Demir Eksikliği ve Anemisi 

Demir Eksikliği Anemisi Nedir?

Dünya nüfusunun %30’unda demir eksikliği vardır.  Dünya çocuk nüfusunda demir eksikliği gelişmiş ülkelerde %10, gelişmemiş ülkelerde %50’dir. Ülkemizde 4 yaş altı nüfusun %48’inde demir eksikliği olduğu bilinmektedir. Çocukluk çağında pozitif demir dengesi için ilk 15 yılda her gün ortalama 1 mg demir emilmesi gereklidir. Çocukluk çağında en sık görülen anemi tipidir. Genellikle 6-24 ay ve adolesan dönemde saptanır. Prematüre olmayan bir bebek (36 hafta üzerinde) 180 mg demir deposu ile doğar. Günde 1 mg kayıp olduğuna göre bu depo ortalama 6 ay kendisine yetecektir. Bu nedenle 6 aydan önce prematüre olmayan bir bebekte ekstra kayıp da olmadığı takdirde DEA pek beklenmez. 

Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri Nelerdir? 

Yaşa göre beklenen Hb değerinden daha düşük değer saptandığında beslenme anemnezi demirden düşük diyet ( siyah et, baklagiller, yumurta, kuru üzüm, kabak çekirdeği vb.den fakir; inek sütü, çay, karbonhidrat ağırlıklı) veya kan kaybını destekler şekilde ise (yoğun adet kanamaları, vWH öyküsü, sık burun kanamaları, hemoroid veya gastrit ve ülser şikayetleri, enflamatuar bağırsak hastalığı vb) ilk olarak demir eksikliği ve buna bağlı gelişmiş demir eksikliği anemisi düşünülmelidir.
 

Demir Eksikliği Anemisi Tanısı Nasıl Konulur?

Bu durumda tanı desteklemek amacı ile kan sayımındaki diğer parametreler incelenir:
1. MCV: DEA de en son azalan ve tedavi ile en son düzelen veridir.. 
2. MCH: 
3. MCHC 
4. RDW: 
5. Trombosit sayısı: 
6. Periferik kan yayması : Tanıda en değerli verileri sağlar. 

Genellikle sadece anamnez ve tam kan sayımı ve periferik kan yayması ile tanı konulduktan sonra son yıllarda demir parmetrelerine bakılmadan tedavi verilmesi ve hastanın 1 ay sonra tekrar değerlendirilmesi önerilmektedir (Töropatik Tanı). Bu yanıtların alınmadığı durumlarda tanı yanlışlığı, emilim bozukluğu veya devam eden kayıp söz konusudur.   Bizde tanıdan emin olduğumuz bazı olgularda demir parametreleri almadan tedavi vererek hastayı kontrola çağırıyoruz. Ancak kan parametreleri ile DEA şüphelenildiğinde,  tanı biyokimyasal olarak demir parametrelerinin çalışılması ile kesin konulabilir. Demir parametreleri: 

7. Serum demir düzeyi ve demir bağlama kapasitesi: 
8. Ferritin ve hemosiderin:  
9. Serbest eritrosit protoporfirin düzeyi 
10. Gaitada gizli kan ve parazit taraması 
11. Endoskopi
 

Demir Eksiliği Anemisi Tedavisi Nasıldır?

Demir eksikliği tanısı konulduktan sonra nedeni saptanmalı ve ona yönelik tedavi yapılmalıdır. Küçük çocuklarda beslenme ile ilgili faktörler, büyük çocuklarda ise kan kayıpları ve emilim bozuklukları daha sık saptanır. Tanı konulan hasta beslenme konusunda eğitilir. Siyah et, karaciğer, yumurta, baklagiller, mercimek ve dengeli beslenme önerilir. Süt günde yarım kilo ile sınırlandırılır. Çay önerilmez. Hızlı büyüme, hatalı beslenme, gazlı içecek tüketimi  ve mensturasyonla kan kaybı nedeniyle demir eksikliğinin sık görüldüğü adolesan döneminde beslenme eğitimi özellikle genç erişkini bilinçlendirme amacı ile detaylı olarak yapılmalıdır. Hastada parazitoz öyküsü veya şüphesi varsa tedavi öncesinde mutlaka parazit temizliği yapılmalıdır. Tedavi başarısı tam elde edilmeyen olgularda giardia açısından dikkatli olunmalıdır. Demir preparatlarını ağızdan almayı engelleyen bir durum yok ve emiliminde problem olacağı düşünülmüyorsa, demir tedavisi mutlaka ağızdan verilir.