Nazofarenks kanseri burun boşluğunun boğaza açıldığı bölgede oluşan kanser türüdür. Boğaz olarak bilinen “farenks” ve burun ile ilgili bir terim olan “naso/nazo” kelimesinden türemiştir. Farenks 3 kısımdan oluşur: nazofarenks, orofarenks ve hipofarenks. Nazofarenks burnun arkasında konumlanan ve ağzın arkasına bağlanan bölümdür. Ağzın çatısında bulunan bu kısım burun deliklerine açılır. Bu nedenle nefes alırken hava burundan nazofarenkse doğru yol alır.

Baş ve boyun tümörleri arasında nazofarenks kanseri kontrolsüz olarak çoğalan kanserli hücreler nedeniyle ortaya çıkabilir. Kontrol edilemeyen anormal hücre bölünmesi sonucu kanser yayılma gösterebilir. Bu durumda kan veya lenf sistemine kanser yayılabilir. Nazofarenks kanseri nadir görülen bir tiptir ve erken teşhisi zor olabilir. Diğer rahatsızlıkların semptomlarına benzer şekilde görülmesi ve kolay bir şekilde incelenememesi nedeniyle diğer hastalıklarla karıştırılabilir. Kemoterapi, radyoterapi veya kombinasyon şeklinde tedaviler mevcuttur. “Nazofarenks kanseri nedir?” sorusuna cevap arıyorsanız yazının devamını okuyabilirsiniz.

Nazofarenks Kanseri (Üst Yutak Kanseri) Nedir?

Nazofarenks burun ve burun boşluğunun ağız ve boğaza açıldığı bölgedir. Boğazın üst kısmını oluşturan nazofarenks “üst yutak” olarak bilinir ve yaklaşık 2 cm genişlik ve 4 cm uzunluğa sahip bir bölümdür. Ağzın yumuşak damak kısmının üzerinde yer alan nazofarenks burundan boğaza ve akciğerlere hava geçişini sağlamaya yardımcıdır. Nazofarenksteki hücrelerin bazı nedenlerle anormal çoğalması ve kontrolden çıkması sonucu kanserleşme oluşabilir. Anormal büyüyen ve çoğalan kanserli hücreler burada gelişme gösterebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılma gösterebilir. Karaciğer, akciğer, kemikler ve lenf düğümlerine yayılabilen nazofarenks kanseri “nazofarenks karsinom” olarak da adlandırılır. Genellikle Asya ülkelerinde yaygın olarak görülen üst yutak kanseri erken dönemde herhangi bir belirti göstermeyebilir.

Nazofarenks Bölgesinin Anatomisi ve İşlevi

Burun ve ağız boşluğunun birleştiği bölge “yutak” olarak bilinen boğazın üst kısmıdır. Yemek borusu ve gırtlağın üstünde konumlanan yutak “farinks/farenks” olarak adlandırılır. Yutak başlıca hava yolunu ve yemek borusunu birbirinden ayırmaya yardımcı bir kısımdır. Farenks nazofarenks, orofarenks ve hipofarenks olmak üzere 3 bölgeye ayrılır. Yutağın en üst kısmı olan nazofarenks ağız boşluğunun üzerinde bulunduğundan sadece havanın geçişini sağlamaya yardımcıdır. Orta ve alt yutak kısımları hem hava hem de besin geçişini sağlayabilir. Bu sayede farenks hem solunum yolu hem de sindirim sisteminin bir parçası olarak sayılabilir. Nazofarenks yani üst yutak kulaktan boğaza açılan östaki borusuna açılır. Bu kanal ile kulak basıncı dengelenebilir ve kulak sıvıları boşaltılabilir. Ek olarak bağışıklık sisteminin bir parçası olan bademcikler nazofarenks bölgesine yakın konumdadır. Vücuda giren bakteri, virüs, mantar vb. patojen mikroorganizmalara karşı savunma sağlayarak enfeksiyon durumunda koruyucu rol üstlenebilir.

Nazofarenks Kanseri (Üst Yutak Kanseri) Nedenleri

Nazofarenks kanseri nedenleri arasında gen mutasyonları etkin rol alabilir ancak bu duruma neyin sebep olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bazı etkenlerin kanser riskini arttırdığı söylenebilir. Tıbbi durumlar ve alışkanlıklar üst yutak kanseri oluşumuna katkıda bulunabilir. Genlerde ortaya çıkan mutasyonlar normal ve sağlıklı hücre yapısını ve döngüsünü değiştirebilir. Sonucunda kontrolsüz bir şekilde çoğalan ve çevre yapıları istila edebilen hücreler oluşabilir. Kötü huylu tümörler olan kanserler vücudun diğer bölgelerine yayılma (metastaz) yeteneğine sahip olabilir. Üst yutak yüzeyini kaplayan skuamöz hücrelerde başlayan kanser ilerleme göstererek diğer dokulara metastaz yapabilir. Genetik, çevresel ve viral (Epstein-Barr virüsü vb.) kaynaklar nazofarenks kanseri gelişimini destekleyebilir. Bunun yanı sıra tüm risk faktörlerine sahip bireylerde kanser oluşumu görülmeyebilir.

