Doğum Kontrol Hapı Nedir? Nasıl Çalışır?

Doğum kontrol hapları ya da tıp literatüründeki karşılığı ile kontraseptif haplar (OKS), kadın fizyolojisinde birtakım değişiklikler meydana getirir. Bu değişiklikler, yumurtlamanın durdurulması ve rahim ağzı salgısı olarak adlandırılan servikal mukusun yoğunluğunun arttırılmasıdır. Mukusun yoğunluğu arttığında, erkek üreme hücresi spermlerin vajinaya geçişi önlenir. Bu ise istenmeyen gebeliklerin engellenmesini sağlar. 

Günümüzde birçok kadın tarafından tercih edilen bu yöntem, diğer doğum kontrol yöntemleri gibi %100 koruma sağlamayabilir. Fakat yine de istenmeyen gebeliklerin önlenmesine olan etkisi bir hayli yüksektir. Doğum kontrol hapları işe yararlığının artması için belirli bir düzende kullanılmaları oldukça önemlidir.

Doğum Kontrol Hapı Nedir?

İstenmeyen gebelikleri önlemek için tercih edilen yöntemlerden biri olan doğum kontrol hapları, progesteron ve östrojen hormonlarının yapay versiyonlarını içeren %99 oranında etkili bir yöntemdir. Gebeliğin oluşabilmesi için kadın vücudu genellikle 28 günde bir yenilenerek gebelik için uygun ortam hazırlanır. Bu süreçte vücutta birtakım farklılıklar meydana gelir. 

Beyinde bulunan hipotalamus bölgesi, endokrin bezi olarak bilinen hipofiz bezini uyarır. Uyarılma neticesinde hipofiz bezi harekete geçerek gebelik sürecinde önemli olan LH ve FSH hormonlarının harekete geçmesini sağlar. Bu hormonlar, dolaşım sisteminin de yardımıyla yumurtalık rezervine ulaşarak yumurtalardan bazılarının olgunlaşarak çatlamasını sağlar.

Bu süreci geçiren en sağlıklı yumurtalar, yumurtalık ve rahim arasında yer alan ve boru gibi bir görüntüye sahip olan fallop tüplerine atılır. Bu esnada gerçekleştirilen cinsel birliktelik sırasında spermler fallop tüplerinde yumurtayı dölleyerek gebelik sürecinin başlamasını sağlar. Doğum kontrolü hapları bu noktada devreye girer. Çünkü yapay olarak salgılanan progesteron ve östrojen hormonları, yumurtlamanın gerçekleşmesini engeller.

Doğum Kontrol Hapı Ne İşe Yarar?

Doğum kontrol haplarının kullanım amaçları farklılık göstermekle birlikte temel olarak istenmeyen gebeliklerin önlenmesi amacıyla tercih edilir. Yüksek etkinliğe sahip olan doğum kontrolü haplarında yan etki bulunmakla birlikte oldukça azdır. Doğum kontrol haplarının istenmeyen gebelikleri önleme dışındaki kullanım amaçları;

• Adet öncesi gerginliği azaltma
• Menstrüasyon (adet) düzenleme
• Akneyi iyileştirme
• Yumurtalık ve rahim kanseri risklerinin minimalize edilmesi şeklinde sıralanabilir.

Doğum Kontrol Hapı Ne Zaman Kullanılır?

Doğum kontrol hapı kullanımı yöntemin etkisinin görülebilmesi için son derece önemlidir. Bu nedenle doktor kontrolünde ve düzenli bir şekilde kullanımı gereklidir. Adet döngüsünün ilk gününde doğum kontrol hapının kullanımına başlanmalıdır.

Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?

Hapın kullanımına adet döngüsünün ilk gününde başlanmalıdır. Ardından doğru sırada kullanım gerçekleştirilmelidir. 21 hap içeren paketlerde kullanım 21 gün hap, 7 gün ara şeklinde olacaktır. 1 haftalık süreçte herhangi bir gün içerisinde adet meydana gelir. Bununla birlikte 28 haplı olanlarda kutu bitiminde ara vermeksizin yeni bir kutuya başlanmalıdır. Doğum kontrol hapı fiyat skalası, ülkeye, bölgeye ve kullanılan marka ve türe göre değişebilir. Ayrıca, doğum kontrol haplarının genellikle bir kutu içinde bir aylık kullanımı için tasarlandığını unutmamak önemlidir.

Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri Nelerdir?

Doğum kontrol haplarının türleri farklılık gösterebilir. Doğum kontrol hapı çeşitleri genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

Mini Haplar: Bu tür doğum kontrolü haplarında yalnızca progestin hormonu bulunur. Bu ilaçlar doğum kontrolü için oldukça kullanılmaktadır.

