Horlama Neden Olur?

Obstrüktif uyku apne sendromu olarak bilinen horlama, uyku sırasında solunumun durmasının ardından gelişen kan oksijen satürasyonunda düşme, sonrasında oluşan uyanıklık reaksiyonu ve solunumun düzelmesi ile birlikte gelen ataklarla devam eden bir sendromdur. Horlama, yani diğer adıyla uyku apnesinin en önemli özelliği, uyku sırasında üst hava yolunun çökmesi ile solunumun tekrarlayıcı olarak engellenmesidir. Solunum tamamen (apne) veya kısmen (hipopne) engellenebilir.

Gece Uyurken Horlama Neden Olur?

Horlamanın (apne) temelde iki tipi vardır:

Obstrüktif Uyku Apnesi

Uyku sırasında solunumun sürme çabasına karşılık ağız ve burun seviyesinde hava akışının sağlanmamasıdır. Apnede şu durumlar görülür:

• Uykuda boğulma hissi
• Uykuda tekrarlayan uyanma
• Gündüz yorgunluk hissi
• Konsantrasyon bozukluğu

Santral Uyku Apnesi

Uyku sırasında hem solunum çabasının hem de hava akışının sağlanmamasıdır. Santral uyku apne sendromlu hastalar, apneik hastaların %5-10’unu oluşturur. Tanı konulabilmesi için polisomnografide (PSG) tespit edilen apnelerin yarısından fazlası santral tipte olması gerekir. İnsanlarda ender görülen santral uyku apnesinin sebebi, nörolojik bozukluklardan kaynaklanır.

Normal solunum fonksiyonunun sağlanabilmesi için üst havayolunun açık olması gerekir. Çökme olabilme özelliğine sahip üst havayolu yapıları, üst havayolunun daralması ve kapanması için potansiyel oluşturur. Üst hava yolunda obstrüksiyon (emilme) gelişmesi üç temel duruma bağlıdır:

• Faringeal kasların tonusu (yutak, yutak lümeninin şekli ve ses özelliklerini oluşturan bir grup kas)
• Solunum sırasında oluşan negatif basınç
• Üst hava yolunun anatomisi

Horlama Nedenleri Nelerdir?

Üst havayolunun açıklığı; solunum sırasında oluşan negatif basıncın çökme etkisine karşı, üst havayolu dilatör kaslarının aktivitesi ile sağlanır. Soluk alma sırasında üst havayollarına ulaşan basınç, kaslar tarafından karşılanır ve üst havayolunda bir çökme gerçekleşmemesine neden olur. Eğer bu kasların aktivitesinde bir hastalık varsa çökme sonucu apne (horlama) gelişebilir.

Burun ucu ve ağız içinden soluk borusuna kadar uzanan, üst havayolunu daraltan her türlü hastalık solunum için daha fazla negatif basınç oluşmasına neden olur. Bu durum da obstrüktif apneye (horlamaya) sebep olabilir.

Derin uykuya dalma ve kas tonusunun iyice azalması sonrasında, daralmış olan üst havayolundaki hızlanmış solunum havası, havayolu çeperinde daha çok negatif basınç oluşturur ve emme kuvveti oluşturur. Bu emme kuvveti, havayolunu açık tutmaya çalışan kas tonusunu aşınca o bölümdeki havayolunda çökme oluşur ve horlamanın oluşmasına neden olur.

Bebeklerde Horlama Neden Olur?

Bebeklerde horlama olarak görülen uyku bozuklukları özellikle dikkat edilmesi gereken semptomlar arasındadır. Bu tip rahatsızlıklar gözden kaçabilir ve artan hastane ziyaretlerine, kardiyovasküler komplikasyonlara, komaya, nöbetlere ve beyin hasarına neden olabilir. Araştırmalarda özellikle bebek ve çocuklarda uyku bozuklukları açısından tarama, değerlendirme ve doğru bölümlere sevk etme üzerinde durulur.

Çocuklarda Horlama Neden Olur?

Çocuklarda uyku, erişkinlere göre farklılık gösterebilir. Çocuklarda uykuda horlama ya da nefes alırken zorlanıyormuş gibi göründükleri gibi aşırı hareketli de olabilirler. Bazı çocuklar, cansız, tembel görülebilir ve okulda başarısız olabilirler. Bazı çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanıları alırlar. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanılı çocukların ortalama %25’inde horlama rahatsızlığı görülür.

Çocukların hasta öyküsünde şu tip şikayetler görülür:

• Nefes durması
• İdrar kaçırma
• Siyanoz
• Gün içi uyku hali
• Öğrenme bozuklukları

Horlama Tedavisi Nedir?

