Serebral Palsi ve Spastisite Programı

Genel Bakış

Serebral palsi ve spastisite tanısı ve tedavisi için hastaların tüm sorunları ile ilgilenir. Hastanın topluma kazandırılması ve hayatı boyunca oluşabilecek her alanda yetersizliğini tedavi eder ve gerekli olduğunda ilgili alanlarla ilişki kurarak tedavisine destek olur.

Serebral Palsi Nedir?

Gelişmekte olan fetus ya da bebek beyninde, hareket ve posturun ilerleyici olmayan, aktiviteyi sınırlayan kalıcı bozuklukları serebral palsi olarak adlandırılır. Özellikle gebelik sürecinde başlayan beyin gelişimi bebeğin 2 yaşına kadar devam ettiği için bu dönem içinde tanı konulup tedaviye başlanması bebeğin kapasitesinin son noktasına ulaşımını sağlayacaktır.

Serebral Palsi Neden Olur?

Gebelik öncesi anne, bebek ve bebeğin eşi olan plasentaya ait birçok olumsuzluk SP’ye neden olabilir. Yapılan çalışmalar bu dönemdeki sıkıntıların SP’ye %80-85 oranında neden olduğunu göstermektedir.

Annenin geçirdiği enfeksiyonlar
Annenin beslenme bozuklukları
Annenin kronik hastalıkları
Annenin travma ve strese maruz kalması serebral palsi nedeni olabilir.

Özellikle gelişimi gebelik haftasına göre geri bebekler ya da zamanından önce doğan bebekler serebral palsi için risk taşırlar. Doğum sürecinde hipoksi gelişmesi, erken dönem nöbetler, kan şekeri düşüklükleri, tedavi edilmeyen sarılık ve doğumdan sonraki dönemde de travma, ateşli hastalık yada toksik maddelere bağlı beyin hasarları sonucu SP gelişebilir.

Serebral Palsi Bulguları Nelerdir?

Erken bulgular;

Baş Kontrolü
Oturma
Yürüme gibi gelişim basamaklarında akranlarından geri kalmak
İki yaşın altında sadece bir elini kullanmak
Yürürken bir tarafını sürüklemek
Parmak ucunda yürümek
Konuşma ve görme problemleri
Sadece şaşılık, sakarlık,nöbetler gibi bazı problemlerde serebral palsi bulgusu olabilir.

Serebral Palsi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Beyin hayatın ilk yıllarında dışarıdan gelen her tür uyarıya iyi yanıt verir. Sevindirici olan erken dönemde, ilk yıl içinde başlanan tedavi ile hastaların yaşıtlarına yakın hale gelmesi ya da dışarıdan belli olmayan çok ufak eksiklerin kalmasıdır. Tedavinin ilk bacağı duruma uygun fizik tedavidir. Bu aşamada çocuk nörolojinin görevi çocuğu yakın takip ederek uygun zamanda uygun bölümlerle gerekli ilişkiyi kurmaktır.
Gerekli görüldüğü takdirde çocuk nöroloji yanında fizik tedavi, göz, kulak burun boğaz, ortopedi, beyin cerrahisi, gastroenteroloji bölümleri ile takip edilebilir. Tedavide hekim ve aile iş birliği bebeğin tedavisinin anahtarıdır.

Serebral Palsi Değerlendirme

Takımdaki bölümlerin uzman hekimlerinin katıldığı konseyde periyodik toplantılarla hastaların muayene ve değerlendirilmeleri yapılarak gerekli tedavi planı yapılır. Hastaların takipleri aynı konsey tarafından değerlendirilir. Gerekli olduğu durumda ilişkili bölümlerden de uzmanlar, konseye davet edilir.

Serebral Palsi Aile Eğitimi Programı

Serebral Palsi önleme ve erken tedaviye ulaşma konusunda topluma ve ailelere eğitim verir. İlgili Sivil Toplum Örgütleri ile ilişki kurarak eğitim toplantıları düzenler.

Spastisite Nedir?

Spastisite, çocuklarda beyin hasarı sonrasında, zaman içinde kol ve bacaklarda görülen hareket kısıtlaması yapan kasılmalar olarak tanımlanabilir. Çocuklarda en sık serebral palsi (SP)de görülmektedir. Dış ortamdan gelen uyarılar ve heyecan gibi durumlarda şiddeti artabilir. Spastisite ilerleyici bir hastalıktır. Zamanla kasılma artarak eklemlerin hiç hareket edememesi ortaya çıkabilir. Bu durum kontraktür gelişimi olarak adlandırılır. Çocukların günlük yaşamı, bakımı ve özbakımı zorlaşır.

Spastisite Tedavisi Nedir?

Tedavide mültidisipliner, yani ilgili dallardaki tüm uzmanların birlikte çalışmaları, yaklaşımı çok önemlidir. Öncelikle fizik tedavi / fizyoterapi ile kasılmış olan kolların ve bacakların yumuşatılması önemli bir tedavidir. Bu dönemde aile katkısı tedavi sürecine önemli katkı sağlar. Tıbbi tedavide kas gevşetici ilaçlardan da yararlanılmaktadır. Aşırı kasılan kas gurupları belirlenerek bu kaslara Botoks ya da kas gevşetici Baklofen pompası uygulanması ile gevşeme ve fizik tedaviden daha fazla yararlanma sağlanabilir.

Bunlara ek olarak özellikle kontraktür döneminde cerrahi girişimler önerilebilir. Özellikle 3 – 8 yaşlar arasında çocuklarda Selektif Dorsal Rizotomi (SDR) tercih edilebilir. Cerrah tarafından aşırı kasılan kas gurupları belirlenerek, dorsal duyu sinirleri belli oranlarda kesilerek gevşeme sağlanır. Bu işlem, sürekli kasılmaya yol açan döngüyü en az zarar vererek kesmeye dayanır. Ancak bu gevşeme yoğun fizyoterapi ile desteklenmeyi gerekir.

Bazı ortopedik girişimler ile aşırı kasılan kas guruplarının tendon kirişlerinin kesilmesi, kasılma ile yuvasından çıkan kalça kemiklerinin düzeltilmesi yapılabilir.

Spastisite Tedavisinin Amaçları Nelerdir?

Çocukların oturabilmesi, ayağa kalkması, yürüyebilmesi, özbakımlarını yapabilecek duruma gelebilmesi ve topluma kendine yetebilen bir birey olarak hazırlanmaları amaçtır. Aşırı kasılan kas guruplarının yumuşatılması, eklem kitlenmelerinin gelişmesine engel olunması, tekrar kasılmaların ortaya çıkmasının önlenmesi önemlidir.