Yumurtalık Kisti Nedir?

Kadın üreme sisteminin bir parçası olan yumurtalıklarda, yumurta üretilir ve vücudun hormonal dengesine katkı sağlanır. Yumurtalıklarda meydana gelen içi sıvı dolu kesecikler olan yumurtalık kistleri ise genellikle iyi huylu olup, çoğunlukla herhangi bir belirti veya rahatsızlık yaratmadan kendiliğinden küçülerek kaybolurlar. Ama bazı durumlarda yumurtalık kisti büyüyebilir ve şiddetli ağrıya, şişmeye veya daha önemli sağlık sorunlarına neden olabilirler. Bu sebeple yumurtalık kisti varlığında düzenli doktor kontrollerine gidilerek durum gözlenmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.

Yumurtalık Kisti Türleri Nelerdir?

Yumurtalık kistlerinin, oluşum yerine, kistin içeriğine ve etkisine göre farklı çeşitleri bulunur. Yumurtalık kisti çeşitlerinden bazıları şöyle listelenebilir:

• Fonksiyonel Kistler: Yumurtlama döngüsü sırasında oluşan ve genellikle hormonların etkisiyle kendiliğinden çözülen kistlerdir. Bunlar corpus luteum kistleri ve foliküler kistler olmak üzere iki ana tipe ayrılır.
• Endometrioma Kisti: Çikolata kisti olarak da bilinen endometrioma kisti, endometriozis adı verilen durumda, rahim iç tabakasının (endometrium) yumurtalıklarda oluşturduğu kistlerdir.
• Dermoid Kist: Yumurtalıklarda bulunan nadir bir tür kisttir ve içerisinde saç, yağ, kemik veya diş gibi doku tiplerini içerebilir.
• Seröz Kistadenom: Seröz kistadenomlar, genellikle kadınların üreme çağı döneminde veya menopoz sonrasında ortaya çıkabilir. Sıvı dolu ve genellikle iyi huylu olan yumurtalık tümörüdür.
• Mukozal Kistadenom: Mukus benzeri sıvı içeren iyi huylu yumurtalık tümörüdür.
• Endometrioid Kistadenom: Endometrioid kist olarak da adlandırılır ve içinde endometrial hücreler içeren iyi huylu bir tümördür.

Yumurtalık Kistinin Belirtileri ve Sebepleri Nelerdir?

Yumurtalık kisti belirtileri, kistin büyüklüğüne, tipine ve varsa komplikasyonlara bağlı olarak değişebilir. Birçok kadında yumurtalık kistleri belirti vermeden kendiliğinden kaybolabilir veya fark edilmeyebilir. Ama bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Karın veya pelvik bölgede ağrı: Yumurtalık kistleri büyüdükçe veya kanla dolu bir kist çatlayıp iltihaplandığında, karın veya pelvik bölgede ağrı hissedilebilir. Bu ağrı genellikle ani ve şiddetli olur.
• Pelvik dolgunluk hissi: Yumurtalık kisti, pelvik bölgede bir dolgunluk veya ağırlık hissi yaratabilir. Sık idrara çıkma: Büyümüş bir kist, idrar torbasına baskı yapabilir ve sık idrara çıkma hissi oluşturabilir.
• Adet düzensizlikleri: Yumurtalık kistleri hormonal değişikliklere neden olabilir ve adet düzensizlikleri, aşırı kanama veya ara kanamalara yol açabilir.
• Hazımsızlık veya şişkinlik: Yumurtalık kisti, sindirim organlarına baskı yaparak hazımsızlık, şişkinlik veya kabızlık gibi sindirim sorunlarına neden olabilir.
• Ateş: Eğer bir kist enfekte olursa, ateş gibi enfeksiyon belirtileri ortaya çıkabilir.
• Cinsel ilişki sırasında ağrı: Yumurtalık kisti, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.

Yumurtalık Kisti Nasıl Teşhis Edilir?

Yumurtalık kisti teşhisi, belirtiler, muayene bulguları ve görüntüleme sonuçları bir araya getirilerek konulur. Teşhis doğrulandığında, kistin türüne, büyüklüğüne ve hastanın durumuna göre uygun tedavi planı belirlenir. Erken teşhis, olası komplikasyonların önlenmesine ve tedaviden daha iyi yanıt almaya katkı sağlar. Yumurtalık kisti teşhisi için kullanılan yöntemler şöyle açıklanabilir:

• Hastane Muayenesi: Yumurtalık kisti şüphesi olan bir kadın, öncelikle bir jinekologa başvurmalıdır. Doktor, hastanın tıbbi öyküsünü ve belirtilerini değerlendirecek, aile öyküsünü alacak ve fiziksel muayene yapacaktır.
• Ultrasonografi: Ultrasonografi (USG), yumurtalıkları ve pelvik organları detaylı bir şekilde görmek için kullanılan temel görüntüleme yöntemidir. Vajinal ultrasonografi, pelvik bölgeye daha yakın erişim sağlayarak yumurtalık kistlerini daha iyi değerlendirmek için tercih edilebilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Daha detaylı görüntüler elde etmek için gerektiğinde BT veya MRG gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemler, kistin yapısını, büyüklüğünü ve komşu organlara olan etkisini daha iyi değerlendirmede yardımcı olur.
• Kan Testleri: Yumurtalık kistleri genellikle rutin kan testleri ile teşhis edilemez, ancak bazı durumlarda kistlerin hormonal aktivitesini değerlendirmek için hormon düzeylerinin ölçülmesi gerekebilir.

