Saçkıran (Alopesi Areata) Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Tıp dilindeki adı alopesi areata olan saçkıran, toplumda oldukça yaygın görülen ve bölgesel ya da tamamen saç kaybıyla sonuçlanan bir otoimmün rahatsızlıktır. Dökülme sadece saçta değil kaş, kirpik, sakal gibi diğer kıllı bölgelerde de görülebilir. Otoimmün bozukluklar kişinin  bağışıklık sisteminin; kendi hücre, doku ve organlarını yabancı görüp onlarla savaşması sonucu ortaya çıkar.

Saçkıran Nedir?

Alopesi areata; toplumda sık görülen, bölgesel saç, sakal, bıyık, kaş, kirpik ve bazen de göğüste, sırtta kıl dökülmeleri ile karakterize hastalıktır. Alopesi’de sıklıkla oval veya yuvarlak bazen de üçgen şeklinde bir veya birkaç adet yama görülür. Bazı hastalarda yama şeklindeki dökülmeler giderek yayılarak saçlı derideki tüm saçların kaybına yol açabilir, bu durumda hastalığa artık alopesi totalis denir. Eğer vücuttaki tüm kıllarda kayıp varsa hastalık alopesi üniversalis şeklinde isimlendirilir.

Saçkıran Nasıl Olur?

Saçkıran belirtileri, yama şeklindeki saç dökülmelerinden tüm vücuttaki kılların dökülmesine kadar çok değişik formlarda oluşabilmektedir. Ancak en çok sınırları belirgin, oval veya yuvarlak yamalar şeklinde, bölgesel saç kayıplarına yol açacak biçimde meydana gelir. Alopesinin ayırt etmeksizin her türlü kıl kökünü tuttuğu bilinse de en sık saçlı deride görülür. Alopesi hastalarının %60’ında hastalığın başlangıç bölgesi saçlı deridir. Bu hastalık vücutta kıl kökü bulunduran her kısımda gelişebilme potansiyeline sahiptir.

Saçkıran Belirtileri Nelerdir?

Çoğunlukla estetik görüntü bozukluğu dışında semptom göstermez ancak vakaların az bir kısımında kaşıntı, hassasiyet, yanma hissi ve ağrı varlığı tespit edilmiştir. Kıl ve kıl köklerinin dışında tırnaklarda meydana gelen bazı değişiklikler de saçkıran habercisi olabilir. Tırnaklarda görülen bazı değişiklikler şunlardır:

• Tırnak üstünde girinti çıkıntı şeklinde çukurlar
• Tırnakta beyaz lekeler veya çizgiler
• Tırnaklarda sertleşme, incelme ve güçsüzleşme
• Tırnaklarda kırılma, soyulma
• Tırnaklarda soluk görünüm

Eğer saçkıran benzeri plaklar şeklinde saç dökülmeleriniz var ise bir dermatoloji uzmanına başvurarak muayene olmanız ve size özel planlanan tedaviye uymanız hastalığın ilerlememesi açısından oldukça önemlidir.

Saçkıran Nedenleri ve Risk Faktörleri  Nelerdir?

Saçkıran hastalığına neyin neden olduğu tam olarak bilinmemekle beraber otoimmün olan bu rahatsızlıkta vücudun bağışıklık sistemi kıl köklerine savaş açmıştır.

Alopesinin nedenleri arasında şunlar sayılabilir:

• Genetik: Saçkıran hastalığı genetik faktörlerle ilişkilendirilmiştir. İlk alopesik plağı 30 yaşından önce oluşan olgularda ailede hastalığın görülme sıklığının %37 olduğu çalışmalarla belirlenmiştir.
• Down Sendromu: Down sendromlu kişilerde saçkıran görülme sıklığının sağlıklı insanlardan daha fazla olduğu bilinmektedir. Down sendromlu hastaların otoimmüniteye yatkın olduğu da bilinmektedir.
• Atopi: Saçkırana sahip hastalarda atopilerin çok daha şiddetli ve sık geçirildiği bilinmektedir. Bu nedenle atopik bünyeye sahip kişilerin saçkıran hastalığına yatkın olduğu düşünülmektedir.
• Otoimmünite: Birden fazla otoimmün hastalığı bulunan kişilerde saçkıran görülme sıklığı daha fazladır.
• Stres, Travma, Enfeksiyon: Saçkırana sahip kişilerde hastalığın psikolojik stres veya travma yaratıcı olaydan sonra başlaması sık rastlanılan durumlardır. Özellikle çocuklarda bu durum sık görülür. 

