Parkinson Hastalığı Nedir?

Parkinson nedir ve parkinson neden olur soruları hastalık ile ilgili en çok merak edilen soruların başında yer almaktadır.  Parkinson hastalığı, temel olarak dopamin üreten hücrelerin azalması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Hücreler birçok nedenden dolayı azalabilir. Yazımızda bu nedenler ve parkinson hastalığı ile ilgili merak edilen her şey tek tek ele alınarak detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Parkinson Nedir?

Beyin sapında bulunan substansiya nigra bölümünün hasarı sonucunda dopamin salgılayan hücrelerin kaybı ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Belirtiler substansiya nigra bünyesindeki hücrelerin en az %60-80’inin kaybolması ile ortaya çıkar. Parkinson hastalığı, erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanan bir rahatsızlık türüdür.

Parkinson Ne Demek?

Parkinson ne demek sorusunun cevabı şu şekilde verilebilir; Parkinson hastalığı 1817 yılında James Parkinson tarafından tanımlanmıştır ve hastalığın kendi adı ile anılmasını istemiştir.

Parkinson Hastalığının Belirtileri

Parkinson belirtileri ortaya çıkışı, zamanı, türleri ve şiddeti hastalar arasında farklılık göstermektedir. Parkinson hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Hareketlerde yavaşlama: Tanı için en önemli parametrelerden birisidir. Bu durum zamanla ilerleyerek hastanın günlük işlerini yapmasına engel olmakta ve bir süre sonra kişinin başkasına bağımlı bir şekilde yaşamasına sebep olmaktadır. Hareket yavaşlığı yaşayan hasta düğme ilikleme, ayakkabı ve kravat bağlama, çatal bıçak kullanma, yazı yazma, yemekleri çiğneme, bir yere oturma ve oradan kalkma, yataktan doğrulma, arabaya binme ve inme gibi  konularda oldukça güçlük çekebilir.

• Yüz ifadesinde donukluk: Hipomimi, yüz kaslarının doğal hareketlerinin ve göz kırpma gibi refleks davranışların azalması ile ortaya çıkmaktadır.
• Mikrografi: Bazı hastaların ilk şikayetleri kalem kullanırken yaşanılan tutukluk hissiyatıdır. Hareket yavaşlığı şikayeti olan hastaların el yazıları incelendiğinde; başlangıçta harfler gayet okunaklı olsada yazı boyutu gitgide küçülerek okunmaz hale gelmektedir.

• Titreme (Tremor): Parkinson hastalığı belirtileri arasında en dikkat çekici olandır. Hastaların doktora başvurma sebeplerinin başında yer almaktadır. Titreme bazı hastalarda tek bir parmakta ya da elde başlayıp kola, ayağa ve hatta karşı uzuvlara da sıçrayabilir. El ve ayak uzuvlarıyla sınırlı kalabileceği gibi dil, dudak ve çenede de gözlenebilir. Titremeler genellikle düzenli ve belli bir hızda gerçekleşmektedir.
• Uzuv kaslarının sertliği (Rijidite): Normal şartlar altında kaslar dinlenme halinde hafif gerginlikte olurlar. Ancak kaslar parkinson hastalarında dinlenme halindeyken bile fazlasıyla gergin ve elle muayenede hissedilebilen bir sertliktedir.
• Duruş bozuklukları: Bazı parkinson hastalarının duruşları öne doğru hafif bir eğilim halindedir. Bu durum özellikle hareket halindeyken dikkat çekmektedir. Sürekli öne eğik durmak duruş bozuklukları ile beraber sırt ve bel ağrılarına sebep olabilmektedir.

• Yürüme bozukluğu,
• Konuşma bozuklukları,
• Yutma zorlukları,
• Tansiyon düşmesi,
• Ağızda salya birikmesi,
• Kabızlık,
• Cinsel işlev bozuklukları,
• İdrar yapma kusurları,
• Ter salgısında artış,
• Depresyon,
• Unutkanlık (Demans),
• Duygusal yakınmalar,
• Uykusuzluk,
• Koku duyusu kaybı,
• REM uykusunda davranış bozuklukları,
• Gözlerde kızarıklık (konjonktivit),
• Görme sorunları.

Genç Yaşta Parkinson Belirtileri

Parkinson hastalığının belirtilerinde tanı konulan yaşa bakılmaz. Her yaş grubunda olduğu gibi genç yaşta parkinson belirtileri de birden ortaya çıkmaz ve semptomlar kişiden kişiye farklılık gösterir. Hastalığın temel belirtilerinden olan harekette yavaşlama gençlerde daha nadir gözükebilir.

Parkinson Ölüm Belirtileri

Hastalar tarafından parkinson ölüm belirtileri sorusunun cevabı oldukça sık araştırılmaktadır. Ancak parkinson ölümcül bir hastalık değildir, kronik bir hastalıktır. Hastalar tanı sonrası 15-25 yıl kadar yaşayabilmektedir.

Parkinson Hastalığı Neden Olur?

“Parkinson neden olur?” sorusu yaşam tarzı, çevresel maruziyetler, sık tütün ürünü ve kahve tüketimi, genetik yatkınlık, stres, kafa travmaları, yetersiz su tüketimi gibi sebepler ile ilişkilendirilmektedir.

Parkinson Hastalığının Tedavisi

Günümüzde Parkinson hastalığı tedavisi kesin olarak bulunamamıştır fakat hastalık belirtileri ilaçlar ile önemli ölçüde azaltılmaktadır. Kullanılan ilaçlar, ömür boyu ve düzenli kullanılması gereken ilaçlardır. Bu ilaçlar doktor kontrolünde olmadan bırakılırsa parkinson belirtileri mutlaka yeniden başlar ve tedavi sürecinde yaşanan kesiklik hayati risklere sebep olabilir.

