Konuşma Bozukluğu

Konuşma eylemi fiziksel ve zihinsel bir süreç olduğundan dolayı birçok etken konuşma bozukluğuna neden olabilir. Bu durum bireyin sosyal yaşantısını ve özgüvenini olumsuz etkileyerek kişinin toplumdan uzaklaşmasına, okul ve iş yaşantılarında başarısızlık yaşamalarına neden olabilmektedir. Dolayısıyla konuşma terapistleri ile görüşmeler sağlanarak konuşma bozukluğunun nedenleri anlaşılmaya çalışılır, bu doğrultuda kişiye uygun terapi yöntemi belirlenerek kişinin tedavi edilmesi amaçlanır.

Konuşma Bozukluğu Nedir?

Konuşma, toplumda yaşayan insanların anlaşmasını sağlayan nöro-fizyolojik, fiziksel ve psikolojik etkenlerin rol oynadığı, sözel ve motor eylemlerin bir araya gelmesiyle gerçekleşen bir süreçtir. Akıcı bir konuşmanın belirli bir zaman diliminde gerçekleşebilmesi için belirli miktarlarda sesi normal dışı bir çaba göstermeden üretmek ve bu üretim sırasında uygun olmayan duraklamaların olmadan gerçekleşmesi gerekmektedir. Konuşma bozukluğu nedir? sorusunun cevabını kısaca şöyle verebiliriz:

Konuşma bozukluğu kısaca akıcı konuşma halinin gerçekleşmemesi durumu olarak tanımlanabilir. Kişinin normal konuşma becerilerini etkileyerek iletişim sorunları yaşanmasına neden olabilir. Konuşma bozuklukları; seslerin doğru çıkarılamaması, akıcı konuşmanın sağlanamaması, dil ve kelime kullanımı ile alakalı bozuklar sebebiyle ortaya çıkabilir. Konuşma bozuklukları genellikle çocukluk döneminde başlar ve çeşitli terapi yöntemleri ile tedavi edilebilir. Ancak nadir de olsa yetişkinlerde sonradan oluşan konuşma bozuklukları da vardır.

Konuşma Bozukluğu Neden Olur?

Konuşma bozukluğu neden olur? sorusu için net bir cevap vermek mümkün değildir çünkü konuşma bozukluğu nedenleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ayrıca bu bozukluk pek çok farklı nedenle ortaya çıkmış olabilir. Sıklıkla karşılaşılan nedenlerin başında konuşma organlarındaki bozukluklar, dil ve konuşma gelişiminde gecikmeler, nörolojik bozukluklar, işitme kayıpları, yaralanmalar, nörolojik gelişim bozuklukları ve psikolojik faktörler sayılabilir. Konuşma bozukluğu nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Dudak yarıklığı,
• Diş yapısında bozukluklar,
• Çenenin açık ya da kapalılığı,
• Çene geriliği,
• Damağın yapısal bozuklukları,
• Dilin küçük ya da büyük olması,
• Çeşitli beyin hasarları ve kafa travmaları,
• Alzheimer,
• Demans,
• Takma dişler,
• İnme,
• Beyin tümörü,
• Yoksulluk ve kötü barınma koşulları,
• Yetersiz beslenme,
• Sosyal yaşam eksikliği,
• Ebeveyn ihmali,
• Stres,
• Kötü muameleye maruz kalmak,
• Baş, boyun ve yüz bölgesinde yaralanmalar,
• Kalıcı veya geçici işitme kayıpları,
• Otizm,
• Down Sendromu,
• Öğrenme güçlüğü,
• Genetik bozukluklar,
• Zeka geriliği,
• Anksiyete,
• Ses kanseri,
• Alkol bağımlılığı,
• Depresyon ve diğer psikolojik bozukluklar.

Konuşma Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Özellikle çocuklarda ortaya çıkan konuşma bozukluğu belirtileri farklı kişilerde farklı şekillerde ve şiddetlerde ortaya çıkabilir. Bu belirtiler yaşa, konuşma bozukluğunun altında yatan nedene, kişinin gelişim düzeyine göre farklılık gösterebilir. Genel olarak konuşma bozukluğu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Sözcüklerin doğru ve anlaşılır şekilde telaffuz edilememesi,
• Konuşmada duraklamalar, takılmalar ve tekrarlamalar,
• Sosyal yaşamda iletişim kurma güçlükleri,
• İşitme duyusunda azalmalar,
• Konuşma sırasında panik, yutkunma ve nefes alma güçlükleri,
• Sözcükleri ve cümleleri anlamakta güçlük,
• Sözcüklerin anlam bütünlüğü oluşturacak sıralama ile kullanılamaması,
• Kekeleme hali,
• Hece yutma ya da tekrarlama,
• Kişinin yaşıtlarına kıyasla gelişim geriliği,
• Çocukarda konuşma anlaşılırlığının 3 yaşında %50’den az, 4 yaşında %75’ten az, 5 yaşında ise %100’den az olması,
• Seslerin yerlerinin değişmesi ya da birbiri yerine kullanılması. Örneğin; “koltuk” yerine “toltuk”, “kalem” yerine “talem” diyebilirler,
• Hece atarak “araba” yerine “aba” diyebilirler,
• Kelimelere yeni sesler ekleyebilirler “arkadaş” yerine “arakadaş” diyebilirler,
• Seslerin ya da hecelerin yerlerini değiştirebilirler “araba” yerine “abara” diyebilirler.

