Eliminasyon Diyeti

Gıda hassasiyeti nedeniyle gelişebilecek olan semptomların giderilmesi ve vücudun gıda intoleransını yenmesi için eliminasyon diyeti geliştirilmiştir. Eliminasyon diyeti kapsamında bazı besinler günlük beslenmeden çıkartılarak hastaların hangi besine karşı hassasiyet geliştirdiğini bulması sağlanabilir. “Eliminasyon ne demek?” sorunun yanıtlarının öğrenilmesi ile birçok sindirim sistemine yönelik şikayet geri planda bırakılabilir.

Eliminasyon Diyeti Nedir?

Eliminasyon diyeti, olumsuz bir gıda reaksiyonuna veya alerjik tepkiye neden olduğundan şüphelenilen veya bilinen gıdaların günlük beslenmeden çıkarıldığı bir beslenme şekli olarak tanımlanır. Diyet süreci araştırma amaçlı belirli bir süre aralığında olabileceği gibi bazı kişiler için ömür boyu sürdürülmesi gereken bir sürece dönüşebilir. Doğru yapılması halinde eliminasyon diyetleri hem teşhis hem de tedavi stratejisi olarak kullanılabilir.

Eliminasyon Diyeti Kaç Aşamadan Oluşur?

“Eliminasyon nedir?” sorusunun yanıtını anlamak için bu sürecin basamaklarının öğrenilmesi gerekir. Eliminasyon diyeti 4 aşamadan oluşur:

• Bu aşamalardan ilki planlama aşamasıdır. Planlama aşaması dahilinde hastanın mevcut semptomları değerlendirilir. Mide bağırsak şikayetleri, cilt değişiklikleri, ruh hali değişimleri ve yorgunluk gibi şikayetler diyete başlamadan öncesinde not edilir. Belirli gıdaların tüketimi ardından bu tür reaksiyonlar gelişebilir. Hastanın geçmişteki gözlemleri ve tıbbi literatüre göre hasta için ideal beslenme planı hazırlanır.
• İkinci aşama olan kaçınma aşamasında hastaların uzak durması gereken yiyecekler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Sınırlandırılan yiyecek çeşidine göre diyetin yoğunluğu değişebilir. Bu noktada sağlık uzmanı hasta için sürdürülebilir bir planlama yapma konusunda özenle çalışır.
• Üçüncü aşama olan mücadele aşamasında sınırlandırılan yiyecekler yeniden beslenmeye eklenir. Her bir gıda 3 ile 4 günde bir diyete yeniden dahil edilir. Bu noktada kişiler sindirim problemi yaşayıp yaşamadığına, yorgunluk, ruh halinde değişimler gibi belirtiler gösterip göstermediğine dikkat etmelidir.
• Dördüncü aşama ise uzun vadeli diyet planı oluşturulmasıdır. Eliminasyon diyeti içerisinde hastaların hangi besinlere karşı hassas olduğu tespit edilir. Semptomların tamamen iyileşmediği durumlarda ise ek bir eliminasyon diyeti süreci tekrarlanabilir. Hastalardaki iyileşmeye göre belirli besin gruplarının sınırlandırılarak tüketildiği bir diyet listesi uygulanabilir veya bu besinlerin ömür boyu tüketiminden kaçınılmasına yönelik bir beslenme planı geliştirilebilir.

Kimler Eliminasyon Diyeti Yapmalıdır?

Eliminasyon diyeti bazı sağlık sorunlarına sahip kişiler için önerilen bir beslenme şeklidir. Diyet süreci içerisinde çeşitli aşamalar olması ve bir periyottan oluşması bazı kişiler için zorlayıcı olabildiğinden herhangi bir zayıflama diyeti gibi düşünülmemelidir. Eliminasyon diyeti bir tedavi ve tanı yöntemi olarak kullanılır. Bu nedenle doktorun uygun gördüğü ve yapılmasının iyi olabileceği düşünüldüğü noktalarda uygulanması gereken bir diyet şeklidir.

Eliminasyon Diyeti Neden Uygulanır?

