Palyatif Bakım Nedir?

Palyatif bakım hastanın yaşam kalitesinin yükseltilmesi amacıyla uygulanan uzmanlaşmış tibbi bakımdır. Palyatif bakımın amacı ameliyat veya herhangi bir tedavi sonrasında, yaşamının son dönemlerinde olduğu bilinen kişilerde ağrı, acı gibi semptom veya yan etkilerin en aza indirilerek hastayı rahat ettirmektir. Genel olarak ihtiyaç duyduğunuz tıbbi, duygusal ve sosyal desteği sağlayarak hayatınızı kolaylaştırır. Palyatif bakım ihtiyaç duyan herkese uygulanabilir. Sadece hastaya değil hasta yakınları da ihtiyaç duyulması halinde psikososyal destek sağlanabilir.

Palyatif Bakım Nedir?

Palyatif bakım evde, hastanede, veya bakım evinde uygulanabilir. Bu sizin hizmeti nerede almak istediğinize göre değişiklik gösterir. Palyatif bakıma çeşitli hastalıklarda ihtiyaç duyulabilir. Yetişkinlerde en çok kalp damar hastalığı ve kanser nedeniyle tercih edilir. Bunu yanı sıra da kronikleşmiş solunum yolu enfeksiyonları, AIDS veya diyabet gibi hastalıklar da kişilerin palyatif tedavi almasına neden olabilir. Hastaların en büyük şikayeti ağrı ve nefes almada zorluk olabilir. Palyatif tedavi bu semptomları azaltmaya ve hatta iyileştirmeye çalışır.

Palyatif Bakım Ekibi

Palyatif bakım bir ekip işidir. Bu ekip içerisinde doktor, hemşire, sosyal hizmet görevlileri gibi çeşitli eğitimli sağlık uzmanları bulunur. Bakımı sağlayan kişi durum göre istek ve tercihlerinizi size sorar ve bunları dikkate alarak bakımınızı planlar. Her durumda sizin iyiliğiniz ve rahatlığınız gözetilir. Palyatif bakım bir tedavi seçeneği değildir. İyileştirici tedavilerin yanında ek olarak sunulur. Genel olarak palyatif bakım, prognoza (hastalık öykünüz) veya tedavi alıp almadığına bakılmaksızın sağlanır.

Palyatif Bakım Ne Demektir?

Palyatif kelimesinin kökeni Latince ‘’Palliare’’den gelir. Palliare’in anlamı ‘’Gizlemek’’ demektir. Kelimenin anlamı aslında palyatif bakım ile ilgili bize bilgi verir. Bunu hastalıkla bağlantılı semptom veya zararlardan koruma ya da gizlemek olarak düşünebilirsiniz.

Palyatif bakım kendi ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan kişiler için gerekli bir seçenektir. Örneğin kişi ilaç saatlerini takip etmekte zorluk yaşayabilir veya ilaçları oral olarak alınan haplar değil enjeksiyon ile vücuda uygulanan ilaçlar olabilir. Bu durumda hasta bir uzmana ihtiyaç duyar. Hastanedeyken bu ve diğer ihtiyaçları hemşireler ile hasta bakıcılar tarafından sağlanır. Ancak eve gitmek isteyen veya hastanede tedavisi bitmiş kişiler için öz bakım bir sorun haline gelebilir.

Palyatif Bakıma Kimlerin İhtiyacı Vardır?

Palyatif bakım kendine bakma konusunda yeterli olmayan kişiler içindir. Bu kişi ihtiyaçlarını gideremeyecek kadar hasta olabilir veya bilinci kapalı olabilir. Sadece hastaya değil hasta yakınları da eğitim veya duygusal desteğe ihtiyaç duyabilir. Çocuklar dahil olmak üzere her yaş grubuna uygulanabilir. Palyatif bakım almaya başlama zamanı hastalığınıza göre değişiklik gösterebilir. Ancak her koşulda hastalığın erken evresinde hatta tanı aldıktan hemen sonra başlamak hem sizin hem de yakınlarınızın sürece daha hızlı adapte olabilmesi açısından önemlidir. Genellikle palyatif bakıma ihtiyaç duyan hasta grupları şu kişilerdir;

• Amyotrofik lateral skleroz (ALS)
• Alzheimer hastalığı
• Herhangi bir tür kanser
• COVID-19
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Kalp hastalığı
• HIV ve AIDS
• Böbrek hastalığı
• Karaciğer hastalığı
• Akciğer hastalığı
• Multipl skleroz (MS)
• Parkinson hastalığı
• Kök hücre nakli gerektiren kan ve kemik iliği bozuklukları
• Kistik fibrozis
• Demans
• İnme ve diğer ciddi hastalıklar

Ancak bu hastalıkların herhangi birine sahip olmanız palyatif bakıma ihtiyaç duyduğunuz anlamına gelmez. Ayrıca palyatif bakım tedavi edici bir yaklaşımdan ziyade tedaviye büyük ölçüde destek olan bir süreçtir. Bu nedenle yanında başka tedaviler de alabilirsiniz.