Parkinson tedavisi tamamen bireye özgüdür. Bir hastaya iyi gelen ilaç başka bir hastaya etkisiz gelebilir. Kontrol altına alınamayan vakalarda cerrahi yöntemlere de başvurulmaktadır.

Parkinson Hastalığının Evreleri

Hastalarda farklı semptomlar farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Bu semptomların tipik ilerleme evreleri vardır. Parkinson evreleri şu şekilde sıralanabilir:

Birinci Evre: Tanı çoğu zaman bu evrede konulur. Hastalık belirtileri oldukça hafiftir ve semptomlar çok az görülür. Hastanın vücudunda bir bölgede meydana gelen titreme ve hareket yavaşlığı belirtileri görülebilir. Bu evrede hastalık kişinin yaşamını etkileyecek boyutta değildir. İlaca ihtiyaç duyulmayabilir ya da düşük dozda ilaç tedavisi ile semptomlar giderilebilir.

İkinci Evre: Semptomlar ilk evreye göre daha belirgindir. Titreme gibi semptomlar çevre tarafından fark edilebilir. Yürüme ve hareketlerde güçlük yaşanabilir fakat sürekli değildir. Duruş bozuklukları ve vücut katılığı gözlemlenebilir. Kişinin yardıma ihtiyacı yoktur. Semptomlar bir bölge ile sınırlı kalmayabilir.

Üçüncü Evre: Hasta yardımsız yaşayabilir fakat yeme-içme, giyinme benzeri günlük işlerini yapmakta oldukça zorlanır. Duruş bozuklukları ve hareket güçlüğü oldukça belirgin bir hal alır. Reflekslerde yavaşlama gözlenir. Yürürken ayak sürtmesi, kitlenme ve düşme yaşanabilir.

Dördüncü Evre: Hastalar artık yalnız yaşayamazlar. Hastaların el yazılarında ve adımlarında küçülme gözlemlenir. Hareketler artık son derece yavaşlamıştır. Konuşmada güçlük ve hatta karışıklık yaşanabilir. İlaçlar önceki evrelerdeki kadar güçlü bir etki sağlayamazlar ve dozlar yüksek olduğu için yan etkilerin gözükme olasılığı oldukça yüksektir.

Beşinci Evre: Son evredir. Kişi artık tamamen başka birinin yardımına muhtaçtır. Yardımsız ayakta duramaz, yürüyemezler. Vücut katılığı ileri düzeydedir. Günlük ihtiyaçlar giderilemez. İlaçların yan etkileri doza bağlı olarak oldukça fazladır. Hastalık ve ilaçların yan etkisi nedeniyle uyku problemleri ve halüsinasyonlar görülebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Parkinson hastaları ve hasta yakınları tarafından merak edilen birçok soru vardır. Bu sorular ve cevapları şu şekildedir:

Parkinson Genetik mi?

“Parkinson genetik mi?” sorusunun cevabı evet olacaktır. Aile içinde hastalık öyküsü bulunan bireylerde hastalığın görülme olasılığı diğer bireylere kıyasla daha yüksektir. Genetik öyküsü bulunan bireylerde hastalık semptomları daha erken yaşlarda görülür.

Parkinson Hastaları Ne Kadar Yaşar?

Parkinson hastaları doğru tanı ve tedavi ile birlikte oldukça uzun süre yaşayabilir. Hastalığın süresi kişiden kişiye farklılık gösterse bile genel olarak 20 yıl veya daha uzun sürebilir. Yani “parkinson hastaları ne kadar yaşar?” sorusunun cevabı hastadan hastaya değişmektedir.

Parkinson Hastaları Ne Yememeli?

“Parkinson hastaları ne yememeli?” sorusunun net bir cevabı yoktur çünkü hastalara genellikle bir diyet programı uygulanmaz, belirtileri çoğaltan hastalığın seyrini kötüleştiren bir yiyecek bulunmamaktadır. Ancak yine de dengeli ve düzenli beslenmeye ve aşırı kilo alımından kaçınmaya dikkat edilmelidir. Kabızlık gibi belirtiler görülebileceğinden lifli gıdaların tüketilmesi bu semptomun giderilmesi için oldukça önemlidir. Düşme risklerine karşılık D vitamini değerlerinin takibi ve eksikliği halinde uygun bir diyete başlatılması gerekebilir. Su tüketimi hastalığın seyri açısından oldukça önem arz eder.

Parkinson Hastasına Nasıl Davranılmalı?

Parkinson hastasına nasıl davranılmalı sorusunun cevabı hasta yakınları tarafından önem arz etmektedir. Hastalara karşı oldukça sabırlı, anlayışlı ve nazik bir tutum sergilenmelidir. Hastalık sebebiyle hareketlerde ve konuşmada yavaşlama görülür, sabırlı olarak kişiye uyum sağlamak gerekir. Hasta ileri evrelerde fiziksel ve psikolojik açıdan oldukça desteğe ihtiyaç duyacaktır, bu durum da hastanın göreceği destek kişinin yaşam kalitesini oldukça arttırabilir, depresyon, kaygı ve benzeri ruhsal bozuklukların giderilmesine yardımcı olabilir.

Parkinson Hastalığından Kurtulanlar

Tedavi protokolü hastalığın seyrini yavaşlatmaya ve belirtileri gidermeye yöneliktir.

Parkinson hastalığından şüpheleniyorsanız mutlaka bir hekime danışınız. Unutmayın ki erken tanı, hastalığın seyrini yavaşlatmak için oldukça önemlidir.