Boğmaca Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Boğmaca, son derece hızlı bir şekilde seyreden bir enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşıcı özelliktedir ve sanıldığının aksine her yaşta görülür. Bununla birlikte boğmaca, ergenlik dönemindeki ya da 4 yaş altındaki çocuklarda daha sık ve yoğun şekilde gözlemlenir. Özellikle 1 yaş altı bebeklerde oldukça ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bu enfeksiyon hastalığı, boğazda bulunan “Bordetella Pertussis” olarak anılan bakterilerin enfekte olmasıyla gelişir.

Boğmaca Hastalığı Nedir?

Boğmaca hastalığı, solunum yollarında bulunan “Bordetella Pertussis” adlı bakterinin enfekte olmasına bağlı olarak gelişen, bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Özellikle çocuklarda ciddi komplikasyonlara neden olabilen bu hastalık, aynı zamanda “Pertussis” olarak da adlandırılır. Boğmaca genel olarak üç aşamada gelişir.

Hastalığın birinci aşamasında çok büyük oranda soğuk algınlığına benzeyen belirtiler ortaya çıkar. Genellik bu evrede soğuk algınlığı ya da grip ile karıştırılabilir. Hastalığın ikinci evresinde ise şiddetli öksürük krizleri başlar. Bu evrede boğmaca komplikasyonları daha belirgindir. Hastalığın üçüncü evresinde ise öksürük krizleri başta olmak üzere komplikasyonlarda önemli ölçüde iyileşme gözlemlenir.

Boğmaca Hastalığının Belirtileri

Boğmaca belirtileri de tıpkı hastalığın seyri gibi üç farklı aşamada ortaya çıkar. Henüz solunum yollarının yeni enfekte olduğu ilk aşamada belirtiler, burun akıntısı, hafif öksürük, hafif ateş ve genel anlamda soğuk algınlığı belirtileri şeklindedir. Hastalığın birinci evresi olarak kabul edilen bu dönem “Katarrhal” olarak adlandırılır.

“Paroksismal” aşama olarak adlandırılan boğmaca evresinde ise genel olarak şu komplikasyonlar gözlemlenir:

• Geceleri daha çok şiddetlenen ve gün boyu devam eden öksürük,
• Boğmaca öksürüğü esnasında yüz hattında ortaya çıkan kızarma ya da morarma gibi renk değişimleri,
• Aralıklarla gelişen kuru öksürük krizleri,
• Kusma,
• Yoğun düzeyde balgam ve balgam çıkarma ihtiyacı,
• Hafif ateş,
• Göz içinde kanlanma ya da göz içi kanaması,
• Halsizlik hali

Bu belirtilerin ortaya çıktığı evre, hastalığın en yoğun olarak hissedildiği dönemdir. İkinci evrenin tamamlanması ile birlikte boğmaca döngüsü, “Konvalesan” adı verilen üçüncü evre ile devam eder.

Üçüncü evrede hastalık çok büyük oranda iyileşme aşamasına girer. Öksürük krizlerinin şiddeti azalır. Zaman zaman öksürük nöbetleri ya da krizleri gözlemlenebilir. Klinik olarak yapılan çalışmalarda boğmacanın neden olduğu öksürük krizlerinin yaklaşık olarak 14 gün boyunca devam edebileceği ortaya konmuştur.

Boğmaca Hastalığının Nedenleri ve Bulaşma Yolları

Boğmacaya neden olan bakteri, diğer birçok solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olarak gelişen hastalıkta olduğu gibi bulaşıcıdır. Hastalığın bulaşma şekli de solunum yolunda gelişen hastalıklara benzerdir. Boğmacanın bulaşmasına neden olan en yaygın durum, enfekte olmuş bir kişinin öksürmesi ya da hapşırmasına bağlı olarak havaya yaydığı damlacıklardır.

Bu damlacıklara temas eden sağlıklı bir kişiye boğmaca bulaşabilir. Ayrıca boğmaca;

• Enfekte olan bir kişinin tükürüğü ya da burun akıntısı ile doğrudan temas,
• Enfekte kişinin yüzey alanlarına bıraktığı bakterilerle temas,
• Çocuklarda ise diğer çocuklarla yoğun temas

Nedenleriyle hızla yayılarak bulaşabilir. Özellikle henüz aşılanmamış bebekler ve 4 yaş altı çocuklar boğmacaya yakalanma riskini daha yüksek düzeyde barındırır.

Boğmaca Hastalığının Tedavisi

Boğmaca tedavisi, yenidoğanlarda ve bebeklerde hızla planlanması gereken bir süreçtir. Keza bebeklerde boğmaca, ciddi ve endişe verici sağlık sorunlarına neden olabilir. Boğmacanın neden olduğu öksürük krizleri, bebeklerin solunum yollarını tıkayabilir. Ayrıca bebekte beyin durması gibi çeşitli olumsuzluklara da neden olabilir.

