Sperm Testi Nedir?

Hamileliğin sağlanamaması erkek ve kadın bireylerde cinsel sağlık ile ilgili bir ön bilgi verebilir. Hem kadın hem de erkeklerde kısırlık hamile kalamama ile sonuçlanabilir. Bu kapsamda kısırlığın teşhisinde birtakım yöntemler uygulanabilir. Erkeklerde üreme hücrelerinin ve kısırlığın kontrolünde uygulanan en yaygın test sperm testidir. Sperm, kadın yumurta hücrelerini dölleyerek embriyo oluşumunu sağlayan erkek üreme hücreleridir. Sperm testi ile semen (sıvı) ve spermlerin kalitesi değerlendirilebilir ve tedaviyi şekillendirebilir. Erkeklerde sperm sayısı ve kalitesi yaşlanma, yaşam tarzı alışkanlıkları (sigara, alkol vb.) ve beslenmeye bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu değişkenliklerin kısırlığa neden olup olmadığını anlamaya yardımcı olan sperm testinde spermlerin hareketliliği, sayısı ve şekli göz önünde bulundurulur .

Sperm testi veya semen/meni analizi sperm örneklerinin mikroskobik olarak incelendiği testleridir. Spermiogram olarak da bilinen semen testi spermi birçok yönden önceleme imkânı sağlayabilir. Sperm hareketlerinde anormallik, sayısında düşüş ve şeklinde bozulmalar bu test ile tespit edilebilir. Erkeklerde orgazm sonucu penisten bırakılan meni veya semen erkek üreme hücreleri olan spermleri ve birtakım sıvıları içerir. Sperm yumurtaya ulaşmak için gerekli olan kuyruk ve yumurtayı dölleyen genetik materyali barındıran kafa kısmından oluşur. Spermlerin vajinanın ilerisine ve yumurtaya ulaşmasını sağlayan sıvılar meni içerisinde mevcuttur. Ayrıca menide protein, çeşitli vitamin ve mineraller bulunabilir.

Sperm Testinin Önemi

Semen analizi, erkek üreme hücrelerinin miktarını, hareket kabiliyetini ve dölleme kapasitesini ölçebilir. Dölleme kapasitesi spermlerin yumurtaya ulaşması ve doğru bir şekilde yumurtayı döllemesini gösterebilir. Hareket kabiliyeti kısıtlı ve düşük sayıda sperm içeren meni yumurtayı dölleyemez ve sonucunda kısırlık oluşabilir. Özellikle 1 yıl boyunca bebek sahibi olamamak semen analizi gerektirebilir. Meni sıvılarının ve spermin analizi sayesinde sorunun kısırlıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı test edilebilir. Ek olarak sperm testi, vazektomi prosedürünün başarılı olup olmadığını ölçebilir. Vazektomi, meni içine sperm girmesini engelleyen bir doğum kontrol yöntemidir. Testislerden spermlerin taşınmasını sağlayan tüplerin kesilmesi ile boşalma ile sperm atılması önlenmiş olur. Vazektomiden 8-16 hafta sonra semen analizi yapılabilir ve menide sperm varlığı tespit edilebilir.

Sperm Testi Nasıl Yapılır?

Sperm testi için meni örneklerinin alınması gerekir. Doğru sonuçlara ulaşmak amacıyla spermler ölmeye başlamadan hızlı bir şekilde inceleme gerekebilir. Bu nedenle yaygın olarak meni örnekleri özel bir sperm testi odasında alınır. Meni örneklerinin verilmesinden önce idrara çıkılması, ellerin ve penisin temizlenmesi gerekir. Boşalmanın sağlanması esnasında kayganlaştırıcı veya tükürük vb. sıvılar sperm hareketliliğini etkileyebilir, spermlere zarar verebilir, bu nedenle önerilmez.

Sperm örnekleri bazı durumlarda evde alınabilir. Doktorunuz kayganlaştırıcı ve katkı maddesi vb. içermeyen özel bir prezervatif verebilir ve evde örnek alınmasını isteyebilir. Meni örneğinin vücut sıcaklığında saklanması ve ilk 30-60 dakika içerisinde laboratuvara ulaştırılması istenir. Spermlerin sayısı ve kalitesi günden güne değişebilir ve sonuçları etkileyebilir. Meni kalitesi değişkenlik gösterebileceği için bir veya iki hafta içinde birden fazla örnek verilmesi gerekebilir.

