Çikolata Kisti

Çikolata kisti ya da ovaryan endometrioma rahmin iç kısmını döşeyen endometrium dokusunun yumurtalıklarda kistleşmesi anlamına gelir. İçi çikolata kıvamına benzer koyu, kahverengi endometrial sıvı ile dolu olduğu için bu ismi almıştır. Çikolata kisti endometriozisin ileri evrelerinde olunduğunun bir göstergesidir. Endometriozis östrojene bağlı, inflamatuar jinekolojik bir hastalıktır ve normal uterus (rahim) dokusunun rahim dışında çıkması anlamına gelir. Çikolata kisti oluşması iki teoriyle açıklanabilir. Kadındaki normal menstrual döngü sırasında endometrium dokusunun retrograd (geriye dönük) ilerleyerek endometriozis lezyonlarını oluşturması ve bu lezyonların yumurtalıklarda birikmesi teorilerden biridir. Ovaryum (yumurtalık) hücrelerinin endometrium hücrelerine dönüşmesi ile çikolata kisti oluşması da görülen vakalardan bazılarıdır. Pelvik bölgede kronik ağrı, cinsel birleşme sırasında ağrı, kısırlık, sancılı adet dönemleri, sürekli tuvalete çıkma isteği gibi semptomlar görülebilir. Çikolata kistinin yumurtalık kanserinde evrilmesi nadir görülen olaylardan biridir. Çikolata kisti hamile kalmayı zorlaştıran hastalıklardan biridir. Kistin evresine göre semptomlar kötüleşebilir ve bu tip durumlarda kist alınabilir.  

Çikolata Kisti Nedir?

Uterusun iç kısmını döşeyen endometrium tabakasının kistleşerek yumurtalıklarda birikmesine ovaryan endometrioma ya da çikolata kisti denir. Kistin içi çikolataya benzer koyu kıvamlı, kahverengi endometrium sıvısıyla doludur. Yumurtalıklarda kistleşen endometrium dokusu kadının menstrual döngüsü sırasında yaşanan hormonal değişikliklere cevap vererek fonksiyon kazanır ve semptomların ortaya çıkmasına neden olan inflamatuar hücreleri üretir. Bazı vakalarda semptom görülmeyebilir. Yaş, kist evresi, semptomların derecesine göre tedavi planı çıkartılır.

Çikolata Kisti Neden Olur?

Çikolata kistinin oluşma mekanizması kesinleştirilememiştir ancak iki teori vardır. Normal menstrual döngüde menstruasyon evresinde rahmin fonksiyonel tabakası dışarı atılır ancak çikolata kistinde yumurtalıklara doğru ilerler ve lezyonlar oluşturur. Bu lezyonların birikmesi ile kist oluşur. Her adet döneminde hormonal değişiklik ile birlikte yumurtalıklarda oluşan bu kist de kanar ve buradaki kan ile enfekte olan dokunun birleşmesiyle çikolata kisti oluşur.

Nadir olaylarda endometrium dokusundan kaynaklanan kistlerin sadece yumurtalıklarda değil vücudun değişik bölgelerinde oluşabileceği gözlemlenmiştir. Bu durumları açıklamak için metaplazi teorisi kullanılır. Beyin, akciğer gibi organlardaki dokuların bir kısmı endometrium dokusuna dönüşür ve endometrioma oluşturur.

Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Bazı kadınlarda semptomlar hafif olabilir. Bazıları semptomları şiddetli hissedebilir. Sık görülen belirtilerden biri pelvik bölgede ağrı ve gerginliktir.

• Sancılı adet dönemi
• Cinsel birleşme sırasında ağrı
• Tuvalete çıktığında yanma
• Sürekli tuvalete çıkma isteği
• Bel ağrısı
• Kusma
• Pelvik bölgede şişkinlik

Fiziksel muayenede çikolata kisti anlaşılmayabilir. Eğer kistin boyutu büyükse bimanuel muayenede anlaşılabilir. Semptomların şiddeti menstrual döngüye göre değişiklik gösterebilir. Kist patladıysa karında sertlik hissi, rebound tipi ağrı gibi akut karın semptomları ile karşılaşılabilir. Kistin patladığına yönelik semptomlar var ise acil tedavi gerekir.

Çikolata Kisti Tanısı Nasıl Konur?

Pelvik muayene sırasında bir kitle hissedilirse ya da endometriozis bulguları varsa pelvik ultrason, transvajinal ultrason, manyetik rezonans görüntüleme, bilgisayarlı tomografi gibi yöntemler uygulanabilir. Bu yöntemlerle kistin tipi tam anlaşılmayabilir çünkü örneğin çikolata kisti ile hemorajik kist görüntüleri benzerdir ve ayrım için doku örneği alınması gereklidir.

Endometriozis için altın standart ise laparoskopidir. Kist tipini belirlemek için cerrahi yöntemle kistin görülmesi gereklidir. Laparoskopi sırasında karın bölgesinden laparoskop aleti sokulur ve hem kistin görülmesi hem de biyopsi için örnek alınması sağlanır. Alınan örnekte endometrial gland hücreleri ve stroma hücreleri beraber görülüyorsa ovaryan endometrioma tanısı konur. Laparoskopi çikolata kisti için hem tanı koydurucu hem de tedavi edicidir.

Bu yöntemlerle beraber kan ve idrar testleri yapılabilir. Kan testlerinde ağır geçirilen adet dönemlerinden kaynaklı enfeksiyon ve anemi tespit edilebilir. İdrar kültürüne bakılarak bir enfeksiyon olup olmadığına bakılabilir.

Çikolata Kisti Hamile Kalmayı Engeller Mi?  