Yumurtalık Kisti Tedavi Yöntemleri

Yumurtalık kisti tedavisi, kistin türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve semptomların şiddetine bağlı olarak belirlenir. Bazı yumurtalık kistleri kendiliğinden küçülerek veya kaybolurken, diğerleri tedavi gerektirebilir. Yumurtalık kisti tedavi yöntemleri şunlardır:

• Takip ve Gözlem: Küçük, iyi huylu ve semptomsuz kistler çoğu zaman takip edilir ve düzenli kontrollerle izlenir. Bu kistler genellikle kendiliğinden küçülür veya kaybolur. Doktor kistin büyüklüğünü ve durumunu takip etmek için zaman zaman ultrasonografi veya diğer görüntüleme yöntemlerini kullanabilir.
• İlaç Tedavisi: Hormonal dengesizliklerle ilişkili kistler veya polikistik over sendromu (PCOS) nedeniyle oluşan kistlerde, hormonal ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar, yumurtalık kistinin küçülmesine ve semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Cerrahi Müdahale: Büyük veya şüpheli kistler, şiddetli semptomlar yaratıyorsa veya kanser olasılığı varsa cerrahi müdahale gerektirebilir. Cerrahi olarak kistin çıkarılması için laparoskopi adı verilen minimal invaziv bir yöntem kullanılabilir. Laparoskopi, kamera ve ince aletlerle karın bölgesine küçük kesiler yapılmasıyla gerçekleştirilir.
• Kistin İğneyle Aspirasyonu: Bazı durumlarda, büyük bir kistin içindeki sıvı, kistin boyutunu azaltmak veya semptomları hafifletmek için ince bir iğneyle çıkarılabilir.
• Yumurtalık Kistinin Overektomi ile Çıkarılması: Nadiren, büyük, kanserli olmayan tümörler veya kanserli kistler nedeniyle yumurtalıkların tamamen çıkarılması (overektomi) gerekebilir.

Yumurtalık Kistinden Korunma ve Önleme Yöntemleri

Yumurtalık kistlerinin tamamen önlenmesi mümkün olmasa da, bazı önleyici tedbirler alarak ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları benimseyerek kist oluşma riskini azaltabilirsiniz. Yumurtalık kistlerinden korunma ve önleme amaçlı yapılabilecekler şöyle sıralanabilir:

• Düzenli Jinekolojik Kontroller: Düzenli jinekolojik muayeneler, doktorunuzun potansiyel kistleri erken teşhis etmesine ve uygun tedavi planı oluşturmasına yardımcı olabilir. Kadınların, 21 yaşından sonra jinekolojik muayeneye başlaması ve düzenli olarak doktorlarıyla görüşmeleri önerilir.
• Doğum Kontrol Yöntemleri: Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları) yumurtlama sürecini düzenleyebilir ve polikistik over sendromu gibi hormonal dengesizliklerle ilişkili yumurtalık kistleri riskini azaltabilir.
• Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni, kilo kontrolüne yardımcı olur ve polikistik over sendromu gibi hormonal dengesizlikleri azaltabilir. Sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve az yağlı protein kaynakları içeren beslenme tarzı tercih edilmelidir.
• Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak, kilo kontrolünü sağlar ve metabolik dengeyi korur. Fiziksel aktivite, kist oluşma riskini azaltmada yardımcı olabilir.
• Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçınma: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketmek, yumurtalık kanseri riskini artırabilir ve genel sağlık üzerinde olumsuz etkileri vardır.
• Stres Yönetimi: Stresli yaşam tarzı, hormonal dengesizliklere ve olası sağlık sorunlarına yol açabilir. Stresi yönetmek için yoga, meditasyon veya başka rahatlama teknikleri uygulamak faydalı olabilir.
• Aile Geçmişini Bilmek: Ailede yumurtalık kisti veya kanseri öyküsü varsa, bunu doktorla paylaşmak önemlidir. Bazı durumlarda, aile öyküsü, kişisel riski artırabilir ve doktor daha sık takip veya ek önlemler önererek yardımcı olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Yumurtalık kisti pek çok kadının yaşadığı sağlık sorunlarından biridir çünkü genelde kendiliğinden oluşur ve kaybolur. Yumurtalıklarda oluşan bu kistler bazı durumlarda ise kötü huylu olabildiği için ve sağlık için sorun teşkil edebilidiğinden dolayı akıllarda sorular oluşturur. Yumurtalık kistleri ile ilgili sıkça sorulan sorulardan bazıları şöyle cevaplanabilir:

Yumurtalık Kisti Tehlikeli midir?

Yumurtalık kisti genellikle kontrol altında tutulduğunda ve iyi huylu olduğunda tehlikeli olmaz ama yine de yumurtalık kisti zararları yok denemez. Yumurtalık kistinin tehlikeli olduğu durumlar ise; kistin fazla büyümesi, torsiyon yapması, kistin çatlaması, enfeksiyon oluşumu ve kistin kanserleşmesidir.

Yumurtalık Kisti Hamileliği Etkiler mi?

Yumurtalık kistleri çoğu zaman hamileliğe engel oluşturmasa da hamileliği etkileyen durumlardan biridir. Yumurtalık kisti adet düzensizliğine sebep oluyorsa hamileliği zorlaştırabilir çünkü hamileliğin kolay gerçekleşmesi için düzenli bir ovulasyon döngüsü önemlidir. Çikolata kisti varlığında ise rahim içi endometrium tabakası rahim dışında büyüdüğünden yumurtalığın normal fonksiyonunu bozarak hamileliği olumsuz etkileyebilir. Ayrıca yumurtalık kistinin fazla büyümesi ve torsiyon yapması (kendi etrafında dönmesi) baskıya neden olarak ağrı oluşturup hamileliği olumsuz etkileyebilir.