Sperm Testi Sonucunun Değerlendirilmesi

Meni örneklerinin mikroskop altında incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucu spermlerin kalitesi hakkında bilgi sahibi olunabilir. Semen analizinde değerlendirilen özellikler başlıca şunlar olabilir:

• Sperm sayısı: Menide bulunan tüm sperm hücrelerinin sayısını verir. Düşük sperm sayısı döllenmeyi zorlaştırabilir.
• Meni hacmi: Penisten gelen toplam meni miktarını gösterir. Meni hacminin az olması kısırlığa sebebiyet verebilir.
• Sperm şekli/ yapısı (morfolojisi): Spermlerin normal olup olmadığı hakkında bilgi verir. Anormal yapılı spermler döllemeyi sağlayamaz.
• Sperm hareketliliği: Spermin yumurtaya doğru ilerleyerek döllenmeyi sağlaması için gereken hareketliliği gösterir.
• Sperm konsantrasyonu: Menide yer alan spermin yoğunluğu hakkında bilgi verir. Düşük konsantrasyonda sperm birtakım rahatsızlıklar hakkında bilgi verebilir.
• Spermdeki lökositler: Beyaz kan hücrelerinin varlığı enfeksiyona işaret edebilir ve bu durum sperm üretimini etkileyebilir.
• pH: Anormal derecede düşük pH ve asitlik spermlerin işlevini kaybetmesine veya ölmesine neden olabilir.

Normal Sperm Testi Değerleri

Sperm testinde incelenen özellikler belirli sınırlar içinde değerlendirilebilir. Dünya Sağlık Örgütü`nün referans olarak belirlediği normal sperm testi değerleri şu şekildedir:

• Meni hacmi: >1,5 ml meni hacmi
• pH: >7,2
• Toplam sperm sayısı: Her boşalma sırasında en az 39 milyon sperm
• Sperm yapısı/ morfoloji: En az %4 oranında normal yapıda sperm
• Canlılık/ aktiflik: Meni örneğinin en az %50-58`inin canlı ve aktif spermden oluşması
• Akışkanlık: Kalın yapılı meninin gelmesinden yaklaşık 20 dakika sonra sıvılaşma olması
• Seminal fruktoz: >13 mcmol/ejakülat (boşalma sonrası gelen tüm meni)
• Seminal çinko:  >2,4 mcmol/ejakülat

Erkek üreme sağlığını birçok etken etkileyebilir. Sperm testi sonucu normal olan erkek bireyler çocuk sahibi olmayabilir veya anormal değerlere sahip erkekler çocuk sahibi olabilir. Bununla birlikte yeterli sperm sayısına sahip olmanın yanı sıra yeterli hareketlilik, sağlıklı yapı ve yeterli aktiflik önemlidir.

Anormal Sperm Testi Sonuçları ve İleri Tetkikler

Anormal sperm testi sonucu erkek üreme sisteminde birtakım problemlere işaret edebilir. Anormal sonuçlara neden olan bazı kriterler şunlar olabilir:

• Meni hacminin 1,5 mililitreden az olması seminal bezlerin yetersiz çalışmasına veya tıkanıklıklara işaret edebilir. Ayrıca bu durum prostat sorunları ile ilgili bilgiler de verebilir.
• 7,1-8,0 pH değerlerinin altında bir pH, spermlerin asidik olduğunu gösterebilir. Yüksek bir pH spermlerin alkali olduğuna işaret edebilir. Uygun pH değerlerine sahip olmayan spermlerin hareketliliği olumsuz etkilenebilir.
• Menide sperm saptanamadığında seminal fruktoz varlığı kontrol edilebilir. Fruktozun bulunmaması veya düşük miktarlarda bulunması tıkanıklık olduğu anlamına gelebilir.

Anormal test sonuçları bebek sahibi olmayı etkileyebilir ve kısırlığı meydana getirebilir. Bununla birlikte sadece semen analizi kısırlık tanısında yeterli olmayabilir. Tıkanıklıkların varlığı, enfeksiyonlar, düşük testosteron ve diğer hormonlar, ilaçların kullanımı hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla bazı ileri tetkiklere ihtiyaç duyulabilir.

Erkeklerde Sperm Testi

Semen/ meni analizi erkeklerde sperm testi olarak bilinir. Erkek doğurganlığını ölçen bu test, spermlerin üretim, salınım ve hareketliliğinin normal olup olmadığını gösterebilir. Meni cinsel aktivite esnasında penisten gelen kalın yapılı sıvıdır. Bu sıvı spermleri ve spermlerin hareketini sağlayan sıvıyı içerir. Bebek sahibi olmada sorun yaşandığında semen analizi önerilen ilk testlerdendir. Kısırlık vakalarının yaklaşık yarısı erkek kısırlığından kaynaklanabilir. Erkeklerde kısırlığa yol açan ana neden genellikle sperm üretiminde yetersizliklerden kaynaklanabilir. Yaş, genetik ve çevresel faktörlerden etkilenen sperm kalitesi hamilelik oluşmasını doğrudan etkileyebilir (5).