Aşağıdaki sağlık koşullarına sahip kişilerde semptomlarını iyileşmesini sağlamak ve hangi besine karşı hassasiyet olduğunu tespit etmek üzere uygulanabilir:

• İrrite bağırsak sendromu (İBS) ve diğer gastrointestinal sağlık problemlerine sahip olunması,
• Otoimmün hastalıkların gelişim göstermesi,
• Kronik migren hastalığı,
• Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu,
• Crohn hastalığı,
• Eozinofilik gastrointestinal bozukluk,
• Karın ağrısı, şişkinlik, aşırı gaz veya ishal gibi gıda intoleransı problemleri olması,
• İmmunoglobulin E (IgE) aracılı olmayan alerjik reaksiyonlar geliştirilmesi ve bu reaksiyonlar dahilinde kabızlık, ishal, egzama, uyku problemleri ve şiddetli karın ağrısı gibi belirtiler gözlemlenmesi.

Eliminasyon Diyetinin Faydaları Nelerdir?

Eliminasyon diyeti uygulanması halinde birkaç hafta boyunca bazı besinler günlük beslenmeden çıkartılır. Kişiler besinlerin beslenmeden çıkarılması ardından semptomlarında ne gibi gelişmeler olduğunu gözlemlemeye başlar.

Diyetin verimli bir şekilde uygulanması halinde aşağıdaki faydalar sağlanabilir:

• İrritabl bağırsak sendromu semptomları azalabilir.
• Besin alerjilerinin yemek borusunun iltihaplanmasına tetiklediği kronik bir durum olan Eozinofilik özofajit hastalığında iyileşmeler sağlayabilir.
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtilerini azaltabilir.
• Egzama gibi cilt rahatsızlıklarının iyileşmesini sağlayabilir.
• Eliminasyon diyeti ile zayıflayanlar görebilmek mümkündür. Daha dikkatli beslenmeye başlanılması, fast food gıda ve şekerli gıda tüketiminden kaçınılması kişilerin zayıflamasını destekleyebilir.
• Kronik migren ataklarını azaltabilir.
• Gıda intoleransı nedeniyle gelişebilen; karın ağrısı, şişkinlik veya aşırı gaz gibi şikayetlerin azalmasını sağlayabilir.

Eliminasyon Diyeti Nasıl Yapılır?

Eliminasyon diyeti bir süreç olarak düşünülebilir. Kişiler diyete başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanına danışmalıdır. Doktorun uygun görmesi halinde eliminasyon diyeti uygulanabilir. Ancak hastanın çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi bir sağlık problemi olması hâlinde öncelikle bu hastalığa yönelik beslenmenin uygulanması daha doğru olabilir. Bazı durumlarda kişiler ek tedavilere de ihtiyaç duyabilir.

Eliminasyon diyeti için uygun bulunması halinde kişiler bir diyetisyen desteği alabilir. Böylece günlük tüketilmesi gereken besinler diyet dahilinde belirlenebilir ve kişilerin bir besin yetersizliği ile karşılaşması önlenebilir.

Diyet sürecine başlandığında olası tetikleyici gıdalar beslenmeden çıkarılır. Bu gıdalar arasında; süt ürünleri, kabuklu deniz ürünleri, ceviz veya badem gibi yağlı tohumlar, buğday ile yapılması nedeniyle gluten içeriğine sahip besinler yer alır.

Eliminasyon Diyeti Ne Kadar Sürer?

Eliminasyon diyeti genellikle 6 ila 8 haftalık bir diyet sürecidir. Bazı kişilerde bu süre daha uzun olabilir. Diyetin belirli bir aşamasında bu tür besin grupları beslenmeden uzaklaştırılırken dördüncü haftadan itibaren hastaların semptomlarının iyileşmesi halinde belirli besinler tek tek günlük beslenmeye eklenebilir. Bu noktada kişinin günlük tutması oldukça önemlidir. Yasaklı bir besin grubu tüketildikten sonra kişiler hassasiyet geliştirip geliştirdiğini görebilir. Çıkarılan her bir yiyecek birer birer tekrar beslenmeye eklenir. Bu süreç içerisinde kişiler kendilerini olumsuz etkileyen gıdaları tespit edebilir, vücutlarının yeterli miktarda dinlenmelerini sağladıkları için bu besinlere yönelik eski tolerasyon problemleri geliştirmeyebilirler.

