Bruksizm olarak adlandırılan diş sıkma veya diş gıcırdatma, kişi uyurken ya da uyanıkken olabilen bir durumdur. Genellikle stresle ortaya çıkar.

Diş Sıkma Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Diş sıkma ya da diş gıcırdatma, her insanda görülebilir. Diş sıkma genellikle stres ile bağlantılıdır. Çoğunlukla uyku sırasında görülen diş sıkma uyanıkken de olabilir. Diş sıkma diş sağlığı açısından oldukça zararlıdır. Diş sıkma nedenleri, diş sıkma belirtileri ve diş sıkma tedavisi ile ilgili bilgilere yazının devamında ulaşabilirsiniz.

Diş Sıkma Nedenleri Nelerdir?

Diş sıkma neden olur diye baktığımızda, net bir sebep söylemek zor. Diş sıkmanın ya da  gıcırdatmanın bilinen kesin bir sebebi yoktur ama diş sıkma ile bağlantılı bazı bulgulardan bahsedilebilir. Bu bulgular:

• Diş sıkmanın en yaygın nedenlerinden biri olan stres,
• Kaygı ve kaygı bozuklukları,
• Horlama,
• Uyku apnesi ya da benzeri uyku sorunları,
• Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) adı verilen antidepresanların ya da benzeri ilaçların kullanımı,
• Sigara kullanımı,
• Çok fazla alkol ve kafein tüketimi ve
• Bazı uyuşturucu maddelerin kullanımı şeklinde sıralanabilir.

Uykuda diş sıkma da uyanıkken diş sıkma da her yaş grubunda görülebilir. Ancak uyurken diş sıkma çocuklarda ve gençlerde daha yaygın görülür.  Erken dönemde görülen gece diş sıkma durumu genellikle kişi yetişkinliğe ulaştığında ya da kalıcı dişler çıktığında durur.

Diş Sıkma Belirtileri Nelerdir?

Bruksizm adı verilen diş sıkma her yaş grubunda kendini farklı belirtilerle gösterebilir. İstemsiz diş sıkma yapan kişilerde genellikle şu belirtiler görülür:

• Uyku sırasında yanınızdaki kişiiyi uyandıracak kadar yüksek sesle diş gıcırdatma ya da sıkma,
• Dişlerde düzleşme, kırılma, yontulma ve gevşeme,
• Diş minesindeki aşınma yüzünden dişin derin katmanlarının açığa çıkması,
• Artan diş ağrısı,
• Diş hassasiyeti,
• Çene kasları yorgun ya da gergin olur veya çene tamamen açılıp kapanmayı bırakır ve kilitlenir,
• Çene, boyun veya yüzde ağrı ya da acı hissi,
• Kulaklarda bir sorun olmamasına rağmen kulak ağrısını andıran ağrı hissi,
• Şakaklarda başlayan donuk bir baş ağrısı,
• Yanağın iç kısmında çiğnemekten kaynaklanan hasarlı dokular,
• Uyku sürecinde bozulmalar.

Bu sıralanan belirtiler; bebeklerde, çocuklarda ve yetişkinlerde farklı şekillerde görülebilir. Eğer sizin ya da çocuğunuzun sıralanan belirtilerden herhangi birine sahip olduğunu düşünüyorsanız ya da diş sağlığı ile ilgili endişeleriniz varsa bir diş hekimine başvurmayı düşünebilirsiniz.

Diş Sıkma Tedavi Yöntemleri

Diş sıkma ve gıcırdatması durumunda bir diş hekimine danışmak ve onun önerileri doğrultusunda hareket etmek gerekir. Diş hekimi dişlerde meydana gelen hasara göre bir tedavi planı belirler. Bu tedavi yöntemleri vakadan vakaya değişiklik gösterir. Ancak genel olarak tedavi sürecinde önerilebilecek seçenekler şu şekilde sıralanabilir:

• Diş sıkma sonucu oluşan diş hasarının onarımı,
• Erozyon gibi diğer diş aşınma türlerinin dışlanması,
• Uykuda solunum bozukluğu (uyku apnesi) ve benzeri uyku bağlantılı risk faktörlerinin değerlendirilmesi,
• Dişlerin daha fazla zarar görmesini önlemek için diş sıkma aparatı ya da diş sıkma plağı takılması.

Çoğu durumda, diş sıkma plağı bir tedavi aracı olarak kullanılmaz, yani diş sıkmayı engellemez. Daha ziyade diş sıkma kaynaklı semptomların önüne geçmek için önerilir. Diş sıkmanın tamamen tedavi edilmesi için altta yatan ve diş sıkmaya sebep olan neden giderilir. Bu nedenle diş sıkma tedavisinde aşağıda sıralanan yöntemler kullanılabilir:

• Stres yönetimi için özelleşmiş terapi,
• Rahatlamaya yardımcı olan teknikler,
• Bilişsel davranışçı terapi,
• Hipnoterapi,
• Uyku sağlığı ve
• Düzenli egzersiz.

Diş sıkma veya gıcırdatmadan muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız bir diş hekimine başvurmayı ve tedavi seçeneklerini değerlendirmeyi düşünebilirsiniz.