Yaş ve Sperm Testi Sonuçları

Sperm hücrelerinin sayısı, hareketliliği ve aktifliği erkeklerde ilerleyen yaş ile azalma eğilimi gösterebilir. Yapılan çalışmalarda erkeklerde yaş ilerledikçe meni hacmi, sperm hareketliliği ve sperm konsantrasyonunda azalmalar olduğu gösterilmiştir. Spermlerin morfolojisi artan yaş ile değişikliğe uğrayabilir. Semen hacmindeki düşüşler, sperm sayısını ve sperm konsantrasyonunu da olumsuz etkileyebilir. Sayı ve hareketliliğin azalması spermlerin işlevini olumsuz etkileyebilir, dölleme yeteneğinin düşmesine neden olabilir.

Sağlık Durumu ve Sperm Testi

Semen analizi tipik olarak erkek üreme hücreleri hakkında değerlendirme sunabilir. Bununla birlikte semen analizinde sonuçlanan değerler bazı durumlarda olası enfeksiyonları, prostat problemlerini, hormon düzeylerinin düşüklüğünü düşündürebilir. Kısırlığın teşhisinde bir seçenek olan semen analizi birtakım ek testlerin yapılmasını gerektirebilir. Tek başına semen analizi kesin bir tanı vermeyebilir ve anormal semen analizi sonuçları her zaman ciddi bir probleme işaret etmeyebilir. Erkeklerde üreme sağlığının değerlendirilmesinde bir semen örneği alınsa da bazı durumlarda iki ayrı örnek alınması gerekebilir. Semen sonuçları normal olduğunda testler 3 ay sonra tekrar yapılabilir. Sperm üretimi döngüsü yaklaşık olarak 3 ayda tamamlanır. Ancak sperm sayısında anormallikler mevcut ise daha erken dönemlerde semen analizi tekrarlanabilir.

Sperm Testi Sonrası Adımlar

Sperm testi sonrasında sperm sayısındaki anormallikler ve kısırlığın araştırılmasında ek tetkikler gerekebilir. Testis ve diğer yapıların görüntülenmesi, hormon düzeylerinin ölçülmesi, boşalma sonrası idrar tahlili, genetik testler, biyopsi, ultrason ve antikor testleri bu tetkikler arasında yer alabilir. Cinsel fonksiyonlarda bozukluk sonucunda ilaç tedavisi, hormon düzensizliklerinde hormon tedavisi, enfeksiyon durumunda antibiyotik tedavisi, varikosel vb. tedavisinde cerrahi ve yardımcı üreme teknikleri uygulanabilir. ICSI gibi yardımcı üreme tekniklerinde spermin donörden alınarak yumurtayı döllemesi sağlanabilir.

Sperm Testinin Yan Etkileri ve Riskleri

Sperm testinin bilinen herhangi bir yan etkisi veya riski yoktur. Evde veya kliniklerde meni örneklerinin toplanması steril olarak sağlanır ve çoğunlukla yan etkiye neden olmaz. Bununla birlikte kişide enfeksiyon vb. durumları mevcutsa birtakım anormal yan etkiler görülebilir. Ancak bu durum sperm testi ile doğrudan ilişkili olmayabilir. Olası bir yan etkinin oluşmasını önlemek amacıyla sperm testinden 2-5 gün önce cinsel aktivitede bulunulmaması önerilebilir. Ek olarak testten 2 hafta öncesinde boşalmaktan kaçınılması gerekebilir. Semen analizi öncesi alkol tüketimi sınırlandırılmalı veya durdurulmalıdır.

Sperm Testi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Cinsel sağlığın göstergelerinden biri olan sperm hücreleri, çeşitli testler ile kontrol edilebilir. Sperm testleri birçok kişide “Sperm testi nasıl verilir?”, “Sperm testi nedir?” gibi soruların oluşmasına neden olabilir. Sperm testi ile ilgili en çok merak edilen soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Sperm Testi Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?

Spermatogenez döngüsünün yaklaşık 3 aylık bir süresi olduğundan normal test sonuçlarından 3 ay sonra sperm testi yapılabilir. Ancak doktorunuz kesin sonuç için birden fazla örnek toplamanızı isteyebilir. Bu nedenle 2-3 hafta içinde tekrar meni örneği verilmesi gerekebilir. Anormal sonuçlar doğrultusunda 3 ay içinde 2-3 test verilmesi gerekebilir.

Sperm Testi Sonuçları Ne Zaman Alınır?

Sperm testi sonuçları genellikle örnek verildikten sonra birkaç gün içinde alınabilir. Semen analizi ile birlikte ek olarak uygulanan testler varsa bu süre değişebilir. Uygulanacak testler ve sonuçlanma süreleri hakkında doktorunuza danışınız.

Cinsel sağlık kadınlarda olduğu kadar erkek bireylerde de kritik bir yere sahiptir. Üreme sistemi sağlığı için kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Liv Hospital`da erkeklerde sperm testine yönelik hizmetler verilmektedir.