B12 Eksikliği

B12 Vitamini vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine yardımcı olur. Eksikliğinde halsizlik, yorgunluk, dilde şişlik, sinir sistemi gibi pek çok sistemi etkileyen sorunlar ortaya çıkabilir. Vitamin B12 eksikliği teşhisi kan testleriyle konur. Tedavi edilmediğinde B12 eksikliği ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

B12 Eksikliği Nedir?

Vitamin B12 eksikliği vücudun yeterli miktarda vitamin B12 alamaması sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bu eksiklik genellikle yetersiz beslenme, sindirim sistemi sorunları, ilaç kullanımı veya belirli tıbbi durumlar nedeniyle meydana gelebilir. B12 vitamininin vücuttaki görevleri şunlardır:

• Yeterli miktarda B12 vitamini almak hücresel onarıma ve DNA’nın işleyişine katkıda bulunabilir.
• B12 vitamini demir metabolizması için önemli bir rol oynar ve özellikle bebek büyümesi ve gelişimi için öneme sahiptir.
• B12 vitamini sinir liflerinin korunmasına yardımcı olur ve sinir iletimini destekler.
• Kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) vücudun oksijen taşımasını sağlar. B12 eksikliğinde megaloblastik anemi gibi kan bozuklukları ortaya çıkabilir.
• B12 vitamini karbonhidratların ve yağların enerjiye dönüştürülmesine katkıda bulunarak vücut enerji seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
• Yeterli B12 vitamini alımını hafıza ve bilişsel fonksiyonları destekleyebilir.  
• Vitamin B12, DNA ve RNA sentezinde rol oynayarak hücresel büyüme, onarım ve yenilenme için destek sağlar.
• B12 vitamini homosistein (bir aminoasit çeşidi) düzeylerinin kontrolünde rol oynar. Yüksek homosistein seviyeleri kalp sağlığını olumsuz etkileyebilir. B12 vitamini eksikliği homosistein seviyelerini artırarak kalp hastalığı riskini artırabilir.
• Hamilelik sırasında yeterli B12 vitamini alımı, bebeğin nörolojik gelişimi için önemlidir.  

B12 Eksikliği Neden Olur?

Vitamin B12 eksikliği genellikle çeşitli faktörlerin bir kombinasyonu nedeniyle oluşabilir. B12 eksikliğine neden olabilen faktörler şunlardır:

• Yetersiz Beslenme: Vitamin B12 genellikle hayvansal ürünlerde bulunan bir vitamindir. Et, balık, süt ürünleri ve yumurta gibi gıdalar B12 vitamini kaynaklarıdır.
• Sindirim Sistemi Sorunları: B12 vitamini midedeki parietal hücreler tarafından salgılanan intrinsik faktör adı verilen bir madde ile emilir. Mide asidi de bu emilimi destekler. Ancak kronik gastrit gibi durumlar mide asidinin azalmasına ve intrinsik faktör üretiminin bozulmasına neden olabilir. Bu da B12 vitamini emilimini olumsuz etkileyerek eksikliğe yol açabilir.
• İnce Bağırsak Sorunları: İnce bağırsakta emilim sorunları yaşanması da B12 eksikliğine yol açabilir. Özellikle çölyak hastalığı ya da Crohn hastalığı gibi durumlar ince bağırsak yüzeyini etkileyebilir ve B12 vitamini emiliminin azalmasına neden olabilir.
• İlaç Kullanımı: Bazı ilaçlar B12 vitamini emilimini engelleyebilir ya da azaltabilir. Uzun süreli proton pompa inhibitörleri gibi asit baskılayıcı ilaçlar mide asidinin azalmasına ve B12 vitamini emiliminin azalmasına neden olabilir.
• Yaşlılık: Yaşlılıkla birlikte mide asidi üretimi azalabilir ve sindirim sistemi sorunları daha yaygın hale gelebilir. Bu durum B12 vitamini emilimini zorlaştırabilir ve yaşlı bireylerde eksiklik riskini artırabilir.
• Pernisiyöz Anemi: Pernisiyöz anemi vücudun intrinsik faktör üretimini bozan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık B12 vitamini emilimini engeller ve kronik bir B12 eksikliğine neden olabilir.

B12 Eksikliği Belirtileri

B12 vitamini eksikliği belirtileri vücudun bir dizi önemli biyolojik sürecinin etkilenmesi nedeniyle ortaya çıkar. Bu belirtilerden bazıları halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı, soluk cilt, dilde şişlik, sinir sistemi sorunları şeklinde sıralanabilir. Diğer B12 vitamini eksikliği belirtileri şunlardır:

• Halsizlik ve Yorgunluk: Vitamin B12 eksikliği vücudun enerji üretimini olumsuz etkileyerek halsizlik ve yorgunluğa yol açabilir. Bu belirti günlük aktiviteleri yerine getirme yeteneğini olumsuz etkileyebilir.
• Anemi: B12 eksikliği megaloblastik anemi olarak bilinen bir tür anemiye yol açabilir. Anemi soluk cilt, hızlı nefes alıp verme, hızlı kalp atışı gibi semptomlara neden olabilir.
• Sinir Sistemi Sorunları: B12 vitamini sinir sistemi sağlığı için kritik öneme sahiptir. Bu da ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, denge kaybı ve koordinasyon sorunları gibi sinir sistemi belirtilerini tetikleyebilir.
• Sindirim Sorunları: B12 vitamini eksikliğinde iştah kaybı, kilo kaybı, mide bulantısı ve kabızlık gibi sindirim sorunları görülebilir.
• Bilişsel Sorunlar: B12 eksikliği hafıza sorunları, konsantrasyon güçlükleri, zihinsel bulanıklık gibi bilişsel fonksiyonları etkileyebilir.
• Psikolojik Sorunlar: B12 eksikliği psikolojik belirtileri düşük serotonin seviyeleri ile ilişkilendirilebilir. Serotonin, mutluluk ve ruh halinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle B12 eksikliği depresyon belirtilerini artırabilir veya tetikleyebilir. Aynı zamanda sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle B12 vitamini eksikliği anksiyete düzeylerini artırabilir. Anksiyete sürekli endişe, gerginlik ve huzursuzluk hissi olarak kendini gösterebilir.

