Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Nedir?

Preeklampsi, gebeliğin 20. haftasından ya da doğumdan sonra ortaya çıkabilen ciddi bir sendromdur. Preeklampsi, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), böbrek ve karaciğer hasarı ile seyredebilir. Eskiden toksemi olarak adlandırılan preeklampsi, gebelik zehirlenmesi olarak da bilinir. Hamile kadınlarda yüksek kan basıncı (hipertansiyon), idrarda protein (proteinüri) ve uzuvlarda şişlik (ödem) belirtileri ile seyreden bir durumdur. Preeklampsi belirtileri hafif ila şiddetli arasında değişebilir. Ortaya çıkma zamanı erken ya da doğumdan hemen sonra olabileceği gibi hamileliğin geç dönemlerinde görülmesi daha olasıdır. Preeklampsi genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra görülür ve anne ve bebek sağlığı için oldukça tehlikelidir. Preeklampsi, bazı vakalarda ölümcül olabilen eklampsiye yol açabilir. Bu yüzden preeklampsiye doğru tanı koymak ve vakit kaybetmeden tedaviye başlamak gerekir.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Belirtileri Nelerdir?

Ağır ve hafif preeklampsi belirtileri vakadan vakaya değişiklik gösterebilir. Preeklampsinin erken belirtilerinden ikisi; idrara protein çıkışı (proteinüri) ve yüksek tansiyondur. Bu belirtileri dışarıdan bakan birinin fark etmesi mümkün değildir. Bunlar ancak tansiyon ölçümü ve idrar testi ile anlaşılabilir. Bu nedenle gebenin doğum öncesi kontrollerine düzenli olarak gitmesi çok önemlidir. Kendini iyi hissetmesine rağmen kontrole gittiği zaman normalde fark edilmeyecek preeklampsi gibi durumlar yapılan testlerle erkenden yakalanabilir. Bazı durumlarda vücut, hastaneye gitmeden de fark edilebilecek preeklampsi semptomları gösterebilir. Bu semptomlar şunlar olabilir:

• Şiddetli ya da geçmeyen baş ağrısı,
• Bulanık görme veya ışıklar yanıp sönüyormuş gibi görme,
• Kaburgaların hemen altındaki bölgede ağrı,
• Ani bir şekilde kilo alımı,
• Mide bulantısı ya da kusma,
• Nefes almada zorluk,
• Yüzün, ellerin ya da ayakların aniden şişmesi.

Herhangi bir preeklampsi belirtisi fark ederseniz, vakit kaybetmeden uzman hekiminizi aramayı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin. Çoğu vaka, hafif bile olsa, tanısı konulmaz ve tedavi edilmezse durum, hem anne hem de bebek için ciddi bir hal alabilir. Bu nedenle preeklampsinin erken teşhis ve tedavi edilmesi anne ve bebek sağlığı açısından önemlidir.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Neden Olur?

Gebelerde preeklampsinin nedeni net değildir. Bazı araştırmacılar bu konuda, Preeklampsi ve eklampsi sorunlarının gebe kadının plasentası olması gerektiği gibi çalışmadığı zaman ortaya çıktığını savunurlar. Bazı araştırmacılar ise yetersiz beslenmenin ya da gebe kadının yüksek vücut yağına sahip olmasının duruma katkıda bulunabileceğinden bahsederler. Bir diğer teori de uterusa kan akışının yeterli olmaması ile ilgili bir durumun preeklampsiye yol açabileceğidir. Çoğu hastalıkta olduğu gibi genetik faktörler de preeklampsinin ortaya çıkışında rol oynayabilir. Preeklampsi, hamile kadınlarda görülen dört kan basıncı bozukluğundan biridir. Diğerleri;

• Gebelik hipertansiyonu,
• Kronik hipertansiyon ve
• Preeklampsi ile beraber seyreden kronik hipertansiyondur.

Bu bozuklukların uzun süreli devam etmesi anne ve bebek için ciddi sorunlar ortaya çıkarabilir. Bu yüzden teşhisin erken konulması ve tedaviye başlanması oldukça önemlidir.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Risk Faktörleri Nelerdir?

Preeklampsi, nedeni tam olarak bilinmeyen bir sorundur. Ancak bu sorunun ortaya çıkmasına yol açabilecek bazı risk faktörleri bilinmektedir. Anne adaylarında bu risk faktörlerinin görülmesi durumunda, preeklampsinin ortaya çıkma ihtimali artar. Fakat bu, her risk faktörü olan anne adayında preeklampsi olacağı anlamına gelmez. Preeklampsi için risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Önceki hamilelikte de preeklampsi görülmesi,
• Halihazırda uzun süredir devam eden yüksek tansiyon öyküsünün olması,
• Diyabet varlığı,
• Anne adayının Lupus veya APS (antifosfolipid sendromu) gibi otoimmün hastalıklardan muzdarip olması,
• Depresyon ya da anksiyete gibi zihinsel sağlık ile ilgili tanı alınmış olması,
• Yardımcı üreme teknolojisi kullanılması.

