Adet Söktürücü

Adet kanamaları düzensizliği kadınlarda yaygın olarak görülen sorunlardan biridir. Çeşitli nedenler sonucu adet görememe durumuna “amenore” denir. Hormonal düzensizlikler, çevre koşulları ve beslenme düzeni kadınlarda adet döngüsünün değişmesine neden olabilir. Adet döngüsünün değişmesi veya adet düzensizliği günlük yaşamı ve kadın üreme sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Hastalıkların tedavisinde halk arasında yaygın olarak kullanılan birtakım yöntemler vardır. Bitkiler, çaylar, kürler, egzersizler ve takviyeler çeşitli sağlık sorunlarının yönetilmesinde sıklıkla tercih edilir. Yaygın olarak kullanılan bitkisel ürünler antiinflamatuar ve antioksidan bileşenleri sayesinde cinsiyet hormonlarının düzenlenmesinde, insülin ve lipid profillerinin iyileştirilmesinde etkili olabilir. Bu fonksiyonlardan sorumlu bileşenler genellikle fenoller, fitosteroller, lignanlar ve flavonoidlerdir. Doğal ve güvenilir olarak görülen bitkiler, kürler ve çaylar dozlarına dikkat edildiğinde sağlığa olumlu faydalar sunabilir. Adet düzensizliğinin iyileştirilmesinde başvurulan bazı bitkilerin, çaylar ve egzersizlerin cinsiyet hormonlarının düzenlenmesinde, rahim kaslarının gevşetilmesi ve iyileştirilmesinde etkili olduğu söylenebilir.

Amenore Nedir?

Amenore, kadınlarda ortalama 12-49 yaşları arasında adet görememe durumunu ifade eder. Amenorenin en yaygın sebebi hamileliktir. Ancak hamilelik durumu haricinde adet olamama sorunları görülebilir ve amenore iki türe ayrılabilir:

• Primer (birincil) amenore 15 yaşına kadar kadınsal özelliklerin gelişmesi ancak adet görememe halidir. Bu durum 13 yaşına dek kadınsal özelliklerinin gelişmemesi ve adet görememe olarak da görülebilir. Primer amenore doğuştan anormallikler, tümörler, hamilelik, hormon bezlerinde lezyonlar, hipogonadotropik hipogonadizm (beyinden salgılanan hormonların yetersizliği) kaynaklı olabilir.
• Sekonder (ikincil) amenore üreme çağındaki kadınların normal adet döngüsünün 3 ay boyunca kesilmesi veya düzensiz olan adet döngüsünün 6 ay boyunca kesilmesidir. Sekonder amenore yumurtalık tümörleri, Cushing sendromu, kilo kaybı ve hipofiz tümörü nedeniyle oluşabilir.

Kadınlarda normal adet döngüsü 28-30 günlük bir dönemdir. Her döngü sonunda uterus (rahim) astarları parçalanarak dökülür ve adet kanaması görülür. Adet olamama anatomik, genetik veya hormon bezlerinden kaynaklanan bir semptomdur. Adet görülmemesi sonucu kadınlarda çeşitli rahatsızlıklar oluşabilir (ağrı, şişkinlik vb.) ve adet söktürücü uygulamalara başvurulabilir. Adet söktürücü seçenekler arasında sıklıkla bitkiler, kür, bitki suyu ve çaylar, egzersizler ve takviyeler bulunabilir.

Adet Söktürücü Bitkiler Nelerdir?