B12 Eksikliği Tedavisi

Vitamin B12 eksikliği tedavisi çeşitli yöntemleri içerir. B12 vitamini takviyeleri eksikliğin şiddetine göre tablet veya enjeksiyon formunda verilerek hızla eksikliğin giderilmesine yardımcı olur. Eğer eksiklik ciddiyse başlangıçta daha sık aralıklarla enjeksiyonlar gerekebilir. Vücuttaki B12 seviyeleri normale döndükçe daha düşük dozlarda aylık enjeksiyonlar yeterli olabilir.


Beslenme de tedavi sürecinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle dengeli bir beslenme düzeni oluşturmak eksikliği önlemek için önemlidir. Et, balık, süt ürünleri ve yumurta gibi B12 vitamini açısından zengin besinleri daha fazla tüketmek ve doktor kontrolünde B12 vitamini takviyeleri kullanmak eksikliğin giderilmesine yardımcı olabilir. Özellikle vegan ya da vejetaryen beslenen kişiler doktor kontrolünde önerilen şekilde takviyeler kullanmalı ve beslenme uzmanı kontrolünde bir beslenme düzeni takip etmelidirler. Tedavi süreci boyunca doktorun önerilerine uymak ve düzenli kontrolleri yapmak da önemlidir. Kan testleri ile B12 seviyelerinin izlenmesi tedaviye yanıtın değerlendirilmesine yardımcı olur.

Sık Sorulan Sorular

B12 vitamini hakkında sık sorulan soruları inceleyerek daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

B12 Eksikliği Nelere Yol Açar?

Vitamin B12 eksikliği megaloblastik anemiye neden olarak kırmızı kan hücrelerinin işlevsiz ve büyük olmasına yol açabilir. Aynı zamanda sinir sistemi sorunlarına neden olarak el ve ayaklarda uyuşma, denge kaybı ve koordinasyon eksikliği gibi semptomlar yaratabilir. Bu eksiklik depresyon, anksiyete ve hafıza sorunları gibi psikolojik sorunlara da sebep olabilir. Sindirim sorunları (iştah kaybı, bulantı), dil sorunları (şişme, ağrı) ve kardiyovasküler sorunlar (kardiyovasküler hastalık riski artışı) da görülebilir.  

B12 Eksikliği Ne Yemeli?

Vitamin B12 eksikliği durumunda B12 vitamini içeren yiyecekleri tüketmek önemlidir. B12 vitamini yönünden zengin yiyeceklerden bazıları şunlardır:

• Kırmızı et (sığır eti, kuzu eti),
• Somon, ton balığı, sardalya gibi yağlı balıklar,
• Midye, istiridye ve karides gibi deniz ürünleri,
• Süt, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri,
• Yumurta sarısı,  
• B12 ile zenginleştirilmiş ürünler (bazı tahıllar, süt alternatifleri, vejetaryen et alternatifleri gibi gıdalar B12 vitamini ile zenginleştirilmiş olabilir)
• Sığır veya tavuk karaciğeri.

B12 Eksikliği Ne Kadar Sürede Düzelir?

Vitamin B12 eksikliğinin düzelme süresi eksikliğin şiddetine, tedaviye ne kadar erken başlandığına, kişinin genel sağlık durumuna ve kullanılan tedavi yöntemine bağlı olarak değişebilir. Eğer B12 eksikliği hafif düzeydeyse ve erken aşamada fark edildiyse takviyeler ve enjeksiyonlarla düzelme süreci daha hızlı olabilir. Fakat eksiklik ciddi seviyelere ulaşmışsa ve uzun süredir devam ediyorsa düzelme daha uzun zaman alabilir.

B12 Eksikliği Olanlar Ne Yememeli?

Vitamin B12 eksikliği olan bireylerin tüketirken dikkat etmesi gereken bazı yiyecekler bulunmaktadır. Fazla miktarlardan kaçınmak ve dengeli bir beslenme düzeni benimsemek önemlidir. Fazla tüketimi B12 vitamini emilimini olumsuz etkileyebilen besinler şunlardır:

• Yüksek lifli tahıllar,
• Çay,
• Kahve,
• Yüksek proteinli besinler,
• Gluten.

Vitamin B12 eksikliği durumunda vücutta DNA sentezi, sinir sistemi fonksiyonları, kırmızı kan hücresi üretimi gibi birçok temel süreç etkilenebilir. Bu nedenle dengeli bir beslenme düzeni, tıbbi tavsiyelere uyum ve gerektiğinde vitamin takviyeleri almak B12 eksikliğini önlemek veya tedavi etmek için önemlidir. Vitamin B12 eksikliğinden şüpheleniyor ve belirtileri kendinizde görüyorsanız hemen randevu alabilir, uzman hekimlerimize muayene olabilirsiniz.