Konuşma Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Konuşma bozuklukları, konuşmanın akıcılığını, netliğini veya anlaşılırlığını etkileyen sorunlar olarak tanımlanabilir. Konuşma bozuklukları, konuşmanın herhangi bir aşamasını etkileyebilir ve gelişimsel veya edinilmiş olabilir.

Gelişimsel konuşma bozuklukları, doğumdan itibaren veya erken çocukluk döneminde başlayan konuşma sorunlarıdır. Bu bozukluklar, konuşmanın gelişiminin herhangi bir aşamasını etkileyebilir.

Edinilmiş konuşma bozuklukları, daha sonra ortaya çıkan konuşma sorunlarıdır. Bu bozukluklar, bir travma, hastalık veya yaralanma sonucu ortaya çıkabilir.

Konuşma bozuklukları, aşağıdaki gibi çeşitli kategorilere ayrılabilir:

• Artikülasyon bozukluğu, seslerin doğru telaffuz edilememesinden kaynaklanan bir konuşma bozukluğudur. Bu bozukluk, seslerin tamamen çıkarılamamasından (örneğin "r" sesinin "y" olarak telaffuz edilmesi) veya seslerin yanlış çıkarılmasına (örneğin "k" sesinin "t" olarak telaffuz edilmesi) kadar çeşitlilik gösterebilir.
• Kekemelik, konuşmanın akıcılığının bozulmasına neden olan bir konuşma bozukluğudur. Kekemelik, tekrarlamalar, uzatmalar, duraklamalar veya seslerin değiştirilmesinden oluşabilir.
• Ses bozukluğu, sesin kalitesi veya şiddetinin bozulmasına neden olan bir konuşma bozukluğudur. Ses bozukluğu, sesin çok yüksek veya çok düşük olması, kısık olması veya titremesi gibi çeşitlilik gösterebilir.
• Motor konuşma bozukluğu, konuşma organlarının kontrolünde bir sorundan kaynaklanan bir konuşma bozukluğudur. Motor konuşma bozukluğu, dilin, dudakların, dişlerin veya çenenin uygun şekilde kontrol edilememesinden kaynaklanabilir.

Konuşma Bozukluğu Kişinin Yaşamını Nasıl Etkiler?

Konuşma sırasında yapılan hatalara bağlı olarak kişinin hiç anlaşılamaması, yanlış veya az anlaşılması çeşitli problemlere neden olabilir. Konuşma bozukluğu yaşayan kişiler sosyal yaşantılarında etkili iletişim kuramamaları sebebiyle özgüvensizlik, anksiyete ve endişe yaşayabilirler. Bu bozukluklar, kişinin eğitim hayatını, sınıf içi iletişimi ve akademik başarısını olumsuz etkileyebilir.

İş hayatında konuşma bozukluğu nedeniyle kişinin güveni ve iletişim becerileri zedelenebilir. Özellikle öğretmenlik gibi aktif konuşma gerektiren mesleklerde konuşma bozukluğunun tedavi edilmesi kişinin mental sağlığının olumsuz etkilenmemesi için son derece önemlidir.

Konuşma Bozukluğu Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Konuşma bozukluğu nasıl geçer? sorusunun cevabı için kişinin yaşı, konuşma bozukluğunun düzeyi, türü, gelişimsel süreci gibi birçok faktörün değerlendirilmesi ile çeşitli tedavi yöntemleri belirlenmelidir. Bu tedavi yöntemlerinin başında dil ve konuşma terapileri yer alır.

Dil ve konuşma terapisi, konuşma bozukluğu yaşayan kişilerin iletişim becerilerini geliştirme amacıyla uygulanan bir terapi yöntemidir. Çocuklarda ve yetişkinlerde kullanılabilen bir tedavi uygulamasıdır. Terapi süreci uzman bir dil ve konuşma terapisti tarafından yürütülür ve terapi süreci kişinin rahatsızlığının durumuna ve diğer özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Terapi sürecinde terapistler hastaya çeşitli egzersizler, alıştırmalar ve teknikler öğreterek iyileşmenin sağlanmasını hedefler.

Konuşma Bozukluğu Tedavisinde İlaç Kullanımı

Konuşma bozukluğu altında yatan nedene bağlı olarak başta o nedenlerin giderilmesine yönelik tedaviler de uygulanabilir. Kişinin konuşma bozukluğu dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi nedenlerle ortaya çıkıyorsa bu rahatsızlıkların giderilmesini hedefleyen ilaçlar kullanılarak dolaylı yoldan konuşma bozukluğu tedavisi sağlanabilir.