Bazı hastalıklara sahip kişilerin alopesiye yakalanma olasılığı normal sağlıklı insanlardan daha fazladır. Alopesi areata gelişimi için risk faktörü sayılabilecek hastalıklar ise şunlardır.

• Astım
• Egzama
• Down sendromu
• Pernisiyöz anemi
• Saman Nezlesi
• Addison Hastalığı
• Tiroid bezi hastalıkları
• Lupus
• Vitiligo

Saçkıran Çeşitleri Nelerdir?

Saçkıranın bulunduğu bölgeye ve şiddetine göre 6 çeşidi bulunmaktadır. Saçkıran hastalığının bilinen tipleri şunlardır:

• Plak Tipi: En sık görülen saçkıran çeşididir. Yuvarlak veya oval plaklar şeklinde saç dökülmesi mevcuttur.
• Ofiazis Tipi: Saç çizgisi ile kafa derisinin kesişim yerinde görülen saçkıran formudur.
• Ofiazis İnversus (sisafo) Tipi: Tipik saçkıran çeşitlerinden farklı olarak bant şeklinde dökülmeler mevcuttur. Nadir rastlanır.
• Retiküler Tipi: Yıldız biçiminde dökülme görülür.
• Diffüz Tipi: Tüm saçlı deride saç yoğunluğunda azalma vardır.
• Triangüler Tipi: Genel bilinen yuvarlak plakların aksine üçgen şekilli dökülmeler mevcuttur.

Saçkıran Tanısı Nasıl Konulur?

Saçkıran tanısı klinik belirtiler incelenerek konur. Hastalar estetik bozulmaların haricinde herhangi bir semptom tarif etmezler. Oluşan plağın kenarından çekilen kılların kolayca ele gelmesi ve kılların mikroskop altında incelenmesi ile ünlem işareti şeklinde kılların görülmesi tanıda yardımcıdır. Yapılacak fiziksel tırnak muayenesi de tanıyı koymada yol göstericidir.

Bunların dışında saçkıran tanısında yararlanılabilecek tetkikler şunlardır:

• Demir parametreleri, vitaminler, B12
• Antinükleer antikor testi
• Tiroid hormon düzeylerinin incelenmesi
• Kan şekeri

Saçkıran Hastalığı Önlenebilir mi?

Alopesi areata ani başlangıçlı ve genellikle ilerleyici bir saç hastalığıdır. Saçkıranın başlamasını ya da nükslerini önleyecek kesin bir tedavi mevcut değildir. Ancak stresle ve travmayla ilişkili olduğu bilindiğinden, hastalara stresten uzak durması veya profesyonel destek alması tavsiye edilir.

Saçkıran Hastalığında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kortikosteroidler: Saçlı deri tutulumu % 50’den az olan genç hastalarda genelde ilk tercihlerdendir.

Minoksidil: Minoksidilin kıl folliküllerinde DNA sentezini uyarark saç oluşumunu etkilediği düşünülmektedir.

Antralin (Ditranol): Etki mekanizması bağışıklık sistemini baskılamaktır.

İmmünmodülatörler: Bu tedavi çeşidinde 6. aydan itibaren estetik iyileşmeler görülür.

Fotokemoterapi (PUVA): Dökülmelerin olduğu bölgeye ilgili solüsyonlar sürüldüktan sonra UVA ve UVB ışını verilerel yapılan terapidir. UVA ışınları kullanılarak % 45 başarı sağlanırken, UVB ışınlarıı ile başarı oranı % 33 olarak gözlemlenmiştir.