Diş Sıkmanın Neden Olduğu Sorunlar

Diş sıkmak, diş sağlığı açısından oldukça zararlıdır. Uzun vadede yalnızca dişler değil genel ağız bölgesinde de sorunlara yol açabilir. Diş sıkma ile ilişkili sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin görünüşünde ve yüz profilinde değişiklikler ve estetik sorunlar ortaya çıkabilir.
• Kişinin dişleri uzun vadede kırılabilir ya da gevşeyebilir.
• TME (temporomandibular eklem) ile çene ve boyun kasları diş sıkma sonucu zarar görebilir.
• Diş kaybı yaşanabilir.
• Dişlerin uzun vadede aşınabilir.

Diş Sıkmanın Fizyolojik ve Psikolojik Nedenleri

Diş sıkmanın kesin ve net bir nedeni yoktur. Ancak vakalar, bazı risk faktörlerinden bahsedilebileceğini gösterir. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanır:

• Stres: kişinin kaygı veya stres düzeyinin artması diş sıkmaya yol açabilir. Yoğun duygular olan öfke ve hayal kırıklığı da aynı şekilde diş sıkmaya neden olabilir.
• Yaş: Küçük çocuklarda diş sıkma veya gıcırdatması sık görülür. Çocuklukta görülen diş sıkma genellikle yetişkinlikte kaybolur.
• Kişilik tipi: Kişinin agresif, rekabetçi veya hiperaktif bir kişilik tipine sahip olması diş sıkma veya gıcırdatması ihtimalini artırır.
• İlaçlar ve diğer maddeler: Bazı antidepresanlar ve benzeri psikiyatrik ilaçların bir yan etkisi olarak diş sıkma görülebilir. Ayrıca tütün, kafein veya alkol içmek ya da uyuşturucu madde kullanmak da diş sıkmaya yol açabilir.
• Aile öyküsü: Uyku bruksizmi adı verilen gece diş sıkma, ailesel olarak görülebilir. Gece diş sıkması olan birinin aile üyelerinde de aynı sorunun görülme ihtimali yükselir.
• Diğer bozukluklar: Diş sıkma; Parkinson hastalığı, demans, gastroözofageal reflü bozukluğu (GERD), epilepsi ve uyku ile bağlantılı tıbbi bozukluklarla ilişkilendirilebilir.

Bu belirtilerden herhangi birine sahip olmak, kesinlikle diş sıkma olacağı anlamına gelmez. Yalnızca riski artırır.

Gündelik Yaşamda Diş Sıkmanın Etkileri

Çoğu durumda diş sıkma veya gıcırdatma ciddi problemlere neden olmaz. Ancak şiddetli olduğu zaman diş sıkma, aşağıda sıralanan sorunlara yol açabilir:

• Dişlerde veya çenede hasarlanma olması,
• Gerilim tipi baş ağrıları,
• Şiddetli yüz ağrıları,
• Şiddetli çene ağrıları,
• Kulak önünde bulunan temporomandibular eklemlerde (TME) klik sesi oluşması.

Bu sıralananlar dışında gece diş sıkma veya gıcırdatma yanınızda bulunan kişiyi uyandıracak kadar sesli olabilir. Diş sıkma, uzun vadede dişlere zarar verebilir. Bu nedenle diş sıkma tanı ve tedavisi için bir diş hekimine danışmak en sağlıklı yoldur.

Diş Sıkma Alışkanlığının Önlenmesi ve Öneriler

Bir kişinin diş sıkma alışkanlığı varsa bunu düzeltmek isteyebilir. Diş sıkmayı durdurmaya yardımcı olabilecek bazı öneriler şu şekildedir:

• Kola, çikolata ve kahve gibi kafein içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınmak,
• Alkolden kullanımını azaltmak veya sıfıra indirmek,
• Sakız çiğnemeyi bırakmak,
• Gün içinde çene kaslarını gevşetmeyi kendine hatırlatmak.

Bu önerilenlere rağmen diş sıkma devam ediyorsa, profesyonel bir yardım almayı değerlendirebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Diş sıkma herkesi etkileyebilir. Bu nedenle herkesin konu ile ilgili pek çok sorusu olabilir. Diş sıkma ile ilgili en sık sorulan sorulara yazının devamından ulaşabilirsiniz.

Diş sıkma, dişlerimi ne kadar zarar verebilir?

Uzun vadede, şiddetli diş sıkma diş minesini incelterek dişin alt katmanlarının ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca diş ağrısı ve hassasiyetine neden olabilir.

Diş sıkma alışkanlığımdan nasıl kurtulabilirim?

Diş sıkma nasıl geçer diye de sorulan bu sorunun cevabı tedavi yöntemlerindedir. Altta yatan stres ya da uyku sorunları gibi nedenler düzeltildiğinde diş sıkma sorunu da ortadan kalkar.

Diş sıkma tedavisinde kullanılan gece koruyucuları rahat mıdır?

Diş sıkma tedavisinde kullanılan gece koruyucuları, bir diş tedavisi rahatsızlığı vermez; ancak diş koruyucu olmadan yatmak kadar da rahat değildir.

Eğer diş sıkma tedavisine ihtiyaç duyduğunuzu düşünüyorsanız diş hekiminize danışmayı değerlendirebilirsiniz.