Palyatif Bakım Görüşmesi

Palyatif bakım hizmeti almaya karar verdiğinizde ilk görüşmede nelerden bahsedeceğinize dair hazırlıklı olmanız gerekir. Bunun için ilk olarak hastalığınızın sizde neden olduğu semptom veya yan etkilerini not edebilirsiniz. Bu semptomları nelerin iyileştirdiği veya azalttığı hakkında karşı tarafı bilgilendirmeniz de gerekebilir. Hastalığınızın günlük yaşantınızı ne derece etkilediği, kullandığınız ilaçlar da yine görüşmede bahsetmeniz gereken konular arasında yer alır. Görüşmeye bir aile üyeniz ile birlikte gitmek, unuttuğunuz veya aklınıza gelmeyen yerlerde destek olan birinin olması açısından iyi olabilir.

Sizin vereceğiniz bilgilere ek olarak hizmetin neleri kapsadığını öğrenmek için hazırda birkaç soru bulundurabilirsiniz. Örneğin;

• Anamneziniz hakkında bilgi sahibi olduktan sonra tedavinizi destekleyecek hangi program ve kaynaklara sahip olduğu
• Bu süreçte palyatif bakım desteği almanın avantajları ve dezavantajları

Palyatif Bakım Neleri Kapsar?

Palyatif bakımda görünürde sizinle ilgilenen bir kişi olsa da bu hizmet arka planda bir ekip işidir. Bu ekip doktor, hemşire, diyetisyen, psikolog, fizyoterapist ve diğer çalışanları kapsar. Palyatif bakımdan şunları bekleyebilirsiniz;

• Yeni başlayacaksanız ön planlamayı yapmak
• Tanı sonrası hem siz hem de yakınlarınızın sürece adaptasyonunu iyileştirmek
• Hastanın süreçteki depresyon ve kaygı seviyesini düşürmek
• Mümkünse hayatta kalma süresini uzatmak
• Bakım konusunda hasta ve yakınlarının memnuniyetini artırmak
• Hastanın yaşam kalitesini arttırmak
• İhtiyaç duyulan durumlarda diğer sağlık birimlerine yönlendirmek
• Hedefleriniz ve tedavi seçenekleri arasındaki eşleşmeyi sağlamak
• Doktor ve diğer sağlık uzmanları ile birlikte çalışarak süreci desteklemek

Palyatif Bakım Ne Kadar Sürer?

Palyatif bakım hastalık sürecinde hastanın hayatını kolaylaştırmayı hedefler. Bunun içerisinde tedavisinin eksiksiz uygulanması için destek veya ağrı, acı gibi semptomların yönetimi yer alır. Palyatif bakımın ne kadar kapsayıcı olabileceği veya uygulanış şekli kişinin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterir. Hastanın palyatif bakımdan ne süre ile faydalanacağı da benzer şekilde değişiklik gösterir. İstenildigi ve ihtiyaç duyulduğu takdirde palyatif bakım yıllarca sürebilir.

Palyatif Bakım Merkezi Nedir?

Palyatif bakım merkezi palyatif bakımın sağlandığı yerdir. Genellikle her hastanede palyatif bakım hizmeti bulunur.

Palyatif Yoğun Bakım Nedir?

Palyatif bakımın uygulanacağı yer sizin ve yaşadığınız bölgenin koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Palyatif bakım alabileceğiniz yerler;

• Ev
• Huzurevi
• Ayakta tedavi kliniği
• Palyatif yoğun bakım

Yoğun bakım seçeneği son zamanlarda artış göstermiş olsa da halen tartışılan bir konudur. Ancak semptomların kontrolünü sağlama, yakınların hasta ile vedalaşabilmesi ve saygın bir ölüm için  ihtiyaç duyulan bir seçenek olabilir.

Palyatif Bakım Hastaları Ne Kadar Yaşar?

Palyatif bakım iyileşme ihtimali olmayan hastalara uygulanan bir hizmet olsa da bu hastanın hayat süresinin kısa olacağı anlamına gelmez. Aldığı iyi bakım ile kişinin hayat süresini uzatmak palyatif bakımın hedeflerinden biridir. Palyatif bakım ile ilgili ilerleyen süreçlerde bir sorun yaşamamak adına ödeme ve beklentiler baştan konuşularak kararlaştırılmalıdır.