Bilirubin Nedir?

Alyuvarlar vücutta yaşam döngülerini tamamladığında parçalanmaya başlar. Çoğunlukla kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşan sarı renkli pigment “bilirubin” olarak adlandırılır. Bilirubin pigmenti başlıca iki kaynaktan elde edilebilir. Oluşan bilirubinin yaklaşık %80`i yaşlanan alyuvarlardaki hemoglobinin parçalanması ile oluşur.

Bilirubin Çeşitleri Nelerdir?

Karaciğer sağlığının önemli bir belirteci olan bilirubin 3 farklı formda bulunabilir. Bilirubin çeşitlerinin yüksekliği veya eksikliği vücutta meydana gelen olaylar hakkında bilgi verebilir.

Bilirubin türleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Direkt bilirubin: Konjuge bilirubin olarak da adlandırılır. Karaciğerde hemoglobinin parçalanmasından sonra oluşan bilirubinin kimyasal olarak işlenmesi sonucu ortaya çıkar. Bilirubin direkt suda çözünebilir ve kan testi ile direkt bilirubin seviyeleri ölçülebilir.
2. İndirekt bilirubin: Konjuge olmayan bilirubin olarak da bilinir. Alyuvarların parçalanması sonucu oluşan bilirubindir. Suda çözünemez ve bu nedenle işlenmek üzere kan yoluyla karaciğere taşınır. Doğrudan kan testi ile ölçülemediğinden toplam ve direkt bilirubin değerlerinin bilinmesi gerekir.
3. Delta bilirubin: Albümine bağlı bulunan konjuge bilirubindir. Delta bilirubin metabolik olarak aktif değildir. Vücuttan yavaş yavaş temizlenen bir yapıdadır. Delta bilirubin diğer bilirubin seviyeleri bilindiğinde hesaplanabilir.

Bilirubinin 3 formunun toplamı “toplam/total bilirubin” değerlerini verir.

Bilirubin Kan Testi Nedir?

Bilirubin kan testi damardan alınan kan örneklerinin bilirubin değerleri açısından değerlendirilmesini içerir. Normalden fazla veya düşük bilirubin seviyeleri alyuvarların parçalanma ve temizlenme süreci hakkında bilgiler sağlar. Özellikle karaciğerin fonksiyonlarının kontrol edilmesinde bilirubin testleri önemlidir. Bu nedenle anormal bilirubin seviyeleri karaciğerde bir sorun olduğuna işaret edebilir. Ancak bu durum her zaman bir karaciğer hastalığı olduğu anlamına gelmez. Ağır egzersizler, bazı ilaçlar, bitkisel takviyeler, hamilelik ve alkol tüketimi bilirubin birikmesine neden olabilen faktörlerdir.

Bilirubin Kan Testi Neden Yapılır?

Genellikle bilirubin testi şu amaçlarla yapılabilir:

• Sarılığın tespit edilmesi,
• Karaciğer, safra kesesi ve safra kanalında tıkanıklık olup olmaması,
• Hepatit gibi karaciğer hastalıkları varlığının kontrol edilmesi,
• Alyuvar yıkımının derecesi ve anemi riskinin belirlenmesi,
• Şüpheli bir ilacın toksisiteye sahip olup olmamasının değerlendirilmesi,
• Bir tedavinin başarılı olup olmadığının tespiti.

Bilirubin testi tek başına doğru bir parametre olmayabilir. Bu nedenle bu test ile birlikte ek testlerin yapılması gerekebilir.

Bilirubin Yüksekliği Nedir?

Sağlıklı yetişkinlerde serum toplam bilirubin seviyeleri yaklaşık 0,3-1,2 mg/dL arasındadır. Çoğunlukla 20 mg/dL altındaki toplam bilirubin seviyeleri herhangi bir etkileşime neden olmayabilir ancak 20 mg/dL üzeri konsantrasyonlar birtakım sorunlara işaret edebilir. Sarılık gibi rahatsızlıkların seyrinde toplam bilirubin değerleri 20 mg/dL`ye yükselebilir. Bilirubin testleri karaciğer hastalıkları veya alyuvar parçalanması nedeniyle oluşan sarılığın izlenmesinde önemlidir.

Bilirubin Yüksekliği Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Bilirubinin farklı formlarının yükselmesi de farklı rahatsızlıkların habercisi olabilir. Bilirubin formları ve yüksekliklerinin işaret ettiği hastalıklar şunlar olabilir:

• Bilirubin direkt yüksekliği ekstrahepatik safra kanalı tıkanıklığı, safra akışında veya taşınmasında bozukluklar gibi biliyer hastalıklar ve hepatit, siroz, hepatik neoplazm gibi bazı karaciğer hastalıklarında görülebilir.
• İndirekt bilirubin yüksekliği hemolitik anemi ve bazı karaciğer hastalıklarında görülebilir.
• Delta bilirubin yüksekliği safra yolu tıkanıklığı vakalarında görülebilir.

