal bir grip veya soğuk algınlığından ayırt etmek zor olabilir. Doktorunuza sırtınızdan akciğerinizi dinleyerek veya çeşitli testler yardımı ile size tanı koyabilir. Doktorunuzun sizden isteyebileceği bazı testler şunlardır:

• Röntgen: Göğüs röntgeni ile öksürüğünüzün neden olduğu veya zatürre olup olmadığınız test edilebilir.
• Balgam Testleri: Halk arasında balgam olarak bilinen durum aslında akciğerlerdeki mukustur. Antibiyotiğe ihtiyacınız olup olmadığına doktorunuz bu test ile karar verebilir. Bu test ayrıca alerji belirtileri için de kullanılabilir.
• Pulmoner Fonksiyon Testi: Bu test ile akciğerlerinizde ne kadar hava tutabildiğiniz veya ne kadar hızlı dışarı verebildiğiniz ölçülür. Spirometre adlı bir cihaza üfleyerek gerçekleştirilir. Astım veya amfizemin belirtileri de kontrol edilir.

Bronşit Nasıl Geçer?

Akut Bronşit Tedavisi

Akut bronşit soğuk algınlığı veya grip gibi düşünülebilir. Genellikle ciddi semptomlara neden olmayan bu hastalıklar gibi bronşit de evde dinlenme ile kendiliğinden geçebilen bir hastalıktır. Ancak bazen semptomların şiddetli yaşanan kişide bunu iyileştirmeye yönelik ilaç tedavileri uygulanabilir. Örneğin öksürüğü azaltmak için dekstrometorfan veya guaifenesin içeren ilaçlar kullanılabilir. Bunun yanı sıra ılık içecek içmek, boğaz pastili kullanmak akut bronşite iyi gelebilir. Ancak herhangi bir ilaç kullanmadan önce mutlaka doktorunuza veya eczacınıza danışmanız gerekir.

Kronik Bronşit Tedavisi

Kronik bronşit sürekli tekrarlayan bir durumdur. Kronik bronşit tedavisinin amacı kişinin daha iyi nefes almasını sağlamak ve semptomlarını iyileştirmeye yöneliktir. Çoğunlukla sigara içen kişilerde görülür bu nedenle tedavinin ilk adımı kişinin eğer hala kullanıyorsa sigarayı bırakmasıdır. Bu sayede semptomların kötüleşmesi önlenir. Daha rahat nefes alabilmeniz için oksijen terapisi, nefes terapisi gibi seçenekler önerilir. Bunun yanı sıra doktorunuz öksürüğü veya iltihabı azaltmak için çeşitli ilaç tedavilerini önerebilir.

Bronşite Ne İyi Gelir?

• Bu süreçte vücudunuz enfeksiyonla savaşacağı için kendinizi sürekli olarak halsiz hissedebilirsiniz. Bu nedenle mümkün olduğunca vaktinizi rahat bir ortamda dinlenerek geçirin ve diğer insanlar ile temastan uzak durun.
• Sürekli öksürmek boğazınızın tahriş olmasına neden olabilir. Bu nedenle bol bol sıvı tüketerek boğazınızın nemli olmasına dikkat edebilirsiniz.
• Ağrı veya ateşiniz varsa semptomları azaltmaya yönelik reçetesiz ilaçlar kullanabilirsiniz.
• Boğazınızı yumuşak tutmak için ılık içecekleri, içerisine bal ekleyerek tercih edin.
• Öksürme veya hapşırmada ağız ve burnunuzu bir mendil veya peçete ile kapatın ve ardından yakınınızda tutmayarak çöpe atın.
• Ellerinizi düzenli olarak su ve sabunla yıkayın ve bulunduğunuz ortamın hijyenine dikkat edin.

Bronşit Bulaşıcı Mıdır?

Bronşit direkt olarak bulaşıcı değildir. Ancak bonşit bir tür bakteri veya virüsten kaynaklanıyor ise hapşırma, öksürme yolu ile bunlar arkadaşınız veya yakınlarınıza bulaşarak grip, gibi hastalıklara neden olabilir.

Bronşit Öksürüğüne Ne İyi Gelir?

Bronşit sırasında vücudunuz bronşlarınızdaki iltihap veya enfeksiyonu öksürme ile vücuttan atmaya çalışır. Ancak sürekli öksürmek bir süre sonra boğazınızı tahriş ederek can yakızı olabilir. Bunun için boğazınızı nemli ve ıslak tutmanız iyi olacaktır. Çok sıcak veya soğuk olmayacak şekilde bol sıvı tüketmek, nane limon ve benzeri bitki çaylarının içerisine bir miktar bal eklemek boğazınızın yumuşamasını sağlayacaktır.