Diğer yaş gruplarında ise boğmaca tedavisi ise daha az risk içerir. Yetişkinlere yönelik boğmaca tedavisinde antibiyotikler, önemli bir rol oynar. Ayrıca tedavi sürecinde yoğun olarak gelişen öksürük nöbetlerinin etkisini azaltmak için uzman hekimlerce, nefes açıcı özelliğe sahip buhar ilaçları da verilebilir.

Boğmaca Aşısı ve Korunma Yolları

Boğmaca aşısı, çocuklara yönelik gerçekleştirilen aşılama faaliyetleri kapsamında yapılır. Türkiye’de bu aşılama faaliyetleri “beşli karma” adı verilen ve “Çocuk Felci”, “Difteri”, “Tetanoz”, “Hib” ve “Boğmaca” gibi hastalıklara karşı korunma sağlayan aşıları içerir. Bu aşılama; 2, 4, ve 6. aylarda yapılır. Daha sonra ise bebek 18 aylıkken tekrarlanır.

Günümüzde boğmaca korunma için geliştirilmiş en etkili yöntem aşılama faaliyetleridir. Bulaşıcı bir hastalık olması nedeniyle boğmacada aşılama, hayati düzeyde önem arz eder. Dolayısıyla sağlık örgütleri tarafından rutin olarak belirlenen aşı takvimlerine kesinlikle uyulmalıdır. Bununla birlikte tüm dünya genelinde boğmacadan korunmaya yönelik aşılama faaliyetleri sürüyor olsa da henüz yenidoğanlarda etkili bir korunma yöntemi geliştirebilmiş değildir.

Boğmaca Hastalığının Potansiyel Komplikasyonları

Boğmaca, özellikle çocuk ve bebeklerde çok ciddi komplikasyonlara neden olabilecek bir enfeksiyon sorunudur. Solunum yollarında şişme, nefes darlığı, öksürük nöbetleri gibi komplikasyonlar, hastalığın evresine bağlı olarak yüksek düzeyde şiddetlenebilir. Boğmaca nedir, kadar özellikle ebeveynler tarafından merak edilen en önemli konulardan biri çocukların boğmaca şüphesi ile ne zaman hastaneye götürülmesi gerektiğidir.

• Çocuklarda boğmaca belirtileri, bazı durumlarda yetişkinlere göre daha yüksek düzeyde seyredebilir. Dolayısıyla çocuğunuzda;
• Yüz ya da dudaklarda mavi veya kırmızı renk değişimler gözlemliyorsanız,
• Çocuğunuz nefes alma konusunda zorluk yaşadığını düşünüyorsanız,
• Nefes alırken boğuk bir ses çıkıyorsa

Acil olarak bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. Ayrıca boğmaca bulaşıcılığı son derece yüksektir. Hastalığa neden olan bakteri, hızla çoğalabilir. Dolayısıyla çocuğunuz okulunda ya da sınıfında bu hastalığa yakalanan diğer çocuklar ile temas etmesini önlemek de oldukça etkili bir çözümdür.

Çocuklarda Boğmaca

Çocuklarda boğmaca, yetişkinlere göre daha şiddetli seyir gösteren bir hastalıktır. Özellikle henüz aşılama yapılmamış bebeklerde, çok ciddi sorunlara neden olabilir. Bununla birlikte günümüzde yürütülen aşılama faaliyetleri, çocukların ve yetişkinlerin boğmacadan korunması için son derece önemli bir çözüm sunmuştur.

Günümüzde kayıt altına alınan boğmaca vakalarının büyük bir bölümü, bağışıklık sistemi zayıflamış olan yetişkinlerde ve henüz aşıları tamamlanmamış çocuklarda gözlemlenir. Yetişkinliklerde hastalığın erken dönemde teşhis edilmesi halinde, antibiyotik kullanımı ve basit ek tedavi uygulamalarıyla tamamen iyileştirilmesi mümkündür.

Çocuklarda ise boğmaca komplikasyonları ortaya çıktığında mutlaka uzman desteğine başvurulmalıdır. Dolayısıyla çocuklarda geçmeyen öksürük krizleri gibi belirtileri gözlemliyorsanız, mutlaka uzman bir hekime veya sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

Boğmaca Her Yaşta Görülebilir mi?

Boğmaca çok büyük oranda çocuklarda ortaya çıkan bir enfeksiyon hastalığı olsa da her yaş grubunda görülebilir. Ancak hastalığın neden olduğu komplikasyonlar, yaş gruplarına göre farklılık gösterir. Bu noktada aşı, son derece önem arz eder. Aşılanmış kişilerde boğmacanın neden olduğu komplikasyonlar ve hastalığı şiddeti, çok daha hafiftir.

Boğmaca Tedavisinde Ne Kadar Süre Gerekir?

Boğmaca tedavisinde erken teşhis, diğer birçok sağlık sorununda olduğu gibi oldukça önemlidir. Hastalığın erken dönemde teşhis edilmesi halinde 3 hafta içerisinde kullanılan antibiyotiklerle tedavi edilmesi mümkündür. Ayrıca erken teşhis, hastalığın başkalarına bulaşmasını önleme açısından da hayati bir önem arz eder.