Böbrek ve İdrar Yolları Taş Hastalığı

Böbrek ve İdrar Yolları Taş Hastalığı Nedir?

Böbrekte, idrarın mesaneye (idrar kesesi) akışını sağlayan borucuklarda (üreter) veya mesanede bazı kristallerin yoğunlaşması ve çökmesi ile taş oluşabilmektedir. Bu kristaller sodyum, kalsiyum, oksalat, fosfat gibi iyon ve elementler içerebilir. Erişkinler gibi çocuklarda da sık saptanabilen bu durum ülkemizde sık görülmektedir. Maalesef bazen kronik böbrek hasarına yol açabilmektedir.

Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Bazı çocuklarda herhangi bir bulgu olmayabilir ve taş başka amaçlarla yapılan röntgen ya da ultrason incelemelerinde tesadüfen saptanır. En sık belirtiler;

• İdrarda kan görülmesi
• Karın ağrısı, bel boşluğunda ağrı, 
• İdrar yaparken ağrı, yanma hissi
• Bulantı, kusma
• Küçük çocuklarda (süt çocukları) huzursuzluk ve sürekli ağlama

 

Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları Tanısı Nasıl Koyulur?

Öncelikle ayrıntılı bir hikaye alınır, dikkatli bir muayene yapılır. Ardından idrar analizi ve ultrasonografi yapılarak böbreklerin ve idrar yollarının durumu değerlendirilir. Çocuğunuzun karın bölgesinin röntgeni çekilerek varsa taş görüntülenmeye çalışılır. Bilgisayarlı tomografi (BT) çok nadiren gerekli olur (yüksek radyasyon içeriği nedeni ile ön planda tercih edilmez). Ultrasonografi, röntgen ve yapılmış olursa BT taşın büyüklüğünü, yerini ve oluşturabildiği sorunları göstermek açısından önemlidir.
 

Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları İçin Hangi Laboratuvar Testleri Yapılır?

Böbrek fonksiyonlarını, iyon ve elementlerin durumunu görmek için kan ve idrar örneklerinde testler yapılmaktadır. Bu şekilde herhangi bir metabolik bozukluk varlığı araştırılmaktadır. İdrar yoğunluğu ve pH değeri kontrol edilerek önerilerde bulunulmaktadır.  Bu hastalarda idrarda çoğunlukla kırmızı kan hücreleri  (eritrosit) ve beyaz kan hücreleri (lökosit) görülebilmektedir. Enfeksiyon varlığı açısından değerlendirme yapılmaktadır. 
Taş düşürülür veya operasyonla çıkarılırsa analize gönderilmeli ve tipi belirlenmelidir. 
 

Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları Tedavisi Nasıldır?

Her çocuğun tedavisi kendine özel olmalıdır. Tedavi şu kriterlere göre belirlenir:

• Taşın büyüklüğü, yeri ve tipi
• Metabolik değerlendirme sonuçları
• Ağrının şiddeti
• Kusma varlığı ve şiddeti
• Sıvı alımının miktarı, yeterliliği
• Taşın idrar yollarında tıkayıcı etkisinin olup olmaması

Çocuğunuzun şikayetleri orta şiddette ve taşı küçük ise evde gözlem ile taşın düşürülmesi beklenebilir. Bu dönemde bol sıvı alımı çok önemlidir ve çocuğunuzun kilosuna göre alması gereken sıvı miktarı doktorunuz tarafından iletilecektir. Çocuğunuz ağrı kesiciye ihtiyaç duyabilir ve reçete edilecektir. Eğer yapılabilirse bir süzgece çiş yaptırılarak taşın düşmesi halinde yakalanması mümkün olabilir. 
Metabolik değerlendirme sonuçlarına göre özel tedaviler çocuk nefrolojisi uzmanı tarafından düzenlenecektir. 
 

Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları İçin Hastaneye Yatış Gerekli Mi?

Aşağıdaki durumlarda çocuğunuzu hastaneye yatırarak izlemek daha doğru olacaktır:

• Taşın idrar yollarında tıkayıcı etkisinin olması
• Ağrının veya kusmanın çok şiddetli olması
• Sıvı alımının yetersizliği

Böbrek ve İdrar Yolları Taş Hastalığı İçin Cerrahi Müdahele Gerekir Mi?

Taşın kendiliğinden düşüşü mümkün olmazsa, medikal tedaviye rağmen aşırı büyürse (1 cm’den daha büyük) veya idrar yollarında ciddi bir tıkanıklığa sebep olursa cerrahi girişim gerekebilir. Bu girişim cilt üzerinden ses dalgaları ile taşı kırmak (ESWL), endoskopik girişim ya da daha ileri cerrahi işlemler gerekli olabilir. Buna çocuk ürolojisi ile ilgilenen uzmanlarla birlikte karar verilir. 
 

Böbrek ve İdrar Yolları Taş Hastalığının Seyri Nasıldır?

Böbrek ve idrar yollarında taş gelişmesi halinde bu durum tekrarlayabilmektedir. Bu nedenle düzenli aralıklarla muayene ve değerlendirme önemlidir. Bol sıvı alımı ve tuzdan fakir beslenme taş gelişimini önlemek veya büyümesini durdurmak açısından faydalı olacaktır.