E Vitamini

E vitamini hastalıkların önlenmesinde antioksidan rolü olan vitaminlerden biridir. Genel olarak E vitamini 8 farklı formdan oluşan gruba verilen isimdir. Doğal olarak besinlerde bulunabilir veya takviye şeklinde alınabilir. “Tokoferol” olarak bilinen E vitamini yağlarda çözünebilen ve depolanabilen bir vitamindir. Bu nedenle zeytinyağı, kanola yağı, kuruyemişler gibi yağ içeriğine sahip gıdalarda doğal halde bulunabilir. Ayrıca az miktarda et ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve zenginleştirilmiş tahıllar yoluyla da vücuda alınabilir.

E Vitamini Nedir?

E vitamini farklı formlarda bulunabilen ve yağda çözünebilen antioksidan bir vitamindir. 8 farklı vitamin formunun hepsi E vitamini olarak adlandırılır. Ancak “alfa-tokoferol” insan vücudunun gereksinimini karşılayan tek formdur. Alfa-tokoferol dışındaki diğer vitamin formları kanda ve hücresel düzeyde daha az miktarda bulunur. E vitamini insan vücudunda bulunan yağ dokularında depolanabilir. Bu nedenle her gün tüketilmesi gereken vitaminlerden değildir.

E Vitaminin Görevi Nedir?

E vitamini A ve C vitaminlerine benzer şekilde antioksidan özelliklere sahiptir. Alfa-tokoferolün başlıca görevi serbest radikallerin vücuttan temizlenmesidir. Serbest radikaller hücrelerde hasara neden olabilir ve ateroskleroz, kanser gibi hastalıkların gelişmesine katkıda bulunabilir. Bunun yanı sıra vücutta radikal üretimini azaltma yeteneğine sahip olabilir. Serbest radikallerin oluşturduğu oksidatif stres besinlerin yıkılması, sigara dumanı ve hava kirliliği, radyasyon gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Dolayısıyla iç ve dış nedenler ile oluşan oksidatif stresin hafifletilmesinde E vitamininin kritik bir önemi vardır.

E Vitamini Faydaları Nelerdir?

E vitamini temel olarak antioksidan etkinliğe sahiptir. Bu işlev vücudun korunması ve hastalıkların önlenmesinde kritik bir öneme sahiptir. Bunun yanı sıra E vitamini faydaları şunları içerebilir:

• Hücre zarlarının korunması: Hücre zarının düzenliliğini sağlayarak daha sıkı ve geçirgen bir yapı sağlayabilir, hücre zarı onarımını destekleyebilir.
• Trombosit agregasyonunun düzenlenmesi: Kalp krizi ve venöz tromboemboliye neden olabilen kan pıhtılarının oluşmasını önlemeye yardımcıdır.
• Lipid peroksidasyonunun önlenmesi: LDL kolesterolün oksidasyonunu engelleyerek iltihaplanma ve ateroskleroz (damar sertleşmesi) gelişme riskini azaltabilir.
• Kardiyovasküler sağlığın korunması: Nitrik oksitin üretilmesini destekleyerek damarların gevşetilmesi ve genişlemesine yardımcıdır.
• Kanser gelişiminin önlenmesi: Serbest radikallerin zararlı etkilerinin ortadan kaldırılması amacıyla antioksidan görevi görebilir. Serbest radikaller ve oksidatif stres kanser gelişimini destekleyebilir.
• Bağışıklık sisteminin desteklenmesi: Bakteri ve virüs gibi patojen mikroorganizmalara karşı bağışıklık fonksiyonlarının güçlenmesini destekleyebilir.

E Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

Doğal olarak gıdalarla alınan E vitamini vücudun gereksinimini çoğunlukla karşılayabilir. Özellikle yağ içeriğine sahip gıdalarda bulunan E vitamini yağ içermeyen bitki grubunda da belirli miktarlarda mevcuttur. “E vitamini nelerde var?” sorusuna yanıt olarak şunlar verilebilir:

• Bitkisel yağlar: Ayçiçek yağı, aspir yağı, mısır yağı, buğday tohumu yağı, soya yağı,
• Kuruyemişler: Badem, fındık, yer fıstığı ve fıstık ezmesi,
• Tohumlar: Ayçiçeği çekirdeği,
• Sebzeler: Ispanak, brokoli, kara lahana, kabak, kuşkonmaz,
• Meyveler: Mango, avokado, kivi.

Ticari olarak üretilen besinlere E vitamini eklendiğinde bu ürünler güçlendirilmiş veya zenginleştirilmiş olarak sunulabilir. E vitamini ile zenginleştirilmiş gıdalar genellikle kahvaltılık gevrekler, margarin, meyve suları ve sürülebilir ürünlerdir. Bu ürünler gıda etiketi ile belirtilmiş gıdalardır.

E Vitamini Eksikliği Nedir?

E vitamin eksikliği nadiren görülen bir durumdur. E vitamini eksikliği kalıtsal ve sonradan geçirilen vitamin emilimi bozukluğu hastalıkları varlığında ortaya çıkabilir. Bu hastalıklar kistik fibrozis, safra kanalı tıkanıklığı ve kısa bağırsak sendromu olabilir. Bununla birlikte yağda çözünen E vitamini yağ metabolizması bozuklukları vakalarında oluşabilir. Vücutta yağın yeterince emilememesi ile sonuçlanan ve kalıtsal bir hastalık olan abetalipoproteinemi E vitamini eksikliğine yol açabilir. Bebeklerde düşük doğum ağırlığı ve prematüre E vitamini eksikliğine neden olabilir.

