Lenfoma
Her lenf bezi şişliği lenfoma anlamına gelmez. Lenf bezleri vücuttaki atık molekül ve hücreleri toplar. Ayrıca bağışıklık hücrelerini barındırır. Lenf bezinin ağrılı olması lenfomadan sıklıkla uzaklaştırır. Kasık bölgesi, çene altı, kulak arkası bölgelerinde, yumuşak, oynak lenf bezi büyümeleri genellikle kötü niyetli değildir.
.jpg)
Lenfoma nedir? Neden olur?
Lenfoma lenf bezlerinin tümörüdür. Kemik iliğinde üretilen lenfosit isimli kan hücresinin öncelikle lenf bezlerinde olmak üzere çok çeşitli organ veya dokularda birikirek oluştuğu hastalıktır. Çoğu vakada lenfomaya yol açan neden bilinemez. Hücre çekirdeğinde “mutasyon” olarak isimlendirilen DNA değişiklikleri hücrenin çoğalmasının kontrol edilemez hale gelmesine yol açar. Çok nadiren bazı ailelerin bireylerinde lenfoma gözlenebilir. Lenfoma Hodgkin lenfomalar, Hodgkin dışı lenfomalar olmak üzere ikiyi ayrılır. Yaklaşık 50 tip lenfoma hastalığı vardır. Aynı tip olsa bile lenfoma hastadan hastaya farklı organlarda gelişebilir. O nedenle ülkemizde hala geçerli olan yaklaşım aynı hastalıktan muzdarip hastaların veya yakınlarının deneyimlerini örnek alma ve özdeşleştirme pek doğru değildir.
Lenfoma en çok hangi yaşlarda görülür?
Lenfoma gelişme olasılığı yaş yükseldikçe artar. Çocuklarda nadirdir. Hodgkin lenfoma genellikle ya erken erişkinlik döneminde (15 – 40 yaş) veya geç erişkinlik döneminde (55 yaş üstü) ortaya çıkar. Hodgkin dışı lenfoma ise sıklıkla yaşlılarda gelişir, 15 yaşın altında görülmesi nadirdir.
Kimler lenfoma riski altındadır?
Hodgkin dışı lenfoma genellikle gelişmiş ülkelerde Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, Avrupa'da görülür. Lenfoma herkeste gelişebilir. Ama bazı kişiler biraz daha fazla risk altındadır.Lenfoma riski yüksek kişiler;
1. Şişmanlık
2. Otoimmun hastalığı olan hastalar: Romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus, Sjögren sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları en tipik örnektir.
3. Bağışıklığı baskılayıcı ilaç kullanan hastalar: örneğin nakil olmuş hastalar lenfoma gelişme riski altındadır.
4. Bazı enfeksiyonlar ile de lenfoma riski artar.
Lenfoma belirtileri nelerdir?
Lenfoma hemen hemen her doku ve organda gelişebildiğinden ilgili organ hasarı ile belirti verebilir. Ama en sık lenf bezi büyümesi ile hastalar hekime başvurur.
- Lenf bezi büyümesi: Genellikle boyun, koltuk altı veya kasık bölgesinde şişlik olarak dikkat çeker. Şişliklerin ağrısız olması lenfoma lehinedir.
- Karında şişkinlik, ağrı: Dalak büyümesi ile ilişkilidir. Ağrı sırta bele doğru yayılmakta ise karıniçi lenf bezlerinin bası yapması ile ilişkili olabilir.
- Açıklanamayan ateş
- Beklenmedik hızla gelişen kilo kaybı
- Geceleri belirgin abartılı terleme
- Açıklanamayan döküntüsüz kaşıntı
- Şiddetli kuru öksürük, nefes darlığı: Nefes borularına büyüyen lenf bezlerinin bası yapması ile gelişebilir.
- Deride açıklanamayan genellikle deriden kabarık kızarık döküntüler
- Yorgunluk, bitkinlik, baş ağrısı, sinir hasarı ilişkili uzuvlarda hareket kusuru (felç)
Lenfoma tanısı nasıl konulur?