İşitme problemleri de konuşma bozukluklarına neden olabilmektedir. Çünkü işitme fonksiyonu ile konuşma becerileri arasında ciddi bir etkileşim söz konusudur. İşitme problemi olan kişiler sesleri doğru şekilde işitememesi nedeniyle konuşma sırasında sesleri doğru bir şekilde çıkaramaz ve konuşma becerileri etkilenir. Bu durumda işitme cihazları kullanılarak kişinin işitme duyusunun güçlendirilmesi ve konuşma bozukluğunun giderilmesi sağlanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Konuşma bozukluğu, bireyin konuşma becerilerindeki normalden sapmaları içeren bir durumdur.

Yetişkinlerde Konuşma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Yetişkinlerde sonradan oluşan konuşma bozukluğu birçok nedenden dolayı kaynaklanabilir.  Beyin ve kafa travmalari, felç, parkinson, alzheimer, multiple skleroz, nörolojik hastalıklar, inme, kafa, boyun ve yüz yaralanmaları, myastenia gravis gibi nöromüsküler hastalıklar, beyin tümörleri, çeşitli ilaçların kullanımı, stres, anksiyete ve depresyon gibi durumlar konuşma bozukluğunun sonradan gelişmesine neden olabilir.

5 Yaşında Konuşma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

5 yaşında konuşma bozukluğu dil gelişiminin geç tamamlanması, utangaçlık, çekingenlik veya sosyal etkileşim konusunda zorluk yaşanması nedeniyle gelişebilir. Bu nedenlerle ortaya çıkan konuşma bozuklukları çeşitli terapi yöntemleri ile kolayca giderilebilir. Ancak bu durum otizm gibi bazı önemli rahatsızlıkların da habercisi olabilir, dolayısıyla çocuğun bir uzman kontrolünden geçmesi ve konuşma bozukluğunun altında yatan nedenin araştırılması tavsiye edilir.

Konuşma Bozukluğu Geçer mi?

Bu soruya kesin bir cevap vermek doğru değildir. Çünkü konuşma bozukluğunun geçip geçmeyeceğini belirleyen etken bozukluğun altında yatan nedendir. Bu nedenin uygun tedavi yöntemleri ile giderilmesi durumunda konuşma bozuklukları geçebilir. Ancak bazı durumlarda ömür boyu devam edebilir. Bu konuda önemli noktalardan biri de çocuklarda görülen konuşma bozukluğuna mümkün olan en erken yaşta müdahale etmektir. Eğer bozukluğun altında nörolojik, genetik veya fizyolojik nedenler yatmıyorsa tedaviye kısa sürelerde yanıt alınabilir.

Konuşma bozukluğu her yaş grubunda görülebilen ve birçok farklı nedenle ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Eğer siz de kendinizde ya da yakınlarınızda konuşma bozukluğu belirtileri görüyorsanız konuşma terapisi başta olmak üzere tedaviye yönelik doğru adımları atmak ve rahatsız edici belirtileri gidermek için bir uzman görüşüne başvurmanız önerilir.

Konuşma Bozukluğu Evde Tedavisi

Konuşma bozukluklarının tedavisi, bozukluğun türüne ve derecesine bağlı olarak değişebilir. Hafif konuşma bozuklukları, evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle tedavi edilebilir. Bu yöntemler, ebeveynlerin veya diğer aile üyelerinin çocuğun konuşmasını gözlemlemesini ve uygun şekilde desteklemesini içerir.

Konuşma bozukluğu evde tedavisi için bazı öneriler şunlardır:

• Konuşma modelleme, çocuğun doğru konuşma örneklerini görmesini ve duymasını sağlar. Bu yöntem, çocuğun doğru telaffuz şeklini öğrenmesine yardımcı olur.
• Artikülasyon egzersizleri, çocuğun sesleri doğru telaffuz etmesini geliştirmeye yardımcı olur.
• Relaksasyon teknikleri, çocuğun konuşma sırasındaki gerginliğini azaltmaya yardımcı olur.

Konuşma bozukluğu olan çocuklar için ebeveynlere öneriler:

• Çocuğunuzun konuşmasını dikkatlice dinleyin ve herhangi bir sorun fark ederseniz bir konuşma terapistine danışın.
• Çocuğunuzu konuşmaya teşvik edin ve onu yargılamaktan kaçının.
• Çocuğunuzun konuşmasını taklit edin ve doğru telaffuz şeklini gösterin.
• Çocuğunuzun konuşmasını rahat ve doğal bir ortamda destekleyin.

Konuşma bozukluğu olan yetişkinler için öneriler:

• Bir konuşma terapistine danışın.
• Konuşma terapisi seanslarına düzenli olarak katılın.
• Konuşma terapisti tarafından verilen ödevleri eksiksiz olarak yapın.
• Konuşma terapisi sırasında öğrendiğiniz becerileri günlük yaşamınızda uygulayın.

Konuşma bozukluğu olan bireyler, erken teşhis ve tedavi ile konuşmalarını önemli ölçüde iyileştirebilirler.