İrritabl Bağırsak Sendromu Nedir?

Huzursuz bağırsak sendromu olarak da adlandırılan irritabl bağırsak sendromu (İBS) sindirim sisteminin işlevini olması gerektiği gibi yerine getiremediği kronik bir sağlık sorunudur. Dünya genelinde toplumun yaklaşık %11’ini etkiler ve karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık, ishal gibi semptomlarla kendisini gösterir.

İrritabl bağırsak sendromunda bağırsakların yapısında değil işlevinde problem vardır. Bu nedenle hastalığın tanısının konulması zor olabilir. Peki; irritabl bağırsak sendromu nedir? Beyin ve bağırsaklar arasındaki iletişim herhangi bir sebeple bozulduğunda bağırsaklar işlevini olması gerektiği gibi yerine getiremez. Bu durum sindirim sisteminde fonksiyonel bir bozukluk görülmesine neden olabilir. İrritabl bağırsak sendromu dünya genelinde pek çok insanı etkileyen, sindirim sisteminin kronik işlevsel bir sağlık bozukluğudur.

“İrritabl bağırsak sendromu belirtileri nelerdir?”, “İrritabl bağırsak sendromu neden olur, nasıl geçer?” gibi soruların cevapları ve irritabl bağırsak sendromu hakkında detaylı bilgi yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak ele alınmıştır.

İrritabl Bağırsak Sendromu Türleri

İrritabl bağırsak sendromu bağırsak hareketlerinde ishal, kabızlık gibi değişikliklerle karakterizedir. Hastalık bağırsak hareketlerinde ne tür bir değişiklik olduğuna bakılarak farklı sınıflara ayrılır. Uzmanlara göre irritabl bağırsak sendromunun başlıca türleri şu şekildedir:

• Kabızlığın daha sık yaşandığı İBS,
• İshalin daha sık yaşandığı İBS,
• Gün içerisinde hem ishal hem de kabızlığın görüldüğü İBS,
• Sınıflandırılamayan İBS.

İrritabl Bağırsak Sendromunun Belirtileri ve Sebepleri

İrritabl bağırsak sendromu dünya genelinde en yaygın rastlanan fonksiyonel sindirim sistemi hastalıklarından bir tanesidir. Karın ağrısı, bağırsak hareketlerinde düzensizlik gibi semptomları olan irritable bağırsak sendromu belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir.

Peki; irritabl bağırsak sendromu neden olur? İlk irritabl bağırsak sendromu tanısı 1970’li yıllarda konulmuş olsa da günümüzde nedenleri konusunda henüz kesin bilgilere ulaşmak mümkün değildir. Bununla birlikte irritabl bağırsak sendromunun başlıca nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Uzmanların büyük çoğunluğu huzursuz bağırsak sendromunun ortaya çıkmasında biyopsikososyal yani psikolojik, davranışsal, psikososyal ve çevresel faktörlerin etkili olabileceğini savunmaktadır.
• İrritable bağırsak sendromunun başlıca nedenleri arasında bağırsak kasları ve sinirler arasındaki iletişimin bozulması gelir. Bunun sonucunda boşaltım sırasında bağırsak hareketlerinde uyumsuzluk ortaya çıkar.
• Bakteri veya virüs kaynaklı şiddetli bir enfeksiyona bağlı gelişen ishal sonrasında görülebilir.
• Bağırsak florasında faydalı ve zararlı bakteriler bulunur. Bu bakteriler arasındaki dengenin bozulması huzursuz bağırsak sendromunun ortaya çıkmasına neden olabilir.

Bunun yanı sıra irritabl bağırsak sendromu için tanımlanan bazı risk faktörleri de vardır. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Cinsiyet: İrritabl bağırsak sendromu kadın, erkek her yaştan insanı etkileyen yaygın bir rahatsızlık olmakla birlikte araştırmalar kadınlarda erkeklere kıyasla görülme sıklığının yaklaşık 1,5-3 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu durum hormonların hastalık semptomlarının tetiklenmesinde etkili olabileceğini düşündürmektedir.
• Yaş: İrritable bağırsak sendromu her yaşta ortaya çıkabilir. Bununla birlikte hastaların büyük çoğunluğu İBS ile ilk kez 35 yaşından önce karşılaşmaktadır.
• Genetik yatkınlık: Araştırmalar ailesinde IBS olanlarda bu hastalığın görülme riskinin yaklaşık 2 kat daha fazla olabileceğini göstermektedir.

İrritabl bağırsak sendromu bağırsak hareketlerinde düzensizlik ile kendisini gösteren bir sağlık sorunudur. Başlıca irritabl bağırsak sendromu belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Karın ağrısı, kramp ve şişkinlik,
• İshal ve/veya kabızlık,
• Mide bulantısı, kusma,
• Bağırsak hareketlerinde ve dışkının görünümünde değişiklik,
• Dışkılama sonrası karın ağrısında azalma olması.

İrritabl Bağırsak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

İrritabl bağırsak sendromu sindirim sisteminin yapısı ile ilişkili olmadığından hastalığın tanısının konulması biraz zaman alabilir. Bu nedenle ishal, kabızlık, karın ağrısı gibi şikâyetlerle başvuran hastalar öncelikle yapısal hastalıklar açısından değerlendirilir.

Bağırsakta yapısal bir problemin olmadığı durumlar uzmanlara irritabl bağırsak sendromunu düşündürür. Bu aşamada hastaya semptomların ne zaman başladığı, ne kadar süredir devam ettiği, belirtilerin hangi sıklıkla ortaya çıktığı gibi bazı sorular sorulur. Tanı aşamasında karın ağrısının ne zaman başladığı ve ne sıklıkla tekrarlandığı önemlidir.