Lenfoma tanısı hastayı muayene eden hekim tarafından akla gelir. Kesin tanı tümör hücrelerinin biriktiği dokudan alınan örneğin mikroskopik incelemesi ile patolog tarafından klinikte hastayı gören muayene eden hekimin verdiği bilgiler ve görüşleri ile konulur. Çok sayıda lenfoma tipi olduğundan hangi tip olduğunu belirlemek ciddi bilgi ve deneyim ve laboratuar çalışması gerektirir. Baze nnet bir lenfoma ismi belirtilemeyebilir; bu durumda yeniden biyopsi almak gerekebilir. Klinikte hastanın şikayet ve bulgularını değerlendiren hekim ile patolog hastayı birlikte değerlendirir. Bu hastaların pek hoşlanmadığı ve genellikle tanı konulmasındaki beceri eksikliği olarak yanlış değerlendirdiği bir durumdur. Lenfoma tanısı patoloji laboratuvarından elde edildikten sonra klinikte hastalığın tümör yükünü veya biyolojik davranışını belirleyecek yaygınlığını ortaya koyan evreleme işlemi yapılır. Evreleme ya PET-CT denilen boydan boya vücudu görüntüleyen radyolojik değerlendirme veya boyun, karın, kasık ve göğüs kafesi içinin bilgisayarlı tomografi veya magnetik rezonans ile görüntülenmesi ile yapılır. Bazı kan testleri organ hasarı ve bulaşıcı hastalık taraması varlığı araştırmak için yapılır. Genellikle kemik iliğinden de örnek alınır.Her lenf bezi şişliği lenfomayı mı akla getirmeli?
Tabii ki her lenf bezi şişliği lenfoma ile ilişkili değildir. Lenf bezleri vücuttaki atık molekül ve hücreleri toplar. Ayrıca bağışıklık hücrelerini barındırır. Dolayısı ile ilk akla selim durumlar özellikle viral veya bakteriyel infeksiyonlar gelir. Lenf bezinin ağrılı olması lenfomadan sıklıkla uzaklaştırır. Kasık bölgesi, çene altı, kulak arkası bölgelerinde, yumuşak, oynak lenf bezi büyümeleri genellikle kötü niyetli değildir.Lenf bezini büyüten diğer durumlar;
- İnfeksiyon (Örneğin bademciklerin infeksiyonunda boğaz bölgesinde lenf bezi şişmesi gibi): Tüberküloz, brusella, mantar infeksiyonları, HIV)
- Romatizmal hastalıklar
- Allerjik reaksiyonlar
- Madde birikim
- Lösemi
- Kanser yayılması (metastaz)
Lenfomada tedavi süreci nasıldır?
Lenfoma tipine göre tedavi şekli değişir. Hodgkin dışı lenfomanın bazı tipleri sakin seyirlidir. Tedavisiz yıllarca izlenebilir. Eğer saldırgan seyire geçtiği görülürse o zaman tedavi başlanır.
Tedavi tipleri
Kemoterapi: Birden çok tümör hücresini öldürücü ilacın birlikte belirlenmiş sürede ve sayıda verilmesidir.Radyoterapi: Tümör hücrelerinin oluşturduğu kitle çok büyük ise (tanı sırasında 10 cm) genellikle tercih edilir. Kemoterapiyi takiben radyoaktif ışınlama yapılır.
Kemik iliği nakli
Klinik çalışmalarda kullanılan ilaçlarGenel olarak dünyada yaygın olarak dikkate alınan tedavi kılavuzları doğrultusunca tedavi verilir. Yani Hodgkin lenfoma tanısı konulduğunda neredeyse dünyanın her ülkesinde aynı tedavi uygulanır. Yeni tanı konulmasını takiben verilen ilk basamak tedavinin genellikle 3-4’üncü ayında hastalığın tedaviye yanıtını kontrol için görüntüleme yinelenir. Eğer tümör kitlesi %50'den daha az küçülmüş ise iyi yanıt elde edilmemiş olarak kabul edilir. Birden çok ilacın birlikte daha yüksek dozlarda kullanıldığı tedavi tiplerine geçilir. İkinci basamak tedavi olarak adlandırılan bu tedaviye kısmen de olsa tümör yükünde azalma şeklinde yanıt elde edilirse yüksek doz kemoterapi verilir. Yüksek doz kemoterapi yeniden kemik iliği oluşturmak üzere daha önceden saklanmış kan kök hücreleri damar yolu ile hastaya geri verilmesi ile desteklenir. Bu tedavi şekline otolog kök hücre nakli veya eski ismi ile kemik iliği nakli denir. Bazen hastalara etkinliği henüz kanıtlanmamış klinik çalışmalar doğrultusunda ilaçlar verilir.