Çölyak Hastalığı 

Çölyak Nedir?

Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten isimli bir maddeye karşı bağışıklık sisteminin verdiği anormal yanıt sonucu oluşan hastalıktır. Genellikle 1 yaşından sonra gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlanması ile birlikte ilk belirtiler ortaya çıkar. Başlangıçta bulantı, kusma, ishal, halsizlik gibi belirtiler görülür. İlerleyen dönemlerde ise anemi, cilt döküntüleri gibi farklı belirtiler eklenir. Kronik bir hastalık olmasına rağmen tedavisi mümkündür ve tedavi gluten içeren besinlerin diyetten çıkarılmasından oluşur.


 

Çölyak Bağırsakta İltihaplanmaya Sebep Olur 

Gluten sensitif enteropati olarak da isimlendirillen bu hastalığın görülme sıklığı dünyada giderek artıyor. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta iltihaplanma süreci ile birlikte belirti vermeye başlıyor. Bağışıklık sistemi glutene karşı anormal bir tepki vererek iltihabi süreci başlatıyor. 
 

Çölyak Antikor Oluşturuyor

Bağırsak iç yüzeyi (mukoza) normal olarak villus adı verilen ve besin emilimini sağlayan şeklinde küçük çıkıntılar içerir. Villuslar bağırsak emilim yüzeyini genişleterek besinlerin kana geçişini kolaylaştırır. Çölyak hastalığında gelişen iltihabı süreç sonucunda vücut kendi dokularına zarar veren antikorlar oluşturur. Bu otoantikorlar ince bağırsak iç yüzeyinde yer alan bu çıkıntılara zarar verir, villuslar düzleşir ve villus kaybı oluşur. Villuslar hasarlandığında besin maddelerinin emilimi de sağlanamaz.
 

Çölyak Hastalığı Neden Olur?

Çölyak hastalığının alerjik ya da otoimmün bir hastalık ayrımı konusunda araştırmalar devam etmektedir. Son yapılan bilimsel çalışmalara göre çölyak hastalığı hem alerjik hem de otoimmün öğeler içerdiğini gösterir.
Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu da çölyak hastalığının ortaya çıkmasını tetikler.
Gluten, buğday, çavdar, yulaf, arpa gibi tahıllarda ve bu tahıllardan yapılmış her türlü yiyecekte bulunu. Pirinç, mısır, soya ya da patates gluten içermez. Çölyak hastaları bu gıdaları tüketebilir.
 

Çölyak Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastaları gluten içeren yiyecekler yediklerinde bazı tipik belirtiler yaşarlar. Bunlardan en sık görülenler karın ağrısı, şişkinlik ve ishaldir. Bu şikayetler devam ederken emilim bozukluğu da giderek ilerler ve kronik şikâyetler ortaya çıkar. Sonuç olarak, demir eksikliği ve kilo kaybı gibi önemli sağlık sorunları gelişir.
Gluten sensitif enteropati, bazı hastalarda  cilt problemleri gibi bağırsak fonksiyonuyla doğrudan ilişkili olmayan belirtilere neden olur. Hastalığın atipik belirtilerle seyrettiği bu gibi durumlarda tanı sıklıkla gecikir. 
Tipik olmayan çölyak hastalığı belirtileri arasında; kaşıntılı ve kırmızı cilt döküntüleri (Dermatitis herpetiformis), dilde yanma, halsizlik, solukluk gibi kansızlık belirtileri (demir eksikliğine bağlı görülen bu anemi, emilim bozukluğu nedeniyle demir tedavisine yanıt vermez), kalsiyum eksikliğine bağlı kemik erimesi, kas zayıflığı, kemik ağrısı, K vitamini eksikliğine bağlı kanamalar ,gece körlüğü (A vitamini eksikliği nedeniyle), depresyon bulguları, epileptik nöbetler, baş dönmesi ve denge sorunları, hormon seviyelerinde dengesizlik, eklem problemleri, ağız içerisinde aftlar ve dikkat bozukluğu sayılabilir.
 

Çölyak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Liv Hospital Gastroenteroloji Kliniği’nde seroloji testi ile kandaki antikorlar araştırılır. Test sonucunda çölyak hastalığına özel antikor proteinlerinin saptanması, glutene karşı bir gelişen anaormal bağışıklık yanıtını gösterir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 isimli insan lökosit antijenlerine yönelik yapılan genetik testler, çölyak hastalığının tanısını için kullanılan testlerdir.
Yapılan testlerin sonuçları çölyak hastalığını destekliyorsa, gastroskopi işlemi ile on iki bağırsak iç yüzeyini döşeyen mukoza incelenir. İşlem sırasında gerek duyarsa villus hasarını değerlendirme için doku örneği de (biyopsi) alınır.