Kistin büyüklüğüne göre hamile kalma olasılığı değişebilir. Büyük ve semptomları ağır olan kistlerde bu olasılık azken semptom göstermeyen küçük çikolata kistlerinde yükselebilir. Çikolata kistinin hamilelik riskini azaltan etkileri vardır.

• Yumurtalıklarda kist olması yumurtaların yeterli olgunluğa erişememesine ya da azalmasına sebep olabilir.
• Kistin büyüklüğü kısırlık için önemli faktörlerdendir. Eğer patlarsa enfekte olmuş iç yapısını pelvik bölgeye yayarak fallop tüplerini de enfekte edebilir ve böylece bu bölgede blokaj, ağrı gibi belirtiler görülebilir. Sperm ve yumurtanın birleşme bölgesi olan fallop tüplerinde görülebilecek bu enfeksiyon hamile kalmasını zorlaştırır.
• Çikolata kisti zaten fertilize edilmiş yumurtaya da etki edebilir. Çikolata kistinin varlığı hormonal değişikliğe de yol açacağı için fertilize edilmiş yumurta büyüyemeyebilir, kişi düşük yaşayabilir.
• Yumurtalıkların çift tarafta olmasından kaynaklı çikolata kistinin olduğu taraftaki yumurtalık alınabilir ve böylece diğer yumurtalıkların sağlıklı üretimine devam edilmesi sağlanabilir.

Çikolata kisti özellikle yumurtalıkları etkilemesi, patlama, enfeksiyon ve hormonal değişikliklere sebep olması özellikleri ile hamilelik olasılığına etki eder.

Çikolata Kisti Patlarsa Ne Olur?

Kistin patlamasıyla içerisindeki enfekte sıvı pelvik bölgeye akar ve çevre yapıları da beraberinde enfekte eder. Özellikle fallop tüplerinde blokaja ve ağrıya neden olabilir. Fallop tüplerinin de enfekte olmasıyla kısırlık görülebilir. Ani ve dayanılmaz bir karın ağrısı semptomu görülür. Bu semptoma akut karın da denir. Bu durumda acil tedaviye ihtiyaç vardır.

Çikolata Kisti Ağrısına Ne İyi Gelir?

Kist küçükse ve semptomlar hafifse ağrı kesiciler kullanılabilir. Bu ilaçların kullanımı uzun süreli bir rahatlamadan çok kısa süreli ağrı kesme üzerinedir. Sıcak su torbası, esneme hareketleri, rahatlama teknikleri ağrının azaltılması için kullanılabilir ancak kesin çözüm değildir. Çikolata kisti enfeksiyon içeren bir hastalık olduğundan zerdeçal gibi antienflamatuar besinler iyi gelebilir. Patlama gibi acil tedavi gerektiren ağır bir durum yaşamadan önce semptomlar iyice belirgin hale geldiğinde bir kadın doğum uzmanı ile görüşülmesi gerekir.

Çikolata Kisti Nasıl Tedavi Edilir?

Kistin evrelemesine göre tedavi yöntemleri değişebilir. Orta seviyede endometriozis vakaları genelde hormon ilaçları ile kontrol altına alınabilir. Çikolata kisti görülen endometriozis vakalarında ise kist boyutunu küçültmeye yönelik hormonal ilaçlar verilebilir ya da cerrahi yöntemle kist çıkarılabilir.

Ağır semptomlarda, büyük kistlerde, yumurtalık kanseri riski taşıyabilecek kistlerde ve kısırlık durumunun oluşabileceği durumlarda cerrahi yöntemlere başvurulur. Bu yöntemler arasında laparoskopi sıklıkla kullanılır. Kistin içeriğinin kontrollü bir şekilde boşaltılması ve kist kapsülünün komple bölgeden çıkarılması sağlanır.

Bazı durumlarda total histerektomi yapılabilir. Kist genelde yumurtalıkları etkiler ve cerrahi yöntemle kistle beraber tekrar etmesini engellemek için alınan yumurtalık bölgesi yüzünden yumurta oluşumu azabilir.  

Çikolata Kisti Hakkında Sık Sorulan Sorular

Çikolata kisti üretken yaştaki kadınlarda görülebilir. Düzenli kontrollerin yaptırılması ile erken evrede teşhis almak daha ağır senaryoların önüne geçebilir.

Çikolata kisti önlenebilir mi?

Kistin oluşmasını önlemek için yapılabilecek bir şey bulunmamaktadır. Ancak kist alındıktan sonra tekrar etmesini önlemek için ilaç tedavisi verilebilir.

Çikolata kisti ağrısı için ne zaman doktora gitmeliyim?

Semptomlar giderek kötüleşiyor ve ağrı dayanılmaz hale geliyor ise en kısa zamanda bir kadın doğum uzmanı ile görüşülmesi gerekir.

Çikolata kisti kısırlık yapar mı?

Çikolata kisti patlaması sonucu yayacağı enfeksiyon fallop tüplerine giderek sperm ve yumurtanın birleştiği bölgeyi bloke edebilir. Kistin varlığı yumurtalıkların üretimini de etkileyebilir. Bu nedenlerden dolayı kısırlık olasılığı mevcuttur.

Çikolata kisti kaç cm olunca alınır?

5-10 cm arası kistlerin cerrahi yöntemle alınması gerekir. Kadın ürogenital sisteminin sıkı takibi bu gibi hastalıkların önüne geçilmesi için önem taşımaktadır. Bir kadın doğum uzmanı ile görüşerek kontrollerin yapılması çikolata kisti gibi hastalıkların erkenden tanı alarak önüne geçilmesini sağlar. Liv Hospital’de Kadın Hastalıkları ve Doğum hizmeti dahil her hizmet verilmektedir.