E Vitamini Eksikliği Hangi Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Vitamin eksiklikleri arasında E vitamini eksikliği birçok sistemi olumsuz etkileyebilir. Kırmızı kan hücrelerinde oksidatif hasar meydana gelmesi, retinopati ve anemi, bağışıklık sistemi yanıtının bozulması vb. komplikasyonlara sebebiyet verebilir. E vitamini eksikliğinin tedavi edilmemesi durumunda kalp hastalığı, görme kaybı, kalıcı sinir hasarı ve bilişsel değişiklikler ortaya çıkabilir. Ek olarak bazı çalışmalarda erkeklerde kısırlığın oluşmasına katkıda bulunabileceği bildirilir.

E Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

E vitamini eksikliği sinir ve kas sistemi, görme yetisi ve immün sistemde bozukluklar ile kendini gösterebilir. Sindirim sistemi ve emilim bozuklukları sonucu ortaya çıkan E vitamini eksikliği altta yatan duruma bağlı olarak farklı belirti ve semptomlara neden olabilir. E vitamini eksikliği belirtileri başlıca şunlar olabilir:

• Kaslarda zayıflık,
• Görme problemleri,
• Uyuşukluk,
• Titreme,
• Dengenin zayıflaması,
• Yürüme güçlüğü.

Ek olarak vitamin E eksikliği vücut hareketlerinin kontrol edilmesinde aksaklıklar ve zayıflamış bağışıklık sistemi ile ilişkili olabilir. Bu bulgular nöromüsküler sistem bozuklukları şeklinde açıklanabilir (4, 6).

E Vitamini Eksikliği Tedavisi Nedir?

E vitamini eksikliğine yol açan temel nedenin tespit edilmesi ve vitamin alımına destek sağlanması gerekebilir. Bunun için günlük olarak oral E vitamini takviyesi önerilebilir. Bununla birlikte beslenme düzeninin iyileştirilmesi veya değiştirilmesi gerekebilir. Özellikle kuruyemişler, tohumlar, bitkisel yağlar ve tam tahıllar, yeşil yapraklı sebzelerin tüketiminin arttırılması gerekebilir. Yetişkin bireylerde günlük E vitamini gereksinimi yaklaşık 15 mg`dır. Bu miktar yeterli ve dengeli bir beslenme ile sağlanabilir. E vitamini kapsül ile alınan miktar yaklaşık 15-25 mg/kg olarak önerilebilir. Ağızdan vitamin alımı sağlanamadığında veya ince bağırsak rahatsızlıkları varlığında kas içi vitamin enjeksiyonu gereklidir.

Günlük E Vitamini İhiyacı Ne Kadardır?

E vitamini gereksinimi bireylerde bulunan hastalıklara göre değişiklik gösterebilir. Bu gereksinimler şu şekilde olabilir:

• Kistik fibrozis: Günlük 5-10 IU/kg,
• Kronik kolestaz: Günlük 15-25 IU/kg,
• Abetalipoproteinemi: Günlük 100-200 IU/kg,
• Kısa bağırsak sendromu: Günlük 200-3600 IU.

E vitamini takviyeleri hamile ve emziren kadınlar için güvenlidir. Ancak toksisitenin oluşmaması amacıyla takviye kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

E vitamini günlük sağlıklı beslenme düzeni ile yeterli miktarda sağlanabilir. Ek olarak vitamin takviyeleri ile doktor kontrolünde vücuda alınabilir. Bu kapsamda E vitamini ile ilgili en çok merak edilen soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

E Vitamini Hangi Besinlerde Var?

E vitamini içeren besinler arasında badem, fındık vb. kuruyemişler, buğday tohumu yağı ve ayçiçek yağı vb. bitkisel yağlar, ıspanak, kivi, brokoli, kuşkonmaz, avokado ve mango yer alabilir. Ayrıca kahvaltılık gevrekler ve tahıllar, margarin ve sürülebilir ürünler E vitamini kaynağı olabilir.

E Vitamini Ne İşe Yarar?

Vitamin E sinir sistemi ve bilişsel sağlığın korunması, kalp ve damar problemlerinin önlenmesi, görme yetisinin iyileştirilmesi, cildin yenilenmesi ve kan hücrelerinin korunmasında önemli rollere sahip olabilir. Bu nedenle beyin, kaslar, gözler, cilt, saç ve tırnak, kırmızı kan hücreleri gibi çeşitli doku ve organlar üzerinde olumlu etkilere sahip olabilir.

E Vitamini Cilde Faydaları Nelerdir?

E vitamini cilde faydaları arasında cilt hücrelerini hasara karşı korumak ve nem sağlamak yer alabilir. Ciltte doğal olarak bulunan, E vitamini bulunduran ve nem sağlayan sebum yaşlanma, güneş ışınları vb. etkenlerden dolayı azalma gösterebilir. Cilt hücrelerinin yaşlanması ve nem kaybetmesine karşılık E vitamini yağı kullanılabilir. E vitamini ampul ürünleri cilt, tırnak ve saç bakımında yaygın olarak tercih edilebilir.

E Vitamini Kapsülü Nedir?

E vitamini kapsül, E vitamininin hap formundadır. Genellikle, kapsüller soya veya ayçiçek yağı gibi bir bitkisel yağda çözünen tokoferol adı verilen E vitamini formunu içerir. Kapsüller, tipik olarak günde bir veya iki kez, yemeklerle birlikte veya yemeklerden sonra alınır.