Horlama tedavisinde birçok alternatif bulunabilir. Bunlar arasında şu çözümler vardır:

• Zayıflama
• Alkol tüketimini azaltma veya tamamen bırakma
• Sedatiflerden uzaklaşma
• Ağız içi aygıt
• Nazal pozitif havayolu basıncı
• Cerrahi tedavi

Horlama sorunu olan hastalarda zayıflama ile apne-hipopne indeksi (solunumun kısmen veya tamamen kesilmesi) azalma ve uyku kalitesinde düzelme görülür. Bununla birlikte sırtüstü pozisyonda uyumanın engellenmesiyle pozisyona bağlı hafif horlama rahatsızlığı olan hastalarda uykudaki solunum bozukluklarının düzeldiği görülür. Bugüne kadar horlama rahatsızlığı tedavisinde kabul görmüş bir farmakolojik ajan yoktur.

Pozitif Havayolu Basıncı Tedavisi

Pozitif havayolu basıncı son yıllarda uyku apnesinin seçkin tedavisi olmuştur. Pozitif havayolu basıncı tedavisinin etki mekanizmasına dair en çok kabul gören teori, pozitif basıncın stent gibi (tıkanıklığı giderme) üst havayolu çökmesini engellediği ve açıklığı devam ettirerek horlamayı önlediği yönünde bir görüş kabul görür. Bazı araştırmacıların sürekli pozitif havayolu basıncı tedavisinin akciğer volümünde artışa yol açtığını ve bunun da üst havayolunu stabil bir duruma getirmede etkisinin olmasının üstünde durmuşlardır.

Apne-hipopne indeksi seviyesinin 5’in üzerinde olan uykuda horlama rahatsızlığı olan tüm hastalarda sürekli pozitif havayolu basıncı tedavisi (CPAP) önerilebilir. Bu yöntemle birlikte orta ve şiddetli uykuda horlama rahatsızlığı olan hastalarda gün içi uykululuğun hem kişisel hem de genel ölçütlerde düzelme olduğu görülür.

Horlama Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Uykuda horlama sendromunda pek çok kardiyovasküler hastalık arasında yakın ilişki görülmüştür. Hipertansiyona sahip horlama rahatsızlığı olan hastalarda pozitif havayolu basıncı tedavisi kullanımı hem nokturnal (gece tuvalet ihtiyacı için birden fazla uyanmak) hem de gün içi kan basıncını düşürür. Pozitif havayolu basıncı tedavisi horlama rahatsızlığı olan hastalarda kardiyovasküler sistemi üzerindeki olumsuz etkileri nasıl ortadan kaldırdığına dair mekanizma açık değildir. Yalnız sempatik tonusu azaltıcı etkisinin en önemli role sahip olduğu yönünde bilgi çokluğu çalışmalarla desteklenir.

Sıkça Sorulan Sorular

Horlama hakkında merak edilenler arasında genellikle horlamanın nedenleri, nasıl önlenilebileceği ve horlama ile uyku apnesi arasındaki ilişki yer almaktadır.

Horlama Nasıl Önlenir?

Horlama önleyici adımlar arasında birkaç strateji sayılabilir. İlk olarak, yan yatmak genellikle sırt üstü yatmaktan daha az horlamaya neden olabilir, bu nedenle uyku pozisyonunu değiştirmek faydalı olabilir. Ayrıca, sağlıklı bir kiloda kalmak, boğaz dokularında birikimi azaltarak horlamayı azaltabilir. Alkol ve bazı uyku ilaçları, boğaz kaslarını gevşettiği için horlamayı artırabilir, bu nedenle bu tür maddelerden kaçınılması önerilir. Burun tıkanıklığına neden olan durumlar, örneğin alerjiler veya soğuk algınlığı, horlamayı artırabilir, bu yüzden burun açıcılar veya alerji tedavisi düşünülebilir.

Neden Erkekler Daha Çok Horlar?

Bunun nedeni, yağlanmanın kadınlarda kalça bölgesinde, erkeklerde ise boyun ve karın çevresinde var olmasından kaynaklanır. Özellikle kilolu erkeklerde bu durum özellikle sırtüstü yatmada görülür. Göbeğin diyaframa baskısı ile göğüs içi basıncını arttırır; dilin de arkaya kayması ve uyku ile birlikte yutak çevresindeki yumuşak dokuların ve kasların gevşemesiyle horlamaya zemin hazırlanmış olur.

Burun Eti Horlamaya Neden Olur Mu?

Burun tıkanıklığı olan kişiler havayı almak için genizde aşırı vakum yaratır. Bu vakum boğazda büzüşebilen dokuları hava yoluna doğru çeker böylece burun açık iken horlamayan kişide horlama görülmeye başlar. Burun tıkanıklığı yapan burun eğriliği problemleri, burun eti büyümesi horlamaya neden olur.

Horlama Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Horlama rahatsızlığı tedavi edilmediği sürece bu rahatsızlığı taşıyan kişiler bir süre sonra denge sıkıntısı yaşar ve bu dikkatsizliğe yol açtığı için günlük yaşamda trafik kazası gibi risklerle karşı karşıya gelebilir.