Otizm Nedir?

Otizm, genellikle çocukluk döneminde başlayan ve ömür boyu süren bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Resmi olarak "otizm spektrum bozukluğu" (ASD) olarak adlandırılan bu durum, bireyler arasında geniş bir semptom yelpazesi gösterir. Otizm, sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde zorluklar, tekrarlayıcı davranışlar ve dar ilgi alanları ile karakterizedir.

Otizm Nedir?

Otizm nedir? sorusunun cevaıbını  kısaca şu şekilde verebiliriz: Otizm, genellikle çocukluk döneminde başlayan ve ömür boyu devam eden bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Bu bozukluk, sosyal etkileşimde zorluklar, iletişim becerilerinde kısıtlamalar, tekrarlayıcı davranışlar ve dar ilgi alanları ile karakterizedir. Otizm spektrum bozukluğu (ASD), bireyler arasında geniş bir semptom yelpazesi gösterir ve her bir bireyin belirtileri farklılık gösterebilir. Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıktığı düşünülen otizm, bireyin sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimini etkileyebilir. Otizm ne demek? cevabını vermek teşhis ve tedavi için yol gösterici olacaktır.

Otizm Neden Olur?

Otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. Genetik faktörler, otizmin en önemli risk faktörüdür. Otizmli çocukların ebeveynlerinden birinde veya her ikisinde de otizm olma olasılığı daha yüksektir. Otizm hastalığı nedir? sorusunun cevabı olarak otizmin genetik bileşenini araştıran çalışmalar, otizmin birkaç genin etkileşimi ile ilişkili olabileceğini düşündürmektedir.

• Çevresel faktörler, otizmin gelişiminde rol oynayabilir, ancak bunlar genellikle genetik faktörlerle birlikte çalışır. Otizmle ilişkili olduğu düşünülen çevresel faktörler arasında hamilelik sırasında annenin maruz kaldığı enfeksiyonlar, ebeveynlerin yaşı, doğum sırasındaki komplikasyonlar ve düşük doğum ağırlığı yer alır.
• Hamilelik sırasında annenin maruz kaldığı bazı enfeksiyonlar, otizm geliştirme riskini artırabilir. Bu enfeksiyonlar arasında kızamıkçık, rubella, cytomegalovirus (CMV) ve herpes simplex virüsü (HSV) bulunur.
• Otizmli çocukların anne ve babalarının yaşı, otizm riskini artırabilir. Otizmli çocukların annelerinin ortalama yaşı 31'dir. Otizmli çocukların babalarının ortalama yaşı 33'tür.
• Doğum sırasındaki bazı komplikasyonlar, otizm geliştirme riskini artırabilir. Bu komplikasyonlar arasında erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve doğum sırasında oksijen yetersizliği yer alır.
• Düşük doğum ağırlığı olan bebeklerin otizm geliştirme riski daha yüksektir. Düşük doğum ağırlığı, 1.500 gramın altındaki doğum ağırlığını ifade eder.
• Otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, araştırmacılar otizmin gelişiminde rol oynayan faktörleri daha iyi anlamak için çalışmaya devam etmektedir.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Otizm spektrum bozukluğu (ASD), sosyal etkileşim ve iletişimde zorluklarla ve sınırlı veya tekrarlayan düşünce ve davranışlarla karakterize olan değişken şiddette bir gelişimsel bozukluktur. Otizm, genellikle üç yaşından önce başlar ve ömür boyu sürer.

Sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde zorluklar:

• Göz teması kurma veya sürdürme isteksizliği
• İsmine tepki vermeme veya tepki vermekte gecikme
• Sosyal oyun oynama veya diğer çocukların ilgi alanlarına katılma isteksizliği
• Dil gelişiminin gecikmesi veya olmaması
• Konuşma veya iletişimde alışılmadık kalıplar (örneğin, tekrarlayan kelimeler veya cümleler kullanmak, başkalarının konuşmalarını kesmek)
• Başkalarının duygularını anlamada veya yanıt vermede zorluklar

Sınırlı veya tekrarlayan ilgi alanları ve davranışlar:

• Tekrarlayan hareketler veya sesler (örneğin, el çırpmak, sallanmak, kendi kendine konuşmak)
• Belirli nesnelere veya etkinliklere aşırı ilgi
• Duyusal uyaranlara aşırı duyarlılık veya duyarsızlık (örneğin, gürültüye veya dokunuşa aşırı duyarlılık, belirli dokulara veya giysilere karşı isteksizlik)

Diğer belirtiler:

• Duygusal düzenlemede zorluklar (örneğin, öfke nöbetleri, anksiyete, depresyon)
• Öğrenme güçlükleri
• Fiziksel sağlık sorunları (örneğin, uyku sorunları, beslenme sorunları)

Otizm belirtileri erken fark edilirse, erken müdahale ile otizmli çocukların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirmek mümkündür. Erken müdahale, otizmli çocukların sosyal etkileşim, iletişim ve bilişsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.

Otizm Teşhisi Nasıl Koyulur?

Otizm teşhisi, bir çocuk psikiyatristi veya çocuk nöroloğu tarafından yapılır. Teşhis, çocuğun davranışlarını ve gelişimini gözlemleyerek ve aileden bilgi alarak yapılır.

Otizm teşhisi için kullanılan bazı değerlendirmeler şunlardır:

• Çocuk Değerlendirmesi için Görüşme (ADI-R): Çocuğun sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarını değerlendirmek için kullanılır.
• Otizm Spektrum Bozukluğu Değerlendirmesi (ADOS-2): Çocuğun sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarını değerlendirmek için kullanılır.
• Dil ve İletişim Değerlendirmesi (TLC): Çocuğun dil ve iletişim becerilerini değerlendirmek için kullanılır.
• Bilişsel Değerlendirme: Çocuğun bilişsel becerilerini değerlendirmek için kullanılır.

Otizm tanısı koymak için, çocuğun aşağıdaki kriterleri karşılaması gerekir:

Sosyal etkileşim ve iletişimde bozukluklar:

• Göz teması kurma veya sürdürme isteksizliği
• İsmine tepki vermeme veya tepki vermekte gecikme
• Sosyal oyun oynama veya diğer çocukların ilgi alanlarına katılma isteksizliği
• Dil gelişiminin gecikmesi veya olmaması
• Konuşma veya iletişimde alışılmadık kalıplar (örneğin, tekrarlayan kelimeler veya cümleler kullanmak, başkalarının konuşmalarını kesmek)
• Başkalarının duygularını anlamada veya yanıt vermede zorluklar

Sınırlı veya tekrarlayan ilgi alanları ve davranışlar:

• Tekrarlayan hareketler veya sesler (örneğin, el çırpmak, sallanmak, kendi kendine konuşmak)
• Belirli nesnelere veya etkinliklere aşırı ilgi
• Duyusal uyaranlara aşırı duyarlılık veya duyarsızlık (örneğin, gürültüye veya dokunuşa aşırı duyarlılık, belirli dokulara veya giysilere karşı isteksizlik)

Otizmin Tedavisi Var Mı?

Otizmin kesin bir tedavisi yoktur; ancak, otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan bireylerin yaşam kalitesini artırmak, işlevselliğini geliştirmek ve günlük yaşamla başa çıkmasına yardımcı olmak amacıyla bir dizi müdahale ve destek stratejisi bulunmaktadır. Bu stratejiler genellikle bireyselleştirilmiş ve çok disiplinli bir yaklaşımı içerir.

İşte otizmle ilgili yaygın olarak kullanılan bazı müdahale ve destek stratejileri:

Erken Müdahale Programları: Erken yaşlarda başlanan özel eğitim programları, dil gelişimini destekleyerek ve sosyal becerileri güçlendirerek otizm belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.

Aile Eğitimi ve Destek: Ailelere, otistik bireyin ihtiyaçlarına uygun olarak nasıl destek olabilecekleri konusunda eğitim verilmesi önemlidir.

Davranış Analizi ve Uygulamalı Davranış Analizi (ABA): Davranış analizi, istenmeyen davranışları azaltmak veya istenen davranışları artırmak amacıyla kullanılır. ABA, otistik bireylerin sosyal becerilerini geliştirmek ve iletişim becerilerini artırmak için sıkça kullanılır.

