Borderline Kişilik Bozukluğu

Borderline kişilik bozukluğu, sınırda kişilik bozukluğu olarak da adlandırılan bir tür ruh sağlığı sorunudur. Kişinin davranışlarında ve ilişkilerinde istikrarsızlığa, benlik sorunlarına, duygusal dalgalanmalara, yoğun boşluk hissine ve kendine zarar verme düşüncelerine sebep olan bu durum, kişilik bozukluğu türleri arasında sıklıkla görülür. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin genel olarak inişli çıkışlı bir hayatları olur. Örneğin, birine hemen aşık olup, hemen hayranlık duyabilirler, ancak kısa bir süre sonra bu kararlarından vazgeçip pişman olabilirler. Bu durum temelde tedavi edilebilir ve iyileşebilen bir rahatsızlıktır. Yaygın kullanılan tedavi seçenekleri ise bireysel terapi başta olmak üzere, diyalektik davranış terapisi ve ilaç tedavisidir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

Borderline kişilik bozukluğu çoğunlukla ergenliğin sonlarında ve 20’li yaşların başında ortaya çıkan ve daha çok kadın cinsiyetini etkileyen psikolojik bir rahatsızlıktır. Borderline kişilik bozukluğu özelliklerinin başında, kişilerin  aniden sinirlenip agresifleşmesi, kısa bir süre sonra yine aniden sakinleşip durgunlaşması gibi çok hızlı duygusal geçişler gelebilir. Bu kişiler, birisine bağırıp kötü konuştuktan kısa bir süre sonra bundan pişmanlık duyabilir. