El Ayak Ağız Hastalığı (Coxsackie) Nedir?

Yaz ve sonbahar dönemlerinde sıklıkla görülen el ayak ağız hastalığı, diğer mevsimlerde de ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Özellikle çocukluk çağında yaygın şekilde rastlanan hastalığın sebebi virüs kaynaklı ve benzerdir. Ancak hastalık sürecinde tetikleyiciler itibariyle farklılıklar görülebilir. Peki toplumda sık görülen ve çoğunlukla çocukları etkileyen el ayak hastalığı nedir?

El Ayak Ağız Hastalığı (Coxsackie) Nedir?

Coxsackie virüsleri, Enterovirus ailesine ait RNA içeren virüslerdir. İki ana tipi vardır: Coxsackie A ve Coxsackie B. Bu virüsler genellikle yaz ve sonbahar aylarında bulaşıcı hastalıklara neden olurlar. Coxsackie virüsleri, genellikle fekal-oral yolla veya solunum yoluyla bulaşır.

Coxsackie virüsleri birçok farklı hastalığa neden olabilir, ancak en yaygın olarak el, ayak ve ağız hastalığı olarak bilinen bir durumu tetiklerler. El, ayak ve ağız hastalığı, genellikle 10 yaşın altındaki çocukları etkileyen, küçük çocuklarda sıkça görülen bir hastalıktır. 

El Ayak Hastalığının Belirtileri

El ayak hastalığı belirtileri itibariyle karakteristiktir. Belirtiler virüsün bulaşması ile başlar ve günler içinde ortaya çıkar. Aşağıda el ayak hastalığının temel göstergelerine yer verilmiştir:

• Genelde ilk 3 gün yüksek ateş görülür.
• Boğaz ve kulak ağrısı diğer belirtilerdir.
• Bademciklerde kızarıklık ve boğazda aft yaraları görülmesi olasıdır. Bu aşamada çocukta ağrıya bağlı olarak yutma sorunları ve iştahsızlık gelişebilir. 
• Eller ve ayaklarda oluşan içi sulu kırmızı kabarcıklar hastalığın en temel belirtileri arasındadır. Ayrıca kabarcıklar hem ağrıya hem de kaşıntıya sebep olur. 
• Su çiçeği benzeri döküntülerin yanı sıra halsizlik de sıklıkla görülür. 

El Ayak Hastalığının Nedenleri ve Bulaşma Yolları 

El ayak hastalığı neden olur? sorusu kapsamında Coxsackie virüsü hastalığa sebep olan temel unsurdur. Virüs yoluyla enfekte olan kişiden farklı bulaşma yolları ile bir başkasına geçebilir. Hastalığın hapşırık, dışkı, damlacık ve öksürük yoluyla yayılması olasıdır. Çocukların hijyen kuralları açısından gerekli eğitimleri alması ve temizlik kurallarına dikkat etmesi hastalığın önlenmesi konusunda yardımcıdır. 

El Ayak Hastalığının Tedavisi

El ayak hastalığı tedavisi kesin uygulamalara bağlı değildir. Süreç içinde iyileşen hastalıkta özel bir tedavi yolu mevcut değildir. Hekim tarafından önerilen bazı ilaçlar, rahatsızlığın daha kolay atlatılmasına ve belirtilerin azalmasına yardımcı olur. Özellikle tehlikeli olabilen yüksek ateşin önüne geçmek için ateş düşürücü ilaçlar reçete edilir.

Ayrıca bağışıklığı kuvvetlendirmek amacıyla doktorun önerdiği gıda takviyeleri kullanılabilir. Bunun dışında dinlenmek; el ayak hastalığı başlangıç ve ileri seviyesi için yapılabilecek en iyi şeydir. Çocukların hastalık sürecinde okula gönderilmemeleri gerekir. Hem iyileşme dönemini hızlandırmak hem de diğer çocuklara bulaş riskini en aza indirmek için evde dinlenme süresi geçirmek önemlidir.  

Diğer virüs hastalıklarında olduğu gibi bu dönemde bol sıvı alımına dikkat etmek gerekir. Su tüketimine öncelik vererek hastalığın etkileri vücuttan daha kolay atılabilir ve bağışıklık desteklenir. Her zaman olduğu gibi sağlıklı beslenmeye yönelik rutinlerin sürdürülmesi ve bol meyve sebze tüketilmesi önerilir. 

El Ayak Ağız Hastalığının Bulaşıcılık Süresi

Çocuklarda el ayak hastalığı iyileşme süresi bir hafta ile 10 gün arasındadır. Dikkatli bir bakım ve dinlenme süreci eşliğinde hastalık periyotlar halinde geriler. Hastalığın bulaşıcılık süresi diğer pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi çoğunlukla ilk günleri kapsar. 

El ayak hastalığının ilk haftası bulaşma ihtimalinin en yüksek olduğu aralıktır. Bunun yanı sıra hastalığın belirtilerinin iyileştiği uzun süreçte dahi bulaşma görülebilir. Ancak haftalar sonra bulaşma gerçekleşme ihtimali daha düşüktür. Risk az olsa dahi iyileşme sürecinin tamamlanmasını beklemek önemlidir.

Bebeklerde ve Çocuklarda El Ayak Ağız Hastalığı

Bebeklerin ve çocukların bağışıklık sistemi yetişkinlerden farklıdır. Daha hassas bağışıklık sistemine sahip olan çocuklarda viral enfeksiyonlar görülme ihtimali artar. Özellikle okul ve kreş gibi kalabalık ortamlarda yan yana bulunan çocuklar el ayak hastalığı gibi virüs kaynaklı rahatsızlıklara açık olur. 