Hastalığın tanısında uzmanlar hastalara bazı sorular yöneltirler. Hastada karın ağrısının altı aydan fazla süredir devam ediyor olması ve son üç ayda her hafta en az bir kez görülmesi tanı için önemli bir kriterdir. Ek olarak hastada aşağıdaki 3 semptomdan en az 2 tanesinin görülmesi de uzmanlara IBS varlığını düşündürebilir. Bu semptomlar şu şekildedir:

• Dışkılama sırasında ağrı,
• Dışkılama sıklığında değişiklik,
• Gaitanın şeklinde değişiklik (katı veya cıvık).

Yukarıda sayılanlar dışında hastada kolorektal (kolon-rektum) kanser riski ya da sindirim sisteminde kanama olmaması, sebepsiz kilo kaybı gibi başka sağlık sorunlarını düşündürebilecek herhangi bir belirtinin görülmemesi de İBS tanı aşamasında önemlidir.

Daha ciddi bir soruna işaret edebilecek herhangi bir semptom olmayan hastalarda yukarıda sayılanlardan en az 2 tanesinin görülmesi durumunda ek tetkikler yapılmasına gerek duyulmadan irritabl bağırsak sendromu tanısı konulabilir .

Bazı durumlarda uzman doktor, ciddi bir sağlık sorunu olmadığını teyit etmek amacıyla bağırsakların ince bir tüp yardımıyla detaylı olarak görüntülenmesini sağlayan kolonoskopi yönteminden de faydalanabilir. Ek olarak karın bölgesinin ayrıntılı görüntülerinin elde edilmesi için bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik görüntüleme yöntemleri de ciddi hastalıkların dışlanmasına yardımcı olabilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Tedavi Yöntemleri

İrritabl bağırsak sendromu kişilerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Peki; irritabl bağırsak sendromu nasıl geçer? İrritabl bağırsak sendromu bağırsağın yapısal bir problemi olmadığından tedavide etkinliği kanıtlanmış kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Uzmanlar öncelikle semptomları hafifletmeye yönelik bir tedavi planı hazırlar.

İBS tedavisinde hastaların beslenme ve yaşam alışkanlıklarında değişiklik yapması önemlidir. Semptomları hafif olan hastalarda çoğu zaman diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri sorunun çözümüne yardımcı olabilir. Bununla birlikte semptomları şiddetli olan hastalarda bazı durumlarda antidepresan ilaçlardan veya bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olan probiyotiklerden faydalanılabilir. Ancak bu ilaçlar da diğer tedavi yöntemlerinde olduğu gibi hastalığı kesin olarak tedavi etmekten ziyade semptomları hafifletmeye yöneliktir.

İrritabl bağırsak sendromuna bağlı semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek önerilerden bazıları şu şekildedir:

• Düzenli egzersiz yapmaya özen göstermek,
• Sigara ve alkol gibi alışkanlıklardan uzak durmak,
• Uzman doktorun önerdiği ve kişiye özel olarak hazırlanan irritabl bağırsak sendromu diyeti listesine uymak,
• Porsiyonları küçültmek ve öğün aralarını sıklaştırmak,
• Stresi azaltmaya yardımcı olabilecek hobiler edinmek,
• Hangi yiyecek ve içeceklerin IBS semptomlarını tetiklediğini anlayabilmek için tüketilen besinleri not etmek.

Sıkça Sorulan Sorular

İrritabl bağırsak sendromu dünya genelinde her yaştan insanı etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. İrritabl bağırsak sendromu hakkında sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda ele alınmıştır.

İrritabl Bağırsak Sendromu Kronik bir Hastalık mıdır?

İrritabl bağırsak sendromunun kesin tedavisi yoktur. Zaman zaman semptomlar hafiflese de yağlı, şekerli gıdaların tüketilmesi gibi bazı tetikleyiciler semptomların şiddetlenmesine yol açabilir. Bu nedenle irritabl bağırsak sendromunun kronik bir hastalık olduğu söylenebilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?

İrritabl bağırsak sendromu hastalarının beslenme alışkanlıklarında yapacakları değişiklikler semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Doktorlar bu noktada  şikayetleri doğrultusunda hastalara beslenme alışkanlıkları ile ilgili bazı önerilerde bulunabilir. İrritabl bağırsak sendromu diyeti genellikle bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olabilecek meyve ve sebze gibi lifli gıdaların ağırlıkta olduğu bir beslenme biçimidir. Ayrıca yoğurt, turşu gibi probiyotik gıdalar da destekleyici olarak kullanılabilir.

İBS tanısı konulan hastaların bazılarında laktoz intoleransı görülebilir. Bu nedenle bazı durumlarda hastalara laktoz intoleransı testi uygulanabilir. Bu hastaların süt ve süt ürünleri tüketmekten uzak durması veya laktozsuz ürünleri tercih etmesi önemlidir. Aynı zamanda İBS hastalarının gün içerisinde yeterli miktarda su tüketmesi de semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.

İrritabl bağırsak sendromu hastaların yaşam kalitesini bozan, huzursuz edici bir sağlık sorunudur. Uzman bir doktor tarafından hazırlanan tedavi planına uyulması hastalığın semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. Siz de karın ağrısı, kabızlık, ishal gibi sorunlar yaşıyorsanız uzman bir doktordan randevu alarak kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Liv Hospital’da sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisi alanında uzman hekimler tarafından yürütülmektedir.