Üç formun toplamı olan total bilirubin yüksekliği karaciğer ve hemolitik hastalıklarda meydana gelebilir. Yüksek bilirubin seviyeleri ayrıca kanser gibi başka sorunlar nedeniyle oluşabilir. Bu vakalarda bezlerde şişlik veya dalak büyümesi oluşabilir.

Bilirubin Yüksekliği Tedavisi Nedir?

Bilirubin yüksekliği yenidoğanlarda yaygın olarak görülebilir. Bunun nedeni yenidoğanların vücutları biriken bilirubini uzaklaştırmak için yeterince gelişmiş olmamasıdır. Bu kapsamda bilirubin yüksekliği tedavisi IV immünoglobulin, kan trasnfüzyonu (nakli) veya fototerapi (ışık tedavisi) şeklinde olabilir. Daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde bilirubin yüksekliği yaygın olarak safra kesesi ve karaciğerde sorun olduğu anlamına gelebilir. Bu nedenle sorunun altında yatan nedenin tespit edilmesi ve tedavisinin sağlanması gerekebilir. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi yöntemler ve son olarak organ nakli gösterilebilir. Bunun yanı sıra bazı ilaçlar bilirubinin yükselmesine neden olabilir. Bu durumda ilaç tedavisinin durdurulması sağlanabilir. Bilirubin yüksekliğine neden olan faktörün tedavi edilmesi ile bilirubin seviyeleri düşmeye başlar.

Bilirubin Düşüklüğü Nedir?

Bilirubin düşüklüğü kanda normal olarak tanımlanmış değerin altında olduğu seviyeyi gösterir. Bilirubin düşüklüğü genellikle bir probleme işaret etmeyebilir. Hipobilirubinemi olarak adlandırılan bu durum aspirin gibi steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar, barbütirat ve kafein tüketimi sonucu ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda bilirubinin düşmesi lupus, romatoid artrit (romatizma), polimiyozit ve Sjögren sendromu ile ilişkili olabilir. Bu nedenle bilirubin düşüklüğünün altında yatan nedenin teşhis edilmesi gerekebilir.

Bilirubin Düşüklüğü Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Ek olarak kardiyovasküler hastalıkların gelişmesinde bilirubin düşüklüğü bir gösterge olarak sayılabilir. Genellikle düşük bilirubin tehlikeye neden olmayabilir. Ancak vücutta antioksidan olarak görev alabilen bilirubin, eksiklik durumunda toksisiteye karşı vücudun korunmasında yetersiz kalabilir. Kronik olarak bilirubinin düşük seyretmesi bilişsel ve kardiyovasküler problemlerin nedenlerinden olabilir.

Bilirubin Düşüklüğü Tedavisi Nedir?

Alyuvarlardan parçalanarak ortaya çıkan bilirubini yalnızca atık bir pigment değil antioksidan ve bir hormon olarak görev alan bir protein olarak düşünmek gerekir. Bilirubin düşüklüğü tedavisi durumun temelinde bulunan rahatsızlıklara yönelik yürütülebilir. Düşük bilirubin tablosunda özel olarak bir tedavi önerilmez. Ancak vücudun antioksidan kapasitesi düşeceğinden dolayı antioksidan içeriği yüksek bir beslenme düzeni uygulanabilir. Flavonoid açısından zengin lahana, böğürtlen, portakal vb. meyvelerin ve sebzelerin tüketilmesi vücuda gerekli antioksidan bileşikleri sağlayabilir. Bazı durumlarda bilirubin düşüklüğü obezite, felç ve alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı gelişimine katkıda bulunabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Bilirubin Kaç Olmalı?

Sağlıklı bireylerde normal aralıkta sayılan total bilirubin seviyeleri 0,3-1,2 mg/dL`dir. 20 mg/dL`den düşük bilirubin normal kabul edilebilir. Ancak yüksek seyreden bilirubin bazı rahatsızlıkların bir sonucu olabilir.

Bilirubin Testi Ne Zaman Yapılır?

Bilirubin testi sarılık belirtileri varlığında, anemi veya düşük alyuvar sayısı şüphesinde, şiddetli alkolizm durumunda, hepatit ve siroz gibi karaciğer ve safra kesesi hastalıkları şüphesinde, ilaçlara karşı reaksiyon gösteren kişilerde gerekli olabilir. Bunun yanı sıra koyu renkli idrar, bulantı ve kusma, karın ağrısı ve dışkı renginde değişiklikler durumunda bilirubin testi uygulanabilir.

Bilirubin Total Nedir?

Bilirubin total, kan testleri sırasında ölçülen bir parametredir. Bilirubin total, kan dolaşımındaki toplam bilirubin miktarını belirtir. Bu test genellikle karaciğer fonksiyonunu değerlendirmek, sarılık durumlarını belirlemek ve bazı kan bozukluklarını teşhis etmek için kullanılır. Normal değerler, laboratuvar standartlarına göre değişebilir ve her laboratuvarın referans aralığı farklılık gösterebilir. Eğer bilirubin total değerleri normalin üzerinde ise, bu durum karaciğer veya safra kesesi sorunlarına işaret edebilir.