Kombine Haplar: Östrojen ve progesteron hormonlarının her ikisi de bulunur. Gebeliği önleme etkisi bulunduğundan sıklıkla tercih edilen aile planlaması yöntemlerindendir. Kombine doğum kontrol hapları kendi içerisinde multifazik ve monofazik olmak üzere iki gruba ayrılır.  Multifazik doğum kontrolü hapları içerisinde 30 tablet mevcuttur. Bu ilaçların 7’si diğer 21’inden farklı içeriğe sahiptir. Monofazik doğum kontrolü hapları ise 21 tabletten oluşur. Her tabletin içeriği birbirinin aynısıdır.

Acil Kontrasepsiyon: Ertesi gün hapı olarak da adlandırılan acil kontrasepsiyon hapları, korunmasız bir şekilde gerçekleştirilen cinsel birliktelik sonrasında gebelik oluşumunun önlenebilmesi için kullanılır. Cinsel birliktelik sonrasında ilk 24 saat içerisinde alınan ertesi gün hapının koruma oranı, ilerleyen saatlerde alınanlardan çok daha yüksektir.

Doğum Kontrol Hapının Avantajları Nelerdir?

Doğum kontrol hapı avantajları genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Dış gebelik riskini minimalize eder.
• Üreme fonksiyonları hap kullanımı sonrasında eski haline döner. Bu nedenle ilaç bırakıldıktan sonra kişinin hamile kalması olanaklıdır.
• Fonksiyonel yumurtalık kistlerinin tedavisinde kullanılabilen bir yöntemdir.
• Ağrılı adet dönemlerinde kişinin çok daha rahat bir şekilde süreci atlatmasına katkı sağlar.
• Adet tarihinin öne alınması veya geciktirilmesi amacıyla kullanılabilir.
• Adet öncesi gerginliğin minimalize edilmesini sağlar.

Bu ve bunun gibi pek çok avantaja sahip olan doğum kontrol hapının rahim kanseri riskini azalttığı da düşünülür. Doğum kontrol hapı faydaları olarak da ifade edilebilen bu tür avantajlar, kullanım durumuna göre kişinin kendisini çok daha rahat hissetmesini sağlayabilir. 

Doğum Kontrol Hapının Yan Etkileri Nelerdir?

Doğum kontrol hapı yan etkileri az olmakla birlikte yine de kullanım sırasında bazı etkilere neden olabilir. Hapın yan etkilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Göğüslerde hassasiyet meydana gelmesi
• Ani kanama ya da lekelenme görülmesi
• Şişkinlik
• Mide bulantısı
• Yüksek tansiyon riski
• Cinsel istekte azalma
• Artan ödem
• Ruh halinde değişikliklerin meydana gelmesi

Kombine doğum haplarında belirtilen yan etkilere ek olarak kan pıhtısı oluşumu gibi etkiler de meydana gelebilir. Kullanım sırasında ciddi yan etkilerin görülmesi durumunda doktor kontrolüne gidilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Doğum Kontrol Hapları Adet Düzenini Nasıl Etkiler?

Doğum kontrol hapının kullanımı ile birlikte adet döngüsünde çeşitli düzensizlikler meydana gelebilir. Yalnızca progesteron içeren doğum kontrolü haplarında adet gecikmeleri oluşur. Bunun yanı sıra hapların kullanımı sırasında doğum içinde bir kanamanın atlanması mümkündür. 

Bu durum, olağan kabul edilmekle birlikte farklı etkilerin gözlemlenmesi durumunda bir uzmandan destek alınması gerekebilir. Hapların kullanımı sonlandırıldıktan sonra adet döngüsü normal seyrinde ilerleyebilir.

Doğum Kontrol Hapı Baş Ağrısı Yapar Mı?

Doğum kontrol haplarının çeşitli yan etkileri mevcuttur. Bu yan etkiler arasında baş ağrısı da yer alabilir. Bu durum, genellikle migrene yatkınlığı bulunan kadınlarda daha fazla görülür. Fakat ilaç kullanımının sonlanmasıyla baş ağrısı gibi yan etkilerin de geçtiği öngörülür.

Doğum Kontrol Hapı Bırakıldığında Doğurganlık Ne Zaman Geri Kazanılır?

Doğum kontrol haplarının kullanımı sonlandırıldığında adet döngüsü genellikle 1 veya 2 ay içerisinde normal haline döner. Adet döngüsünün normale dönmesinden bir süre sonra gebelik planlaması yapılabilir. Çünkü vücut, gebeliği mümkün kılan fiziksel yapısına ulaşmış olacaktır. Doğum kontrol, hapları, aile planlamasında kullanıldığı süre boyunca son derece az yan etkiye neden olur.