Bitkisel tedavi, farklı türden rahatsızlıkların kontrol edilmesinde veya iyileştirilmesinde yaygın olarak tercih edilir. Günümüze dek tüketilen ve uygulanan çeşitli bitkiler doğal adet söktürücü olarak da kullanılmıştır. Yapılan çalışmalara göre adet söktürücü özellik gösterebilen bitkiler başlıca şunlar olabilir:

• Çemen otu (Trigonella Foenum-Graecum): Akdeniz ve Yakın Doğu'da yaygın olarak yetişen çemen otu tek yıllık bir bitkidir. Geleneksel tıpta jinekolojik ve sindirim sistemi hastalıklarında tercih edilen bitkilerdendir. Çalışmalara göre çemen otunun doğurganlığın iyileştirilmesinde, adet düzensizliğinin iyileştirilmesinde, polikistik over sendromuna ait tablonun yönetilmesinde etkili olduğu gösterilir.
• Tarçın (Cinnamomum Verum): Aromatik koku ve tada sahip tarçın yaprak dökmeyen bir bitkidir. Beyin ve akciğer hastalıklarının tedavisinde, adet döngüsünün düzenlenmesinde ve cinsel isteğin arttırılmasında kullanılabilir. Kandaki progesteron hormonunu arttırarak adet düzeninin sağlanmasına katkıda bulunabilir. Bununla birlikte tarçın antiinflamatuar, antioksidan ve antidiyabetik özellikleri ile bilinir.
• Şakayık/Çin şakayığı (Paeonia Lactiflora Pall): Asya ve Yakın Doğu ülkelerinde yaygın olarak kullanılan tıbbi bir bitkidir. Şakayık, mide ve baş ağrıları, hepatit tedavilerinin yanı sıra adet döngüsü düzensizliklerini gidermek amacıyla kullanılan bitkilerdendir. Çin şakayığı ve meyan özleri karışımının polikistik over sendromunda hormonal dengeyi sağlamada etkili olduğu gösterilebilir.
• Susam (Sesamum Indicum): Susam kolesterol düşürücü, antioksidan ve antihipertansif özelliklerinin yanı sıra adet döngüsünü uyararak adet söktürücü etki gösterebilir. Susam adet kanamasının sağlanması, böbrek ve akciğer hastalıklarının tedavisine katkıda bulunması gibi özelliklere sahip olabilir.
• Karayılan otu (Cimicifuga Racemosa): Hormon bezleri fonksiyonlarının uyarılmasında, prolaktin ve LH hormonlarının düşürülmesinde ve FSH hormonunun arttırılmasında etki gösterebilir.

Adet söktürücü olarak geleneksel tıpta soğan, kekik vb. bitkiler kullanılabilir. Bununla birlikte adet söktürücü etkileri kesin kanıtlanmamış olsa da kullanılan diğer bitkiler maydanoz, sedef otu ve melek otu olabilir.

Adet Söktürücü Çaylar Hangileri?

Bitki çayları sindirim sorunları, soğuk algınlığı, uyku problemleri, adet düzensizliği olmak üzere çeşitli problemlerin tedavisinde tercih edilen gıdalardır. Geleneksel tıpta tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bitki çayları doğal ve güvenilir olarak görüldüğünden tedavinin ilk seçenekleri olarak görülebilir. Literatürde adı geçen garanti adet söktürücü çaylar başlıca şunlardır:

• Hayıt otu (Vitex Agnus-Castus): Hayıt otu, adet döngüsünün ve kısırlığın tedavisinin sağlanması, prolaktin ve testosteron hormon düzeylerinin düzenlenmesi ve polikistik over sendromu semptomlarının hafifletilmesinde etkili olabilen bir bitkidir.
• Rezene (Foeniculum Vulgare): Çiçekli bir bitki olan rezene yaygın olarak antihipertansif, diüretik, antitrombotik, antioksidan, antiinflamatuar özelliklerinin yanı sıra östrojenik ve adet söktürücü etkilere sahip olabilir.
• Uzun Yapraklı Nane (Mentha Longifolia): Tüylü nane olarak da bilinen uzun yapraklı nane tüylü ve çok yıllık bir bitkidir. İlaç sanayinde ve endüstriyel alanda yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Sindirim ve üreme sistemi problemlerini gidermek amacıyla tercih edilebilir. Adet döngüsünün düzenlenmesinde adet söktürücü etkileri olabilir.
• Isırgan otu (Urtica Dioica): Çok yıllık otsu ve çiçekli bir bitki olan ısırgan otu, idrar söktürücü ve romatizmal hastalıkların semptomlarını hafifletici etkiler gösterebilir. Adet söktürücü etkileri ile birlikte cinsel isteksizlik tedavisinde geçmişten günümüze kadar kullanılan bitkilerden biridir. Isırgan otu antioksidan, antiinflamatuar, antidiyabetik ve antiandrojenik özelliklere sahip tıbbi bir bitki olarak sayılabilir.

