Folik Asit Nedir?

Folik asit, halk arasında sıklıkla gebelik öncesinde kullanılan bir vitamin olarak bilinir. B9 vitaminin bir türü olan folik asit yalnızca gebelikte değil vücutta pek çok sistemde önemli görevler alır. Bu yüzden folik asit eksikliğinde çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu problemlerin önlenmesi için öncelikle folik asit eksikliğinin tedavi edilmesi gerekir. Bu yazıda “folik asit nedir, folik asit eksikliği belirtileri, folik asit nelerde bulunur, folik asitin faydaları” gibi bilgiler bulabilirsiniz.

B grubu vitaminlerinden olan B9 vitamininin iki formu vardır. Bunlardan ilki folat, ikincisi folik asittir. B9 vitamininin sentetik formu olması ve suda çözünebilme özelliği “folik asit nedir?” sorusuna cevap olabilir.

Folik Asit Neden Önemlidir?

Folik asit, hücresel boyutta yaşamsal faaliyetlerde yer alan bir bileşendir. Bu özelliği ile “folik asit ne işe yarar?” sorusuna cevap olarak neredeyse tüm sistemler denilebilir. DNA’nın yapısını oluşturan nükleik asitlerin oluşumunu sağlar. Aynı zamanda aminoasitlerin birbirlerine dönüşümünde görevlidir. Diğer yandan hücrelerin çoğalması ve hücrelerin sağlığının sürdürülmesinde folik asit önemli bir yapı taşıdır. Bu özelliği ile özellikle gebelikte embriyonun sağlıklı büyüme ve gelişmesinde, beslenmesindeki temel bağlantı olan plasentanın sağlıklı olmasında önemlidir. Bu işlevleri ile folik asit insan sağlığı için önemli bir vitamindir.

Folik Asit Eksikliğinin Belirtileri ve Sebepleri

Folik asit, hücrelerin sağlıklı büyüme ve gelişmesinde önemli bir vitamindir. Suda çözünebilme özelliğinden dolayı yağda depolanamaz. Bu yüzden günlük beslenmede folik asit içeren besinler tüketilmelidir. Folik asit fazla alındığında ise depolanmadığından idrar ile vücuttan atılabilir. Ancak folik asit vücuda yeteri kadar alınmadığında bazı sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Folik asit eksikliği belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Anemi
• Yorgunluk, halsizlik 
• Sürekli uyku hali
• Cildin soluk olması
• Nefes darlığı
• Mide bulantısı, kusma
• Kilo kaybı
• Büyüme geriliği
• Kaslarda güçsüzlük
• Baş ağrısı, baş dönmesi
• Hafıza sıkıntıları

olarak sıralanabilir. Bu belirtiler varsa en yakın sağlık kuruluşuna giderek alanında uzman bir doktora başvurulmalıdır.

Folik asitin eksikliğinin ise pek çok sebepleri vardır. Bu sebepler şöyledir:

• Folik asit içeren besinlere günlük beslenmede yer verilmemesi.  
• Folik asit içeren yiyecekleri tüketmeden önce aşırı ısıya maruz bırakılması.
• Bağırsaklarda herhangi bir hastalık olması ile folik asit yeteri kadar emilemez. Folik asit eksikliğine sebep olabilir.
• Yeteri kadar mide asidinin olmadığı durumlarda folik asitin emilimi etkilenir ve eksiklik oluşabilir.
• Alkol kullanımı ile idrarla folik asit atımı artar. Bu yüzden aşırı alkol kullanımı folik asit eksikliğinin nedenlerinden biridir.
• Bazı ilaçların yan etkilerinden dolayı folik asitin emilimi etkilenebilir.
• Düzenli diyaliz alan kişilerde folik asit eksikliği görülebilir.

Folik asit eksikliğinin sebep olduğu çeşitli sağlık problemlerini önlemek için eksikliğe neden olabilecek bu durumlardan kaçınılmalıdır.

Folik Asit Eksikliği Tehlikeli midir?

Folik asit vücutta yaşamsal faaliyetlerde görev alır. Folik asit eksikliği durumunda tehlikeli sayılabilecek problemler ortaya çıkabilir. Bu problemlerden ilki kırmızı ve beyaz kan üretiminin sekteye uğramasıdır. Bu kan hücrelerinin üretilmesinde aksaklık olması anemiye, vücudun savunma sisteminin yeterince işlev görmemesine, hücrelere maksimum seviyede oksijen taşınamamasına ve kanın pıhtılaşmasının olumsuz etkilenmesine sebep olabilir. Bu problemler uzun vadede tehlikeli yaşamsal riskler oluşturabilir. Ortaya çıkabilecek problemlerden bir diğeri ise gebelikte artan folik asit ihtiyacının karşılanamaması ile ortaya çıkar. Embriyonun büyüme ve gelişmesi normal seviyede gerçekleşmez. Bunun yanında nöral tüp defekti adı verilen omurilik problemleri ortaya çıkabilir. Nöral tüp defekti durumunun ileri evresinde kafatası, beyin etkilenir. Bu da hem fiziksel hem de mental olarak çeşitli sağlık problemlerine sebep olabilir. Tüm bu sistemler değerlendirildiğinde folik asit eksikliği ileri evrede yaşamı tehdit eden tehlikeli sıkıntılara sebep olabilir.

