Hipofiz Tümörleri

Hipofiz Bezi Nedir?

Hipofiz bezi, büyüme hormonu başta olmak üzere birçok hormonu kan dolaşımına salgılayan kafatası içerisinde göz sinirlerinin hemen altında bulunan bir salgı bezidir.

Hipofiz Tümörleri Nedir?

Hipofiz tümörleri, beynin merkezinde, gözlerin arasında ve arkasında bulunan bezelye büyüklüğünde bir organ olan hipofiz bezi dokusundaki anormal büyümelerdir. Hipofiz bezi büyümeyi, cinsel gelişimi ve işlevi, metabolizmayı ve vücudun strese tepkisini kontrol eden hormonların salınımını üretir ve düzenler. Hipofiz tümörleri bu hormonların üretimini ve salınımını azaltabilir veya artırabilir. Ayrıca, optik sinir de dahil olmak üzere hipofiz bezini çevreleyen sinirlere ve beyin dokusuna baskı uygulayabilirler.

Hipofiz Tümörü Tipleri Nelerdir?

Hipofiz tümörleri iyi huylu iseler adenom olarak adlandırılırlar, yani kanserli değildirler ve vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar. Kötü huylu iseler karsinom olarak adlandırılırlar, yani hipofiz bezinin ötesine beyne, omuriliğe veya vücudun diğer bölümlerine yayılabilirler.
Hipofiz karsinomları yetişkinlerde nadirdir ve çocuklarda daha da nadirdir. Çocuklarda ve ergenlerde hipofiz adenomları üç ek şekilde kategorize edilir:

Boyuta göre:

Mikroadenomlar 1 santimetreden daha küçüktür. Çoğu hipofiz adenomu bu boyuttadır.
Makroadenomlar 1 cm çapında veya daha büyüktür.

Hormon salınımı üzerindeki etkilerine göre:

Fonksiyonel hipofiz tümörleri hormon üretimini arttırır. Hipofiz adenomlarının çoğu, işlev gören tümörlerdir ve semptomları, neden oldukları ekstra hormon üretiminden kaynaklanır.
Fonksiyonel olmayan hipofiz tümörleri hormon üretmez. Hipofiz bezine baskı uygulayabilir veya zarar verebilir ve hormon salgılarını azaltabilir veya bloke edebilirler.
Etkilenen hormon türlerine göre hipofiz adenomları, aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli hormonların salınımını artırabilir veya baskılayabilir:

Büyüme Hormonu: Vücudun büyümesini ve metabolizmasını kontrol etmeye yardımcı olur. Bir çocukta büyüme hormonu salınımını artıran bir hipofiz adenomu, gigantizm (devlik) olarak bilinen bir duruma neden olabilir. Büyüme hormonunun salınımını baskılayan bir tümör, çocuğun büyümesini yavaşlatabilir veya durdurabilir.
Tiroid Stimülan (Uyarıcı) Hormon (TSH): Büyüme, vücut ısısı ve kalp atış hızının düzenlenmesinde rol oynar.
Adrenokortikotropik Hormon(ACTH): Kortizol salınımını kontrol ederek vücudun strese tepki vermesine yardımcı olur. ACTH salınımını arttıran tümörler Cushing hastalığına sebep olur.
Luteinize Edici Hormon (LH), Folikül Uyarıcı Hormon (FSH): gonadotropin ve prolaktin dahil, her biri ergenlik döneminde ve sonrasında cinsel özelliklerin ve işlevlerin gelişimini yönlendiren cinsiyetle ilgili hormonlar.
Kraniyofaringiom: Nadir görülen kanserli olmayan (iyi huylu) bir beyin tümörü türüdür.
Fetal dönemde hipofiz bezinin gelişmesini sağlayan hücrelerin kalıntılarından kaynaklanarak hipofiz bezinin yakınında ortaya çıkar. Bir kraniyofaringiom yavaş büyüdükçe, hipofiz bezinin ve beyindeki diğer yakın yapıların işlevini etkileyebilir.
Kraniofaringioma her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık çocuklarda ve yaşlı yetişkinlerde görülür. Semptomlar görmede değişiklikler, yorgunluk, aşırı idrara çıkma ve baş ağrılarını içerir. Kraniofaringioma olan çocuklar yavaş büyüyebilir ve beklenenden daha küçük olabilir.

Hipofiz Tümörü Neden Olur?

Bazı durumlarda, hipofiz tümörleri başka sağlık sorunlarına da neden olan kalıtsal koşullarla ilişkilidir. Çoğu durumda, hipofiz tümörü gelişimi için bir neden bulunamaz.

Araştırmacılar, hipofiz tümörlerinin genetik mutasyonlardan mı, hormonal anormalliklerden mi yoksa bunların ve diğer faktörlerin bir kombinasyonundan mı kaynaklandığını anlamaya çalışmaktadırlar.

