Hepatit C Nasıl Bulaşır?
Oluşturma Tarihi: 23.11.2023 15:54 | Son Güncelleme: 24.11.2023 16:44
Hepatit C nedir? HCV nedir? Hepatit C aynı isimle adlandırılan virüse (HCV) bağlı olarak gelişen bir karaciğer hastalığıdır. Hastalık uzun vadede karaciğere ciddi hasarlar verebilir. Virüs hafif bir formda kısa sürebilen bir hastalıktan, ömür boyu devam edebilecek ciddi hastalıklara yol açmaya kadar ilerleyebilir. Kronik ve akut olarak iki farklı şekilde seyredebilen bu hastalık genellikle semptomların geç fark edilebilmesi ve hafif semptomlarla uzun süren bir kuluçka süresinin olması nedeniyle geç teşhis edilebilir.
Hepatit C Neden Olur?
- Virüs vücuda girdikten sonra karaciğere gelerek buraya yerleşir. Ardından vücutta virüs tespit edildiği için bunu önlemek adına bağışıklık sistemi bir yanıt oluşturmaya başlar. Bu vücudun savunma mekanizmasıdır. Ancak bağışıklık sistemi HCV ile tek başına savaşamayacağı için vücut virüsü tolere edemez.
- Virüsün vücutta artış göstermesi viral yük olarak isimlendirilir. Virüs vücutta ne kadar çok artarsa hastalık da bir o kadar ilerler ve karaciğerde oluşabilecek hasarın şiddeti de artış gösterir.
- Birçok virüste mutasyon görüldüğü gibi hepatit c virüsünde de mutasyonla karşılaşmak mümkündür. Mutasyona uğramış bazı çeşitleri tedaviye yanıt vermekte geç kalmaz. Ancak bazı çeşitleri de tedaviye çok yavaş yanıt verebilir.
- Hepatit C bulaşmış olan bir bireyin karaciğerini etkileyebilecek bir başka virüse de sahip olması durumu söz konusu olduğunda, hastalığın daha hızlı ilerlemesi muhtemel bir durumdur.
Hepatit C Nasıl Bulaşır?
Peki hepatit c nasıl bulaşır? Virüsün asıl bulunduğu yer karaciğer ve kan olduğu için bulaşma yolu da kandan kana şeklindedir. Bulaşma şekline sebep olabilecek durumlardan bazıları ise;
- Aynı enjektörün birden çok kullanılması
- Damar içine yapılan uyuşturucu gibi enjeksiyon gerektiren uygulamalar
- Kan nakli gibi durumlar söz konusu olur.
Örnek vermek gerekirse, vücudunda hepatit c virüsü olan bir bireyin, başka bir bireye kan vermesinin ardından sağlıklı bireye de hepatit c virüsü bulaştırabilir.
Günümüzde yapılan nakil uygulamalarında bu tür olayların önüne geçebilmek adına nakil öncesi çeşitli testler yapılır. Fakat yinede acil durumlar söz konusu olduğunda gözden kaçan vakalarda bu tür olaylarla karşılaşılabilir.
Hepatic C Bulaşma Yolları Nelerdir?
Hepatit C virüsü 1989 da keşfedilmiştir ve o güne kadar hastalığın bulaşması ile ilgili herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle günümüzde belirli bir yaş aralığını geçmiş bireylerin hepatit c virüsüne yakalanma olasılıkları daha fazladır. Hepatit C hastalığı diğer pek çok hastalığın aksine öpüşme, sarılma ya da idrar gibi nedenlerden dolayı bulaşmaz. Virüsün temel bulaş yolu kandır. Fakat istisnai durumlarda söz konusu olabilir. Örnek olarak diş eti kanaması olan bir bireyin partneriyle öpüşmesi sonucu kan aktarımı söz konusu olabileceği için bulaşma ihtimali de oldukça yüksektir.
Kanama Nedeniyle Hepatit C Bulaşması
Günlük hayatta kanamaya sebep olabilecek birçok durum söz konusu olabilir.
- Dövme yaptırmak
- Manikür - pedikür yaptırmak
- Aynı diş fırçasını kullanmak
- Hastadan kan alırken dikkat edilmemesi durumunda iğnenin ele batması
- Diş muayenesinde kullanılan araç gereçlerin sterilizasyonu yapılmaması
- Aynı tırnak makasını kullanmak
- Jilet gibi kişisel araçların ortak kullanımı
gibi durumlarda virüsün vücudunda mevcut olan bir bireyden sağlıklı bir bireye aktarımı söz konusu olur.
Gebelik ve Doğum Sürecinde Hepatit C
Hastalığın kişiden kişiye bulaşma yollarından birisi de gebeliktir. Anne adayı eğer dikkatli olmazsa ve hepatit c virüsü kaparsa, virüs anneden bebeğe kan yoluyla aktarılır. Aynı zamanda virüsün mevcut olduğu bir bireyle cinsel ilişkide bulunmak virüsün size bulaşmasını sağlamaz. Ancak menstruasyon döneminde (regl zamanında) ilişkiye girmek, elbetteki vücuttan bir kan akışı olması nedeniyle bulaşma riskidir. Bu nedenle çoklu ilişkide bulunan bireylerin bu tür durumlara maruz kalma ihtimali daha yüksektir.