Bitkilerin yanı sıra ekstre ve yağlarının kullanımı ile adet düzensizliği tedavisi sağlanabilir. Bitkisel ürün kullanmadan önce mutlaka doktora başvurulması gerekir.

Adet Söktürücü Hareketler Nelerdir?

Egzersiz ve fiziksel aktivite adet döngüsünün düzenlenmesinde etkili bir yol olabilir. Bunun aksine aşırı egzersiz adet gecikmesi veya kesilmesine neden olan başlıca nedenlerden biridir. Özellikle ağır koşullar altında egzersiz yapan genç kadınlarda amenore görülmesi muhtemeldir. Bu durumda egzersiz şiddetinin sınırlandırılması gerekebilir. Esneme, ısınma, germe hareketleri, pilates gibi egzersizler anında adet söktürücü etki gösterebilir. Ağırlık hareketleri uygulamak ideal aralıklarda sağlanırsa etkili olabilir. Bu tür egzersizler 1 günde adet söktürücü etki gösterebilir. Egzersizin yanı sıra yeterli ve dengeli beslenme adet döngüsünün sürdürülmesinde etkili olabilir. Kilo kaybı amenoreye yol açabildiğinden aşırı kilo kaybının önlenmesi gerekir (5, 6).

Adet Söktürücü Hakkında Sık Sorulan Sorular

Doğurganlık çağındaki kadınlarda çeşitli etkenlere bağlı olarak gelişebilen amenore geleneksel yöntemler ile kontrol edilebilir. Adet söktürücü etki gösteren ürünler ile ilgili en çok merak edilen soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Adet Düzensizliği Belirtileri Nelerdir?

Adet görememe veya adet görmede düzensizliklere ek olarak görülebilen semptomlar şunlar olabilir:

• Genital bölgede ağrı,
• Vajinal kuruluk,
• Meme uçlarında akıntı,
• Baş ağrısı,
• Yüzde ve vücutta aşırı kıllanma,
• Akne ve saç dökülmeleri.

Amenoreye neden olan nedenlere bağlı olarak ek semptomlar görülebilir (7).

Anında Adet Söktürücü Bitkiler Nelerdir?

Adet döngülerine etkileri ile tavsiye edilen garanti adet söktürücü bitkiler başlıca rezene, uzun yapraklı nane, şakayık, susam ve hayıt otudur. Alternatif tıpta kullanılan bu bitkiler en az yan etki ile adet söktürücü etki gösterebilir (1).

Adet Söktürücü İlaçlar Zararlı Mı?

Adet döngülerinin iyileştirilmesinde kullanılan doğum kontrol hapları ve hormonlar amenorenin tedavi edilmesinin sağlayabilir. Ancak amenoreye neden olan sorun tümör gibi ek hastalıklara işaret ediyorsa hormon ve ilaç tedavisi yerine cerrahi gerekebilir. Adet düzenleyici ilaçların kullanımı doktor kontrolünde olmalıdır ve tedavi takip edilmelidir. Düzensiz kullanılan doğum kontrol hapları ve hormonlar birtakım sorunlara veya yan etkilere yol açabilir.

Adet düzensizlikleri kadın cinsel sağlığının önemli göstergelerinden biridir ve kontrollerinin mutlaka yapılması gerekir. Liv Hospital’da adet düzensizliği ve tedavisine yönelik hizmetler verilmektedir.