Aşağıdaki durumlarda da preeklampsi daha yaygın görülebilir:

• Anne adayı 40 yaşın üzerinde olduğunda,
• Anne adayının ilk hamileliğinde,
• Anne adayının son hamileliğinden bu yana 10 yıldan fazla zaman geçtikten sonra gebe kaldığında,
• Anne adayı çok kilolu olduğunda,
• Anne adayının annesi veya kız kardeşlerinde preeklampsi öyküsü varlığında.

Gebeliğiniz sırasında preeklampsiden şüpheleniyorsanız, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz. Risk faktörlerine sahipseniz, uzman hekiminize danışarak ve doğum öncesi kontrollerini düzenli yaptırarak preeklampsi ile ilgili önlem alabilirsiniz.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Tanısı Nasıl Konulur?

Preeklampsi teşhisinde preeklampsi tanı kriterleri kullanılır. Bu kriterlere göre gebenin kan basıncı normalden yüksekse ve aşağıdaki diğer belirtilerden en az biri görülürse gebe, preeklampsi tanısı alır:

• İdrarda çok fazla protein olması (proteinüri),
• Kandaki trombositin yeterli olmaması,
• Kanda böbrek ile ilgili kimyasalların yüksek düzeyde bulunması,
• Kanda karaciğerle ilgili kimyasalların yüksek seviyede görülmesi,
• Akciğerlerde sıvı olması,
• İlaç kullanımına rağmen geçmeyen inatçı baş ağrısı.

Her vaka kendi içinde özeldir ve hekim hastaya buna göre değerlendirir. Bu nedenle uzman hekim, tanı kriterlerini karşılayan bir hastaya direkt preeklampsi teşhisi koymayabilir ve tanısını doğrulamak için ek testler isteyebilir. Bu testler:

• Trombositlerin kontrol edildiği, böbrek ve karaciğer fonksiyonları ile ilgili kimyasalların ölçüldüğü kan testleri,
• İdrardaki protein miktarını (proteinüri olup olmadığını) ölçmek için yapılan idrar testleri,
• Bebeğin büyümesini görmek için yapılan ultrason ve benzeri testler olabilir.

Preeklampsi olabileceğinizden şüpheleniyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız sizin ve bebeğinizin sağlığı açısından çok daha faydalı olacaktır.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Preeklampsi ve eklampsinin bilinen tek tedavisi doğum yapmaktır. Bu durumlar, herhangi bir bakım ya da ilaçla tedavi edilemez. Uzman hekim; bebeğin doğumuna ne kadar kaldığı, bebeğin anne rahmindeki iyiliği ve preeklampsinin ciddiyeti gibi unsurları değerlendirerek bir doğum zamanı belirlemek için anne adayıyla konuşur. Bebek yeterince geliştiyse (genellikle 37 hafta veya daha sonrasında) uzman hekim, doğumu tetiklemeyi veya sezaryen yapmayı önerebilir. Bu gibi durumlarda preeklampsinin kötüleşmesini önlemek için doğum yapmak, genellikle iyi bir seçenektir. Ancak, bebeğin doğuma yakın olmadığı durumlarda, anne adayı ve uzman hekim, doğum seçeneğinden önce bebeğin güvenli bir şekilde dünyaya gelecek kadar gelişmesini bekleyebilir. Uzman hekim bu süreçte hafif preeklampsiyi tedavi edebilir. Bu gibi durumlarda anne doğuma ne kadar yakınsa, bebek için o kadar iyidir. Bebeğin doğuma uzak olduğu ve annede hafif veya şiddetli ilerleyen preeklampsi tanısı olduğunda, uzman hekim hastasına aşağıda sıralananları önerebilir:

• Çoğunlukla sol tarafa doğru uzanarak evde veya hastanede yatak istirahati,
• Fetal kalp atış hızı monitörü ve ultrason kullanarak izlem,
• Kan basıncını düşüren ilaçlar,
• Kan ve idrar testleri ile takip.

Kimi zaman durumun ciddileştiği vakalarda uzman hekim, gebenin hastaneye yatış yapmasını da önerebilir.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Gebelik zehirlenmesi ile ilgili anne adaylarının aklında sorular olabilir. Bu sorulardan en sık sorulanları yazının devamında bulabilirsiniz.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) neden olur?

Gebelik zehirlenmesinin nedeni net bir şekilde bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri mevcuttur. Bunlar, önceden de preeklampsi yaşamış olmak, gebenin annesi ya da kız kardeşlerinin preeklampsi öyküsünün olması, diyabet ve aşırı kiloya sahip olmak şeklinde sıralanabilir.

Preeklampsi ile doğum yapanlar sorun yaşar mı?

Preeklampsi erken doğuma yol açabilir. Bu nedenle prematüre bebek ile ilgili sorunlar yaşanabilir. Bebek ile ilgili bir sıkıntı olmasa bile doğum sonrasında preeklampsi semptomları bir süre daha devam edebilir.

Preeklampsi belirtileri nelerdir?

Preeklampsinin üç önemli belirtisi; yüksek tansiyon, idrarda protein ve gebenin uzuvlarında görülen ödemdir. Preeklampsi, tedavi edilmesi gereken bir tıbbi durumdur. Preeklampsiyi işaret eden belirtileriniz varsa veya preeklampsi riski taşıyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin. Liv Hospital deneyimli Kadın Doğum Hekimleri ve sağlık çalışanlarıyla preeklampsi tedavisi hizmeti vermektedir.