Folik Asit ve B Vitamini İlişkisi

Folik asit ve B12 vitamini, vücutta çoğu zaman aynı sistemlerde görev alır. Bu vitaminlerin eksikliği durumunda ortaya çıkan problemlerin tedavi edilmesinde folik asit ve B12 vitamini genellikle birlikte reçete edilebilir.

Folik Asit Faydaları ve Kullanım Alanları

Folik asit işlevleri itibariyle insan sağlığında pek çok faydaları vardır. Folik asit faydaları pek çok başlık altında incelenebilir. Bu faydalar şu şekildedir;

• Bebek ve çocukların sağlıklı büyüme ve gelişmeleri için folik asit önemlidir. Aynı zamanda hamilelikte embriyonun gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması folik asitin desteği ile olur.
• Folik asit, oksijenin taşınmasını sağlayan kırmızı kan hücrelerinin ve vücudun savunma mekanizmasında görev alan beyaz kan hücrelerinin üretilmesinde görevlidir. Bu hücrelerin sağlıklı bir şekilde işlevlerini yerine getirilmesinde önemlidir.
• Kadın ve erkeklerin üreme hormonlarını destekleyici faydaları vardır.
• Depresyon başta olmak üzere mental sağlığın iyileştirilmesinde önemli bir yeri vardır.
• Kanda homosistein artması çeşitli kalp ve damar hastalıklarına sebep olur. Folik asit ise homosisteinin azaltılmasında etkilidir. Bu sayede kanda homosistein seviyesi düşürülerek kalp ve damar hastalıkları riskini azaltır.
• Hücrelerin sağlıklı büyüme ve gelişmelerinde görev alır. Kanser oluşumu ise bu hücrelerin kontrolsüz ve sağlıksız çoğalması olarak tanımlanabilir. Dolayısı ile bu iki bilgi birleştirildiğinde folik asit kanser riski olan hücrelerin iyileşmesinde olumlu etkileri vardır.

Folik Asitin Hamilelikte Önemi

Folik asit ve hamilelik son dönemlerde sıklıkla duyulan bir kalıptır. Çünkü gebelik ve emzirme dönemlerinde folik asit ihtiyacı normale oranla hem bebek hem de anne için artar. Özellikle embriyonun sağlıklı büyüme ve gelişmesi için folik asit önemlidir. Folik asit düşüklüğü durumunda embriyonun sağlıklı büyüme ve gelişmesi olumsuz etkilenir. Özellikle nöral tüp olarak adlandırılan beyin ve omuriliği oluşturan yapının gelişimi olumsuz etkilendiğinde nöral tüp defekti olarak adlandırılan birtakım problemler ortaya çıkabilir. Nöral tüp defekti olan bebeklerde omurilik ve beyin olumsuz etkilediğinden çeşitli fiziksel sağlık problemlerinin yanı sıra zeka geriliği gibi mental problemler de görülebilir. Bu problemlerin önlenmesi için alanında uzman doktorlar tarafından gebelik planlanmadan önce folik asit kullanımı önerilir.

Folik Asit Eksikliği Nasıl Giderilir?

Folik Asit İçeren Besinler

“Folik asit nelerde var?” diye bir soru sorulduğunda, genellikle günlük tüketimde yer alan pek çok yiyecek bu soruya cevap olarak verilebilir. Folik asit içeren besinler; karaciğer, yumurta sarısı, yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, brüksel lahanası, pancar, avokado, kuru baklagiller, fındık gibi kuruyemişler, turunçgiller şeklinde sıralanabilir.

Folik Asit Takviyeleri ve Kullanımı

Folik asit eksikliği tanısı alındığında genellikle günlük beslenmede folik asit içeren yiyeceklerin tüketilmesi önerilir. Ancak gebelik gibi bazı durumlarda günlük beslenme ile alınan folik asit yeterli gelmeyebilir. Bu durumlarda “folik asit nerelerde bulunur?” sorusuna işaret olarak takviyeler de gösterilebilir. Doktorun önerisine uygun günlük folik asit takviyesi alınmalıdır. Genellikle günlük önerilen folik asit dozajı 400 mikrogramdır. Ancak gebelik gibi ihtiyacın arttığı dönemlerde gereksinim 500-600 mikrograma kadar çıkabilir.

Folik asit, temel yaşamsal faaliyetlerde görev alan önemli bir bileşendir. Çeşitli problemlerden kaynaklı folik asit vücuda yeteri kadar alınamaz. Bu durumda eksikliği ortaya çıkar. Bu durum birtakım sağlık problemlerine sebep olması itibariyle besinlerle veya takviyelerle tedavi edilmelidir. Liv Hospital Hastanelerinde folik asit eksikliğine karşı çeşitli tetkiklerle tanı ve tedaviye yönelik alanında uzman doktorları ile hematoloji, iç hastalıkları gibi bölümler hizmet vermektedir.