Genetik ve Çevresel Faktörler

Üst yutak kanseri gelişimi çevresel ve genetik koşullardan kaynaklanabilir. Kanserli hücrelerin büyümesi ve çoğalması yanlış yaşam tarzı alışkanlıkları ile tetiklenebilir. Ailede kanser geçmişi veya öyküsü olan bireylerde kanser gelişme riski yüksek olabilir. Bununla birlikte nazofarenks kanseri oluşumuna katkıda bulunabilen faktörler şunlar olabilir:

• Sigara gibi tütün ürünleri kullanımı,
• Çok fazla toz, duman, kimyasal maddelere maruziyet,
• Aşırı alkol tüketimi,
• Yüksek oranda tuz içeren gıdaların tüketimi.

Ek olarak erkek cinsiyeti, Asya ve Afrika ırklarında nazofarenks kanserinin görülme olasılığı daha yüksek olabilir.

Viral Enfeksiyonlar ve Kanser Oluşumu

Epstein-Barr virüsü yaygın olarak insanlarda enfeksiyonlara neden olabilir. Mononükleoz olarak bilinen öpücük hastalığının nedeni olan Epstein-Barr virüsü kanser oluşumu ile ilişki gösterebilir. Çoğu birey Epstein-Barr virüsü taşıyabilir ve bunun farkında olmayabilir. Ancak bu virüs Hodgkin lenfoma, Burkitt lenfoması, nazofarenks kanseri gibi kanser çeşitleri ile bağlantılıdır. Virüs hücrelerin genetiğinde değişikliklere yol açabilir ve kansere dönüşme riskini artırabilir. Epstein-Barr virüsü her zaman kanser oluşturmaz. Ayrıca Epstein-Barr virüsünün neden olduğu enfeksiyonlar çoğunlukla uzun vadede ciddi sorunlara yol açmayabilir. Genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirti ve semptomlar gösterebilir.

Nazofarenks Kanserinin (Üst Yutak Kanseri) Belirtileri

Üst yutak kanseri baş ve boyun kanserleri arasında nadiren görülen bir durumdur. Karmaşık ve küçük bir bölgede yer alan nazofarenks yaygın olarak enfeksiyonlardan etkilenebilir. Çoğunlukla erken dönem nazofarenks kanserinde tipik bir belirti göstermeyebilir. Bununla birlikte enfeksiyon veya grip benzeri semptomlara sebebiyet verebilir. Damağın üst kısmında ve burnun arka kısmında yer alan bölge rutin bir şekilde kontrol edilemediğinden tanı zor bir hale gelebilir. Nazofarenks kanserinin ileri dönemlerinde çevre dokulara yayılabilir ve kitleler oluşturabilir. Bademcik veya tiroid problemleri ile karıştırılabilir ve erken teşhis zorlaşabilir.

Erken Dönemde Gözlemlenen Semptomlar

Yutak kanseri belirtileri erken dönemde ortaya çıkmayabilir. Bununla birlikte kanserin yayıldığını gösteren boyunda şişlik veya kitleler oluşabilir. Şişlikler boynun her iki yanında ve arkasında olabilir. Kitleler genellikle ağrılı değildir ve hassasiyete neden olmaz. Kitle bir veya birden fazla olabilir. Bu kitleler kanserin boyundaki lenf düğümlerine yayılması nedeniyle ortaya çıkabilir. Erken dönemde gözlemlenen diğer nazofarenks kanseri semptomları şunları kapsayabilir:

• Ağız veya burundan kanama,
• Kulaklarda basınç oluşması,
• Burundan nefes almada zorluk.

Bazı durumlarda tekrarlayan veya geçmeyen kulak enfeksiyonları görülebilir. Bu durum çoğu zaman tehlikeli görünmediğinden nazofarenks kanseri teşhisi gecikebilir.

İleri Evre Belirtileri ve Komplikasyonlar

Üst yutak kanseri ileri evrelerde yayılma gösterebilir ve çevre dokulara zarar verebilir. Bu çevre dokular kulak, ağız ve gözler olabilir. İleri evre nazofarenks kanseri belirtileri şunları içerebilir:

• Kulakta çınlama, ağrı ve dolgunluk hissi,
• İşitme kaybı,
• Burun tıkanıklığı,
• Baş ağrısı,
• Bulanık veya çift görme,
• Yüzde uyuşukluk ve ağrılar.