Hipofiz Tümörü Belirtileri Nelerdir?

Hipofiz tümörlerinin belirtileri, tümörün boyutuna, hormon salınımında artışa veya azalmaya neden olup olmadığına ve hangi hormonların etkilendiğine bağlı olarak büyük farklılıklar gösterir.

Çocuklarda ve ergenlerde görülen semptomlar şunları içerebilir:

•   Baş ağrısı
•   Mide bulantısı ve kusma
•   Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
•   Baş dönmesi
•   Nöbetler
•   Burun akıntısı
•   Görme kaybı veya görmede bulanıklık
•   Aşırı büyüme veya anormal büyüme yavaşlaması
•   Eklem ağrısı
•   Erken veya gecikmiş ergenlik
•   Daha az sıklıkta adet dönemleri
•   Anksiyete, sinirlilik veya depresyon
•   Huzursuzluk veya halsizlik
•   Düzensiz kalp atışı
•   Titreme
•   Aşırı terleme
•   Uyku problemleri

Baş ağrısı, halsizlik, sinirlilik ve burun akıntısı gibi bu semptomların çoğunun çocuklukta yaygın olduğu unutulmamalı. Kendi başlarına, kısa süreler için bunlar genellikle tıbbi endişe nedeni değildir. Bu küçük semptomlar devam ettiğinde veya tekrarladığında ve görme kaybı, büyüme değişiklikleri veya anormal ergenlik zamanlaması gibi daha olağandışı semptomlarla ortaya çıktığında, çocuk doktorunuza danışılmalı ve bunun sonucunda bir uzmana sevk gerekebilir.

Hipofiz Tümörü Teşhisi Nasıl Koyulur ?

Doktorunuz genellikle bir fizik muayene ve fark etmiş olabileceğiniz semptomlarla ilgili sorularla başlayacaktır.
Büyüme modellerindeki değişiklikleri tespit etmek için boy ve kilo grafiği çizilecektir.
Doktor, ilişkili herhangi bir fiziksel bulguyu kontrol edebilir.
Zihinsel durumu, koordinasyonu, refleksleri ve kas fonksiyonunu kontrol etmek için nörolojik bir muayene yapılabilir.

Belirtiler hipofiz tümörü olasılığını gösteriyorsa, ek testler şunları içerebilir:

Görüş alanı daralması da dahil olmak üzere görme kaybını kontrol etmek için göz testi.
Yüksek veya düşük hormon ve kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için kan testleri.
Hormon seviyelerini ölçmek için idrar testleri.
Hipofiz bezi, beyin ve omuriliğin görsel görüntülerini almak için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması. Tümörün büyüyüp büyümediğini veya ne kadar hızlı büyüdüğünü öğrenmek için görüntüleme testleri zaman içinde tekrarlanabilir.
Hipofiz bezinden dokunun çıkarıldığı ve mikroskop altında incelendiği biyopsi.
Çoğu durumda, endokrinologlar, hipofiz tümörlü hastaların tanı ve tedavisinde beyin cerrahları ile işbirliği yapabilir.

Hipofiz Tümörü Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipofiz tümörlerinin tedavisine, tümörün yapısına ve vücut üzerindeki etkisine göre belirlenir.

İlaç tedavisi, spesifik hormonların aşırı üretimini kontrol etmek veya az üretilen hormonları yerine koymak için kullanılabilir. Farklı hormon sorunlarını çözmek için farklı ilaçlar kullanılır.
İlaç tedavisi etkili değilse veya tümörün büyümesi görme sinirine veya çevresindeki beyin dokusuna baskı yapıyorsa, tümörü çıkarmak için cerrahi yapılabilir. Cerrahlar tümöre burun içerisinden bir endoskop yardımıyla ulaşabilirler.
Radyasyon tedavisi, tümör hücrelerini öldürmek veya büyümelerini önlemek için kullanılabilir. Bir hipofiz tümörü için radyasyon tedavisi, yakındaki beyin dokusuna verilen hasarı en aza indirmek için dar bir şekilde hedeflenmelidir.
Nöro-onkoloji, bazı tümör tipleri için diğer potansiyel tedavilerle ilgili veri sağlar.

Hipofiz Bezi Nasıl Tedavi Edilir?

Tümörün oldukça büyük boyutlara ulaşabilen çok sayıda kisti ve kemikleşmiş alanları bulunabilir. Çocuklarda yetişkinlere göre daha düşük oranlarda Cushing hastalığı ve hipofizer devlik gibi hipofiz bezi tümörleri de görülebilir. Bu hastalıkların çoğu endoskopik olarak burun yolundan girilerek tedavi edilebilmekte ve multidisipliner yöntemlerle hastaların uzun süreli takibi yapılabilmektedir.