Lenfödem Hakkında

Protein den zengin olan lenf sıvısı vücudumuzu mikroplardan, hücrelerin oluşturduğu atıklardan temizlerken bağışıklık sistemimize yardımcı olur. Bu sıvının vücuttaki miktarını dengeleyen sisteme lenfatik sistem denir. Lenf sıvısının vücuttaki dolaşımını lenf kanalları sağlar. Lenfatik sistemde, kan dolaşım sisteminde olduğu gibi, dolaşımı kolaylaştıracak kalp ve atardamar benzeri bir mekanizma yoktur. Bunun yerine, lenf sıvısının, lenf kanalları üzerindeki dolaşımı kas hareketleri ile yani günlük yaşantımızdaki hareketlilikle sağlanır. Şayet vücutta biriken lenf sıvısı miktarı, lenfatik sistemimizin taşıyabileceğinden fazla olursa lenfödem halk arasında bilene adıyla fil hastalığı yani lenfödem oluşur.

Belirtileri nelerdir?

Yüz, boyun, kollar, bacaklar, karın vegogus duvarı, boyunda, meydana gelebilen lenfödemin belirtileri şunlardır:

• Belli bölgelerde şişkinlik
• Şişkinliğin olduğu bölgelerdeki eklemlerde hareket kısıtlılığı
• Koltuk altı, kasık bölgelerinde ve sert olan yerlerde ağrı
• Ciltte gerginlik hissi, nodüller ve sertlik
• Ağırlık hissi
• Rahatsızlık hissi
• Tekrarlayan ataklarla enfeksiyonlar
• Ciltte renk değişikliği, kalınlaşma, kol ya da bacakta sertleşme
• İleri derecede şişme; fil hastalığı
• Lenfödem cildinde açık yaralar

 

Nasıl oluşur?

Çoğunlukla kanser tedavisi sırasında lenf düğümlerinin ve yollarının gerek cerrahi, gerek ışın tedavisi nedeniyle zarar görmesi, lenfödem oluşmasına neden olur. Ayrıca doğuştan lenf sistemi bozuklukları ve enfeksiyon, travma, yaralanma gibi lenfatik sistemi etkileyen durumlar da lenfödem oluşmasına neden olur. En sık nedeni kanser nedeni ile kanalların tıkanması veya kanser cerrahisi sırasında lenf topaklarının (nodüllerinin) temizlenmesidir.

Tıkanan lenf düğümleri kolu bacağı şişirebilir

Kanser tek başına lenf düğümlerinin tıkanmasına neden olabilir veya lenf düğümlerinin yanında büyümüş olan tümör lenf düğümlerine baskı yaparak lenf sıvısının boşalmasına neden olabilir. Kanser tedavisi sırasında sadece cerrahi değil, radyoterapi de lenf kanallarının veya düğümlerinin tıkanmasına yol açarak kolu veya bacağı şişirebilir. Kanser tedavisi alan herkeste lenfödem gelişmez. Ancak kanser olanlarda yaş ileri ise, şişmanlık (obezite) ve tedavi sırasında enfeksiyon geçirmiş ise lenfödem gelişme riski daha yüksektir.

Artış Vücut Isı Atakları Görülebilir

Lenfödem bir kolu, bacağı veya her iki tarafı da etkileyebilir. Kolun veya bacağın bir kısmı veya tümü şişebilir. Bazı durumlarda sadece parmakların şiştiği görülür. Hasta lenfödem gelişen tarafta ağırlık, ağrı ve hareket kısıtlılığı hissedebilir. Bir diğer şikayet ise tekrarlayan enfeksiyonlardır. Lenf akımı bozulduğu için, lenf sıvısı birikir ve bakterilerin bulaşması ile zaten mikropların üremesi için çok uygun olan bu sıvı kolaylıkla enfeksiyonu başlatır. Enfeksiyon geliştiği takdirde lenfödem olan taraf daha fazla şişer, ağrı, kızarıklık bazen hastada inip çıkan ve titreme ile gelen ateş atakları olur. Özellikle kanser tedavisi sonrası bacakta veya kolda hafif de olsa bir şişme fark edildiyse tedaviye hemen başlamak gerekir. Erken tanı lenfödemde de başarı şansını arttırır.

Düzenli egzersiz çok önemli

Lenfödem tedavisi uzun suren bir tedavidir ve başarı olmak için erken tanı önemlidir. Bu nedenle doktorun ve hastanın çok yakın olması ve beraber çalışması gereklidir. Lenfödem tedavisinde hastanın egzersiz yapması önemlidir. Bu egzersizler lenfödem konusunda eğitim almış fizik tedavi uzmanları tarafından öğretilmelidir, hareketler aşırı yorucu olmamalıdır. Günlük aktiviteyi taklit eden egzersizler olmalıdır.

Bandajlama ve masaj yapılır

Lenfödem tedavisinin en önemli bölümü ise kompresyon tedavisidir. Parmaklardan başlayarak tüm uzvu içine alacak bir bandajlama, lenfödem olan uzvun hacmini azaltacaktır. Bu genellikle konusunda tecrübeli bir fizyoterapist tarafından yapılır. Yine tecrübeli bir fizyoterapistin yapacağı özellikli bir masaj ile bu hacim azaltılabilir. Bandajlama ve masaj ile normalde kapalı olan alternatif lenf kanallarının açılması sağlanır. Hacmin azaltılmasından sonra aralıklı hava basarak çalışan ve lenf sıvısını yukarılara sıvazlanmasını sağlayan özel cihazlar ve kompresyon giysileri tedavinin devamı için oldukça yararlıdır.

Güncel tedaviler

Erken teşhisi ile birlikte yeni jenerasyon bası pompaları, lazer uygulaması ve cerrahi girişimlerle lenfodem tedavisinde çok başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Eğitimli ve tecrübeli bir ekip ile lenfödem artık hastanın yaşam kalitesini çok etkilemeyen kronik bir hastalık haline dönüşmüştür.