İleri evre belirtileri arasında ağzı açmada zorluk ve konuşmada değişiklikler olabilir. Nazofarenks kanseri semptomları herkeste aynı şekilde görülmeyebilir. Ayrıca grip veya soğuk algınlığına benzer semptomlar oluşabilir ve erken teşhis edilemeyebilir.

Nazofarenks Kanseri (Üst Yutak Kanseri) Tanısı

Nazofarenks kanseri tanısı amacıyla birden fazla test ve görüntüleme yöntemi kullanılabilir. Tıbbi geçmişin değerlendirilmesi ve fizik muayenenin yapılması gerekebilir. Ek olarak tanıda sıklıkla tercih edilen test ve prosedürler şunlar olabilir:

• Kan testleri: Kırmızı ve beyaz kan hücreleri gibi değerlerin kontrol edilmesini içerir.
• Epstein-Barr virüsü testi: Virüse karşı üretilen antikor ve diğer belirteçleri değerlendirmeye yardımcıdır.
• İşitme testi: Kulakların ayrı ayrı incelenmesini içerir. Yüksek ve alçak sesleri duyma yeteneğini ölçmeye yardımcıdır.
• PET taraması: Damardan verilen radyoaktif glikozun vücutta nerede kullanıldığını gösteren bir testtir. Bu testte kanserli doku daha parlak bir şekilde görüntülenir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Doku ve organların bilgisayar aracılığıyla net bir şekilde görüntülenmesi işlemidir.
• Ultrason: Yüksek enerjili ses dalgaları kullanılarak dokuların görüntülenmesini içerir.
• MRI: Radyo dalgaları ve manyetik alandan yararlanarak doku ve organların ayrıntılı görüntülenmesi prosedürüdür.
• Biyopsi: Burundan yerleştirilen nazoskop veya endoskop cihazı yardımıyla hücre ve doku örneğinin alınması ve laboratuvar ortamında incelenmesini içerir.

Nazofarenks Kanseri (Üst Yutak Kanseri) Tedavisi

Nazofarenks kanseri tedavisi özellikle kanserin hangi evrede olduğuna bağlı planlanır. Başlıca kemoterapi, radyoterapi ve ameliyat prosedürleri yutak kanseri tedavisi seçenekleridir. Bazı durumlarda kemoterapi ve radyoterapi kombinasyon şeklinde uygulanabilir. Üst yutak kanseri tedavisinde uygulanan yöntemler şunlar olabilir:

• Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınların kullanılarak kanser hücrelerinin öldürülmesi amaçlanır. Küçük nazofarenks tümörlerinde radyoterapi tek başına yeterli olabilir. Diğer durumlarda radyoterapi ve kemoterapi eş zamanlı olarak uygulanabilir.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerinin büyümesi ve çoğalmasını durdurmak ve öldürmek amacıyla ilaçların kullanılması prosedürüdür. İlaçlar ağız yoluyla, damar ve kasa enjekte edilerek alınabilir. Bazı vakalarda radyoterapi tedavisinden sonra kalan kanserli hücrelerin yok edilmesi amacıyla kemoterapi önerilebilir.
• Ameliyat: Kanserli dokunun vücuttan uzaklaştırılması amacıyla dokuların çıkarılması işlemidir. Diğer kanser tedavilerine yanıt vermeyen kanser vakalarında tercih edilebilir. Kanserin lenf düğümlerine yayılması durumunda cerrahi gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

Üst yutak kanserinin erken teşhis edilmesi ve tedavisinin belirlenmesi önemlidir. İleri dönem kanserlerin kontrol altına alınması zorlaşabilir ve komplikasyon oluşturması mümkündür. Bu kapsamda nazofarenks kanseri ile ilgili “Yutak kanseri neden oluşur?” gibi en çok merak edilen soruları ve cevapları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Nazofarenks Kanserinin Yeniden Nüksetme Riski Nedir?

Nazofarenks kanseri tedavi planından sonra nüksetme riskine sahiptir. Çoğunlukla tedaviden sonraki 2-3 yıl içinde kanserin tekrarlama olasılığı vardır. Bu nedenle tedavi sürecinde ve sonrasında sık sık izlem yapılması gerekir. Dolayısıyla nazofarenks kanseri geçirmiş bireylerde ikinci kere kanser gelişme riski yüksek olabilir.

Nazofarenks Kanseri Tedavisinde Yan Etkiler Nelerdir?

Üst yutak kanserinde yaygın olarak uygulanan radyoterapi özellikle ağız kuruluğu, iştahsızlık, işitme kaybı ve cilt kızarıklığı gibi yan etkilere neden olabilir. Baş boyun kanserlerinde radyoterapinin yanı sıra kemoterapi tedavisi uygulandığında ağızda ve boğazda yaralar oluşabilir. Bu durum yutma ve nefes alma zorluğu meydana getirebilir (11).

Sağlığınız için kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Liv Hospital`da nazofarenks kanseri tanı ve tedavilerine yönelik hizmetler verilmektedir.