Konuşma ve Dil Terapisi: Otizmli bireylerin iletişim becerilerini geliştirmek amacıyla konuşma ve dil terapisi uygulanabilir.

Ergoterapi ve Fiziksel Terapi: Bu terapiler, otistik bireylerin günlük yaşam becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, motor becerilerini artırmak veya duyu bütünleme sorunlarına müdahale etmek amacıyla kullanılabilir.

İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, belirli semptomların yönetilmesine yardımcı olmak için ilaçlar reçete edilebilir. Ancak, bu yaklaşım bireysel olarak değerlendirilmelidir ve herkes için uygun olmayabilir.

Özel Eğitim Hizmetleri: Otistik bireylere özel eğitim hizmetleri sunulabilir. Bu hizmetler, bireyin güçlü yönlerine odaklanarak özel ihtiyaçlarına uygun bir eğitim sağlamayı amaçlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Otizm hakkında merak edilenler arasında, belirtilerini anlamak, erken teşhisin önemi, ve otistik bireylerin yaşam kalitesini artırmak için sunulan eğitim ve destek hizmetleri bulunmaktadır. Ayrıca, otizmin nedenleri, tedavi yöntemleri ve toplumda otizmle ilgili farkındalığın artırılması da sıkça merak edilen konulardır.

Evde Otizm Testi Nedir?

Evde otizm testi, çocuğun otizm spektrum bozukluğu (ASD) geliştirme riskini belirlemek için kullanılan bir araçtır. Bu testler, çocuğun sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarını değerlendirmek için sorular ve gözlemler kullanır. Evde otizm testi, otizm teşhisi koymaz, ancak çocuğun otizm riski altında olup olmadığını belirlemede yardımcı olabilir. Otizm riski taşıyan bir çocuk, daha fazla değerlendirme için bir sağlık uzmanına sevk edilebilir.

Evde otizm testi yapmak için kullanılabilecek bazı araçlar şunlardır:

• M-CHAT-R: Bu test, 16-30 aylık bebeklerde ve küçük çocuklarda ASD riskini belirlemek için kullanılır.
• CHAT: Bu test, 18-30 aylık bebeklerde ve küçük çocuklarda ASD riskini belirlemek için kullanılır.
• Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Testi (EÇOTARAT): Bu test, 18-30 aylık bebeklerde ve küçük çocuklarda ASD riskini belirlemek için kullanılır.

Atipik Otizm Nedir?

Atipik otizm, yaygın otizm spektrum bozukluğu (ASD) tanı kriterlerini tam olarak karşılamayan bir ASD türü olarak tanımlanır. Atipik otizmli çocuklar, sosyal etkileşim, iletişim ve davranışta zorluklar yaşayabilir, ancak bu zorluklar yaygın otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda görülen zorluklarla aynı şiddette olmayabilir.

Atipik otizm, yaygın otizm spektrum bozukluğundan daha az yaygındır. Atipik otizmli çocukların kesin oranı bilinmemekle birlikte, yaygın otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara kıyasla daha az yaygın olduğu düşünülmektedir.Atipik otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. Atipik otizmli çocuklar için tedavi, yaygın otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar için tedaviye benzer. Tedavi, çocuğun ihtiyaçlarına göre uyarlanmış davranışsal terapi, dil terapisi ve özel eğitimi içerebilir.

Bebeklerde Otizm Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde otizm belirtileri, yaşamın ilk 12 ayında ortaya çıkabilir. Bebeklerde otizm belirtileri gösteren bazı şeyler şunlardır:

• Göz teması kurma veya sürdürme isteksizliği
• İsmine tepki vermeme veya tepki vermekte gecikme
• Sosyal oyun oynama veya diğer çocukların ilgi alanlarına katılma isteksizliği
• Dil gelişiminin gecikmesi veya olmaması
• Konuşma veya iletişimde alışılmadık kalıplar (örneğin, tekrarlayan kelimeler veya cümleler kullanmak, başkalarının konuşmalarını kesmek)
• Başkalarının duygularını anlamada veya yanıt vermede zorluklar