Havale Nedir? Havalenin Belirtileri Nelerdir?

Havale, beyin hücrelerinin anormal bir şekilde ateşlenmesi sonucu oluşan bir nörolojik durumdur. Bu durum, genellikle kontrolsüz kas hareketleri, bilinç kaybı ve diğer belirtilerle birlikte görülebilir.
Havaleler, farklı türleri ve şiddet dereceleriyle ortaya çıkabilir, ancak vücutta geçici bir elektriksel fırtına yaratır.

Çocuklarda havale belirtileri, diğer yaş gruplarından farklılık gösterir ve bu sebeple de ebeveynler için endişe kaynağı olabilir. Bu yazıda, çocuklarda ve yetişkinlerde havale belirtilerini anlamak ve bu durumla başa çıkmak için, bilinmesi gereken temel bilgileri ele alacağız.

Havale Nedir?

"Havale" terimi, bir hastalığı değil, genel olarak nörolojik bir olayı ifade eder. Beyin hücreleri arasında iletişim elektrik sinyalleriyle gerçekleşir, ancak bazen bu sinyaller normalden sapabilir ve kontrolsüz bir şekilde yayılabilir.
Havale, beyin hücrelerinin anormal bir şekilde aşırı elektriksel aktivite göstermesi sonucu ortaya çıkan bir nörolojik durumdur. Bu durum, bir kişinin bilincini kaybetmesine, kas kontrolünü kaybetmesine ve çeşitli motor aktivitelerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Havalenin genellikle vücut ısısındaki anormal artış sonrası ortaya çıktığı bilinir. Ancak bu hastalık yalnızca ateşlenme sonucu değil, aynı zamanda beyin travması, enfeksiyonlar vb. durumlar neticesinde de gerçekleşebilir.

Havalenin Nedenleri Nelerdir?

Beyin hücrelerindeki anormal elektriksel aktivite sonucunda havale geçirilir. Havalenin başlıca nedenleri şu şekildedir:

• Epilepsi: En yaygın neden epilepsidir. Epilepsi, tekrarlayan nöbetlere yatkın bir nörolojik bozukluktur. 
• Yüksek Ateş (Febril Nöbetler): Özellikle çocuklarda, yüksek ateşli havale belirtileri görülebilir. Bu tür nöbetler genellikle ateşin hızla yükselmesiyle tetiklenir.
• Beyin Travmaları: Kafa travmaları, beyin dokusuna zarar verebilir ve bu da nöbetlere neden olabilir.
• Beyin Tümörleri: Beyin tümörleri, normal beyin aktivitesini bozabilir ve nöbetlere yol açabilir.
• Metabolik Bozukluklar: Elektrolit dengesizlikleri, hipoglisemi (düşük kan şekeri), veya diğer metabolik bozukluklar nöbetlere neden olabilir.
• Enfeksiyonlar: Beyin iltihapları veya diğer enfeksiyonlar, sinir sistemi üzerinde etkiler yaparak nöbetleri tetikleyebilir.
• Zehirlenmeler: Bazı toksinler veya ilaçlar, havale geçirilmesine sebep olabilir.
• Alkol veya Uyuşturucu Kullanımı: Bazı uyuşturucu türleri veya alkol kullanımı nöbet geçirme sebebi olabilir.

Havale Belirtileri Nelerdir?

Havale, hastanın durumuna göre değişiklik gösterse de genel olarak havale belirtileri şunlardır:

• Havale sırasında bir kişi genellikle bilincini kaybeder. Bu durum, kişinin çevresiyle iletişim kuramamasına ve dış dünyadan habersiz olmasına sebebiyet verir.
• Yetişkinlerde havale belirtileri arasında vücudun kontrolsüz kas hareketleri sergilemesi de yer alır. Titremeler, sarsılmalar veya spazmlar görülebilir.
• Bazı havale türleri göz hareketlerinde değişikliklere neden olabilir. Gözlerin aşırı hareket etmesi veya göz kırpmaları havale sırasında görülebilen belirtilerdir. Hızlı göz hareketleri aynı zamanda uykuda havale belirtileri içerisinde de görülebilir.
• Havale geçirme belirtileri diğerlerine göre daha nadir olsa da ağızdan köpük gelmesi ile de kendini gösterebilir. Bu durum, havale sırasında tükürük üretiminin artmasından kaynaklanır.
• Soğuk havale belirtileri sırasında cilt renginde değişiklikler, özellikle solgunluk veya morarma ortaya çıkabilir.

Havale sonrasında kişi genellikle bir süre bilinçsiz kalabilir veya karışık, yorgun, kafa karışıklığı yaşayabilir.