Eliminasyon Diyetinde Hangi Gıdalar Tüketilmemelidir?

Eliminasyon diyeti uygulanması halinde belirli besin çeşitleri günlük beslenmeden uzaklaştırılır. Kişilerde sindirim problemleri yaratabilecek veya mevcuttaki semptomları tetikleyebilecek gıdalar beslenmeden çıkarılır. Bu gıdaları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Buğday
• Mısır
• Süt ürünleri
• Köpek üzümü familyasına ait; domates, patlıcan, patates ve biber gibi sebze ve meyveler
• Domuz eti
• Baklagiller
• Sığır ve kuzu eti
• Turunçgiller
• Yulaf
• Çavdar
• Yumurta
• Kahve
• Yer fıstığı
• Soya
• Rafine şeker içeren ürünler
• Alkol
• Hardal
• Monosodyum glutamat içeren paketli ürünler
• Kabuklu deniz ürünleri
• Ananas, muz, çikolata gibi histamin içeren gıdalar

Eliminasyon Diyeti Örnek Menü

Eliminasyon diyeti yapmak isteyen kişilerin bir diyetisyen ile çalışması önerilir. Diyet dahilinde tüketilmesi gereken besin miktarı kişinin günlük ihtiyaç duyduğu enerji ve besin değerlerine göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle her birey için kesin bir menü belirlemek yerine eliminasyon diyeti örnek olarak aşağıdaki adımlarla açıklanabilir:

• Sabah kahvaltılarında meyve salataları veya bol yeşillikli salatalar tüketilebilir.
• Ara öğün olarak rahatsızlık yaratmayan elma gibi meyveler ve ceviz gibi kuruyemişler tercih edilebilir.
• Öğle ve akşam yemeklerinde ise kabak, kereviz veya bamya gibi rahatsızlık yaratmayan sebzeler ve yağız et, tavuk seçenekleri değerlendirilebilir. Somon gibi soğuk su balıkları tüketilebilir.

Eliminasyon diyeti, sindirim sistemine yönelik hastalıkların tedavisini destekleyebilir ve semptomların hafiflemesini sağlayabilir.

Kimler Eliminasyon Diyeti Yapmalı?

Eliminasyon diyeti, belirli yiyecekleri geçici olarak diyetten çıkararak vücudun tepkisini izlemeyi ve olası gıda alerjilerini veya intoleranslarını belirlemeyi amaçlayan bir diyet türüdür. Bu diyet genellikle belirli sağlık koşullarından şikayetçi olan veya belirli gıdalara karşı duyarlılığı olan kişiler için önerilir. Bu kişiler arasında şunlar bulunabilir:

1. Gıda alerjisi veya intoleransı olanlar: Bu kişiler belirli gıdaları tükettiklerinde alerjik reaksiyonlar veya sindirim sorunları yaşayabilirler. Eliminasyon diyeti, hangi gıdaların bu reaksiyonlara neden olduğunu belirlemek için kullanılabilir.

2. Kronik sindirim sorunları olanlar: İrritabl barsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi sindirim sistemi sorunları olanlar, bazı gıdaların semptomları kötüleştirebileceğinden dolayı bu diyeti düşünebilirler.

3. Kronik inflamatuar hastalıkları olanlar: Bazı kişilerde, belirli gıdalar vücutta iltihaplanmaya neden olabilir. Bu kişiler, eliminasyon diyeti yaparak bu gıdaları belirleyebilir ve semptomları azaltmaya yardımcı olabilir.

Eliminasyon diyeti genellikle uzman bir beslenme uzmanı veya doktor gözetiminde yapılmalıdır. Bu uzmanlar, kişinin beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için uygun alternatifler sağlayabilir ve diyetin uygun bir şekilde yapılmasını sağlayabilir.