Küçük çocuklarda temizlik ve hijyen kurallarının yeterince bilinmemesi de bulaşma riskini artıran unsurlar arasında yer alır. Zaman içinde bağışıklığın desteklenerek hastalığın atlatılması bebek ve çocukların bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Bu nedenle çocuklara hem hijyen kurallarının hem de sağlıklı yaşam alışkanlıklarının öğretilmesi faydalıdır.

Küçük Yaş Grubunda Hastalığın Yönetimi

Çocuklarda ve bebeklerde el ayak hastalığı sık görülen virüs enfeksiyonlarından biridir. Küçük yaş grubunda hastalığı doğru şekilde yönetmek önemlidir. Çocukların ideal dinlenme süresine sahip olması ve sağlıklı beslenmesi gerekir. Sebze, meyve tüketiminin yanı sıra bol su tüketimiyle bağışıklık sisteminin desteklenmesi oldukça yararlıdır. Özellikle ağrılı ağız içi yaraları nedeniyle çocuklarda huysuzluk görülmesi olasıdır.

Ayrıca rahat yemek yiyemeyen çocuğun besin eksikliği yaşamaması için hekim tarafından önerilen vitamin takviyeleri alınabilir. Çorba gibi sıvı ağırlıklı yemeklerin hazırlanması, boğaz ağrısı yaşayan küçük yaş grubunda yemek tüketimini kolaylaştırır. Hastalığı geçiren bebek ve çocuklar zaman içinde bağışıklık kazanarak daha güçlü bir bünyeye sahip olur. Ancak hastalık evresindeyken doğru koşullarda iyileşmeyi desteklemek önem arz eder.

Yetişkinlerde El Ayak Ağız Hastalığı

Hastalık konusunda merak edilen unsurlardan birisi ‘el ayak hastalığı büyüklere geçer mi?’ sorusudur. Genellikle küçük yaştaki çocukları etkileyen rahatsızlık yetişkinlerde de görülebilir. Hassas bağışıklık sistemleri nedeniyle çocuklar arasında daha yaygın olmakla beraber hastalığı her yaş grubunun geçirmesi olasıdır. 

Gribal enfeksiyonlara benzeyen ilk belirtileri nedeniyle yetişkinlerde görülen el ayak hastalığı hemen anlaşılmayabilir. Genelde 38 ve 39 derecelere varan yüksek ateş ile boğaz ağrısı öncelikli belirtiler arasında yer alır. Halsizlik ve iştahsızlık gibi göstergeler de hastalığın varlığına işaret edebilir.

Yetişkinlerde Görülme Sıklığı ve Semptomlar

El ağız ayak hastalığı çocuklara göre daha kuvvetli bir bağışıklık sistemine sahip olan yetişkinlerde belirti vermeden ilerleyebilir. Ancak hastalığın seyrine göre beklenenden daha ağır belirtilerle de kendini gösterebilir. Hastalığın yetişkinlerde görülme sıklığı 5 yaş altı çocuklarda en yüksek seviyededir. Bebek ve küçük çocuklar kadar yaygın olmamakla birlikte; büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de görülür. 

El Ayak Ağız Hastalığının Önlenmesi

Küçük yaşlarda yaygın şekilde görülen el ayak hastalığı nasıl bulaşır? Sorusu kapsamında, özellikle hapşırma, öksürme, tükürük ve dışkı gibi yollarla bulaşan hastalığı taşıyan kişilerden uzak durmak önemlidir. Aşağıdaki bazı yöntemler el ayak ağız hastalığının önlenmesi konusunda yardımcıdır:

• Genel hijyen kurallarına takip etmek ve küçük yaşlardaki çocukların temizliğine dikkat etmek önemlidir. Özellikle çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırılmalıdır.
• Hasta kişilerle teması sonlandırmak ya da en aza indirmek gerekir. Hastaların eşyalarının kullanılmaması dikkat edilmesi gereken bir başka meseledir.
• Küçük yaştaki çocukların kreş gibi ortak alanlarda tuvalet, hijyenine sahip olması önemlidir. Uygulayabilecek yaştaki çocuklar için temizlik tedbirlerinin alışkanlık haline getirilmesi tavsiye edilir. 
• Otobüs, okul gibi ortak kalabalık alanlarda bulunurken ellerin yüze sürülmemesi; el ayak ağız hastalığı ve semptomlarının önüne geçmek için faydalıdır.

Sağlıklı beslenmek ve rutin kontrolleri takip ederek eksik vitaminleri doktor önerisiyle tamamlamak gerekir. Tüm bu öneriler bağışıklık sisteminin güçlenerek hastalıklara etkili yanıt vermesine yardımcı olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Hastalık Ne Kadar Sürede Geçer?

Hastalığın iyileşme süresi ortalama 7-10 gün arasındadır. Bağışıklık durumu ve yaş gibi etkenlere bağlı olarak süre değişiklik gösterebilir. 

Hastalık Sonrası Bağışıklık Durumu

Hastalık sonrasında bir süre daha bağışıklığı desteklemek önemlidir. Zaman içinde bağışıklık sistemi güçlenir.

El Ayak Hastalığı İlacı Nedir?

El ayak hastalığı, enterovirüs ailesinden bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Bu virüse karşı özel bir el ayak hastalığı ilacı yoktur. El ayak hastalığı tedavisinde genellikle semptomatik tedavi uygulanır. Bu tedavi, belirtilerin hafifletilmesine yöneliktir.