Ateşi yükselen bir bebeğin havale geçirme riski bulunabilir. Yüksek ateş nedeniyle febril nöbet riski artabilir. Çünkü febril nöbetler ateşin hızla yükselmesiyle tetiklenir ve genellikle 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda görülür. 

Bebeklerde havale belirtileri, genel belirtiler dışında solunum değişiklikleri ile de kendisini gösterebilir. Havale belirtileri bebek için solunumun oldukça azalmasıyla tespit edilebilir. Ayrıca havale sonrasında da nefes problemleri ortaya çıkabilir.

Havaleler genellikle beklenmedik ve kontrol edilemeyen durumlar olduğu için hemen profesyonel yardım almak önemlidir. Eğer daha önce hiç havale geçirmediyseniz ve bu tür belirtilerle karşılaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneliyle görüşmek önemlidir çünkü bu durum altta yatan bir tıbbi sorunu gösterebilir.

Havale Türleri

Havale geçirmenin birkaç farklı türü bulunur. Havale türleri yüksek ateş kaynaklı ve epilepsi nöbetleri olmak üzere 2 ana başlığa ayrılabilir.

Sıklıkla görülen havale türleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Grand Mal (Genel) Nöbetler: Bu tip nöbetler, vücut genelinde kas spazmları ve titremelerle belirlenir. Bilinç kaybı tipik olarak meydana gelir ve genellikle kişi, nöbet sonrasında yorgun ve kafası karışmış bir şekilde uyanır.
• Partial Nöbetler: Bu nöbet türü, beyinde belirli bir bölgede başlar ve sınırlı bir alana yayılabilir. Parsiyel nöbetler, kısmi bilinç kaybı, garip hisler, tekrarlayan hareketler veya düşünce değişiklikleri gibi belirtilerle karakterizedir.
• Absans Nöbetleri: Genellikle çocuklarda görülen bu nöbet türü, kısa süreli bilinç kaybı ile belirlenir. Bu süre zarfında kişi çevresinde olup bitenlerden habersizdir.
• Febril Nöbetler: Çoğunlukla yüksek ateşle ilişkilidir ve 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Ateşin hızla yükselmesi bu tür nöbetleri tetikleyebilir.
• Generalize Tonik-Klonik Nöbetler: Eski adıyla grand mal nöbetlerin bir alt tipidir. Bu nöbetler, geniş bir kas aktivitesini içerir ve genellikle kişi bilinç kaybı yaşar.
• Generalize Mioklonik Nöbetler: Bu nöbetler, ani kas seğirmeleri veya titremelerle belirlenir. Kişi bu sırada bilinçli veya bilinçsiz olabilir.qllanılır.

Bazı durumlarda, özellikle çocuklarda, özel bir diyet olan ketogenik diyet, havaleleri azaltmak veya kontrol altına almak için kullanılabilir. Bu diyet, düşük karbonhidrat ve yüksek yağ içerir.

Epilepsi sebebiyle geçirilen havalelerde, vagus siniri stimülasyonu, bir cihazın cilde yerleştirilmesi ve vagus sinirine elektriksel uyarılar gönderilmesini içeren bir tedavi yöntemidir. Bu yöntem, ilaçlara yanıt vermeyen bazı epilepsi hastalarında kullanılabilir.

Havale Hakkında Sık Sorulan Sorular

Havalenin Önlenmesi Mümkün Müdür?

Havaleleri tamamen önlenebilme garantisi her zaman mümkün olmayabilir, fakat uygun tedavi, ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleri sayesinde havalelerin kontrol altına alınması ve sıklığının azaltılması mümkündür. Bu sebeple, havale geçirmiş veya havale riski taşıyan bireyler, düzenli olarak bir sağlık profesyoneli ile iletişim kurmalı ve önerilen tedavi planına sadık kalmalıdır.

Havale Geçiren Bir Kişiye Nasıl Yardım Edilir?

Havale geçiren bir kişiye yardım etmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Havale geçiren kişinin etrafındaki tehlikeleri uzaklaştırın. Sert veya keskin nesnelerden kaçının. Eğer mümkünse, kişiyi düşme riskine karşı koruyun.
• Başını yumuşak bir yüzeye, örneğin yere veya yastığa koyun. Bu, başın çarpmasını önlemeye yardımcı olabilir.
• Havale sırasında kişinin ağzında herhangi bir nesne varsa, bu nesneleri çıkarmaya çalışmayın. Ağız içinde bir şeyler olduğu durumda, kişi kendiliğinden çoğunlukla nefes alacaktır.
• Eğer kişi ilk kez havale geçiriyorsa, havale uzun sürüyorsa (5 dakikadan fazla) veya birbiri ardına havale geçiriyorsa, hemen acil tıbbi yardım çağırın.