Hepatit C Belirtileri
Virüs bulaştıktan hemen sonra belirti göstermeyebilir. Hastalık yavaş yavaş ve ağır seyredebilir. Enfekte olmuş birinin akut belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Ateş
- Halsizlik
- Bulantı - kusma
- Karın ağrısı
- Kas ve eklem ağrıları
- Kronik yorgunluk
- Sarılık (göz ve ciltte sararma)
Hastalık akut değil de kronik olarak seyrediyorsa bu şekilde hafif semptomlar dikkatle izlenmeli ve takip edilmelidir. Virüs bulaştıktan sonra bir kaç yıl boyunca hafif semptomlar sürebilir daha sonra karaciğer sirozu gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir.
Anti-HCV Nedir?
Anti-HCV, hepatit c virüsüne karşı bağışıklık sisteminin yanıtı sonucu oluşan antikorları ifade eder. Bu antikorlar vücuttaki hastalık oluşturan mikropların veya virüslerin tanınmasını ve onlarla savaşılması yeteneğine sahip olan proteinlerdir. Antikorlar vücudun bağışıklık sistemine mikroplarla nasıl ve ne zaman savaşılması gerektiğini belirleyen önemli bilgileri sağlar. Antikorların varlığı genellikle vücutta hepatit c virüsünün vücutta yaşadığını belirtir. Çünkü virüs vücuda girdiğinde vücut ona karşı antikor geliştirir. Bu antikorlar vücuttaki bağışıklık sisteminin virüse karşı savaşmasında destek olurlar.
Antikorlar sadece vücutta virüsün geçmişte var olduğunu gösterir. Aktif bir virüsün varlığı hakkında bilgi vermezler. Aktif bir virüsün varlığını öğrenebilmek için daha ileri düzey testler yapılması gereklidir.
Vücutta anti-HCV’nin olmaması genellikle hepatit c virüsünün olmadığını gösterir. Ancak bazı istisnai durumlarda vücutta henüz antikor üretilmemiş olabilir. Örneğin hepatit c virüsüne maruz kaldıktan sonra ilk haftalarda test yapıldığı zaman vücut antikor üretmek için yeterli zamana sahip olamamış olabilir. Böyle durumlarda tekrar test yapılması daha doğru sonuçlar verecektir.
Anti HCV Testi Nasıl Yapılır?
Bireyin geçmişte HCV ile enfekte olup olmadığını görebilmek için yapılan bir testtir. Test genellikle kan örneği kullanılarak yapılır. Bireyden kan örneği hemşire veya doktor tarafından alınır. İşlem yalnızca birkaç dakika sürer. Kan örneği alındıktan sonra özel bir laboratuvara gönderilir. Laboratuvara giden örnekte antikorların olup olmadığına dair bir analiz yapılır. Bu analiz, genellikle bir antikor tespit testi, mikropartikül immün assay-meia veya benzeri tarafından yapılır. Biyokimya laboratuvarlarında kullanılan bu tahlil yöntemi Anti-HCV ve anti hbs için kullanılır.
Kan örneğinin sonucuna bakıldığı zaman eğer antikor mevcutsa sonuç ‘pozitif’ eğer antikor mevcut değilse sonuç ‘negatif’ olur. Anti-HCV negatif vücutta virüsün olmadığını belirtir. Anti-HCV pozitif ise uzman hekim tarafından daha fazla test yapılarak tedavi süreci için hazırlık yapılır.
Hepatit C Tedavisi
Birçok hastalıkta olduğu gibi günümüzde de ilerleyen teknoloji ve tıpla beraber hepatit c hastalığının tedavisi de mümkündür. Fakat hastalık genellikle ilerleyen aşamalarda tespit edilir. Bu durum da hastalığın tedavi sürecini zorlaştıran etmenlerden biridir. Zira hafif semptomlarla belirti gösteren bu hastalığa sahip olan kişilerin çoğu hasta olduğunu bile bilmez. Hastalığın teşhisi konulduktan sonra ilk amaçlanan şey bireyin tedaviye karşı güçlü bir yanıt vermesidir. Bu durum tedavi sürecini kolaylaştırıp hızlandırarak ve virüsün kandan temizlenmesini sağlar.
Hepatit C Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Tedavide kalıcı yanıt elde etmek en çok istenilen durumdur, eğer elde edilemezse virüs kan içerisinde dolaşmaya devam eder ve tedavi bitmiş olmaz. Hastalığın erken teşhisi ve erken tedavi bu durum için önemlidir. Bireyde hemen ilaç tedavisine başlanır ve ilaç tedavisine ek olarak hastaya DEA (doğrudan etkili antivirallerin) tedavisi de uygulanabilir. Aynı zamanda tedavide çeşitli enjeksiyon uygulamaları kullanımı da söz konusu olabilir. Tedavi genellikle ortalama 8 - 12 hafta sürer.
Bireyin yaşına ve hastalığının durumuna bağlı olarak uzman bir hekim tarafından programlanan tedaviye uyum sağlandığı zaman hastalığın tamamen iyileşmesi oranı oldukça yüksektir.