Psikiyatrik Tedavi Yaklaşımları: Yapılmış bir çok çalışma saçkıranlı kişilerde, stresin hastalığı başlatan bir faktör olduğunu ortaya koymuştur. Hastaya rahatlama sağlayacak gerekli psikiyatrik yöntemler uygulanır.

Saçkıran İyileşme Belirtileri Nelerdir?

Saçkıran iyileşme belirtileri, hastalığın seyrine ve bireyin vücut tepkisine bağlı olarak değişiklik gösterir. İyileşme sürecinde en belirgin belirtilerden biri, etkilenen bölgelerde yeni saç büyümesidir. Dökülen saçlar geri dönmeye başlar ve bazen eski kalite ve rengine kavuşur. İyileşme sürecinde, saçkıranın etkilediği alanlardaki sınırlar belirginliğini kaybedebilir, kaşıntı ve tahriş azalabilir. Bazı durumlarda, saçkıran iyileşerek etkilenen alanların tamamen geri dönmesine neden olabilir. Ancak, iyileşme süreci kişiden kişiye değişiklik gösterir ve bazen kendiliğinden olurken, bazen de tedavi gerekebilir.

Saçkıran ile Yaşarken Yapılabilecekler Nelerdir?

İlaç tedavileri ile hastalığı tedavi etmek dışında alopesi hastalarının uygulayabileceği çeşitli koruyucu teknikler mevcuttur. Bu teknikler şunlardır:

• Saç dökülmesinden duyulan rahatsızlık ileri boyuta ulaşmış ve kişinin psikolojisini etkileyecek düzeyde ise gizlemek amacıyla makyajlama işlemi yapılabilir.
• Kirpiklerde dökülme varsa gözleri güneşten ve çevreden korumak için güneş gözlüğü kullanılabilir.
• Dış etkenlerden korunmak amacıyla kafaya çeşitli aksesuarlar (peruk, şapka, bone, eşarp) takılabilir.
• Hızlı ama sağlıksız bir şekilde kilo verdiren şok diyetleri uygulayan kişiler sıklıkla saç dökülmesi problemiyle karşı karşıya kalırlar. Bu tarz diyetlerden kaçınılmalıdır.
• Kişi hayatındaki stres faktörlerini azaltmalı veya stresle başa çıkmayı öğrenmelidir.

Saçkıran Hakkında Sık Sorulan Sorular

Saçkıran, bağışıklık sisteminin saç köklerine saldırması sonucu oluşan otoimmün bir hastalık olup, genellikle vücudun belirli bölgelerinde saç dökülmesine neden olan bir durumdur.

Saçkıran Bulaşıcı Mıdır?

Alopesi, otoimmün kaynaklı (kişinin bağışıklık sistemiyle alakalı) bir hastalık olduğu için bulaşıcılık söz konusu değildir.

Saçkıran için Hangi Bölüme Gidilir?

Saçkıran belirtileri gösteren kişiler hastanelerin dermatoloji bölümüne müracaat etmelidir.

Saçkıran Hastalığı Ne Zaman Geçer?

Saçkıran hastalığı gerekli tedavi protokolü uygulandığında iyileşebilmektedir. Bu iyileşme sıklıkla kalıcı olmakla beraber bazı durumlarda hasta tedaviye beklenen cevabı veremeyebilir. Bazılarında ise iyileşme ve yeniden dökülme tedaviden sonra nüksler şeklinde devam edebilir.

Alopesi Hangi Yaşlarda Görülür?

Alopesi hastalığının görülme sıklığı %0.02’dir. 25-36 yaş aralığı ise hastalığın yaygın görüldüğü gruptur.

Alopesi Areata Beslenmeyle İlişkili Midir?

Alopesi areata hastalığının beslenmeyle bir ilişkisi bulunmamaktadır.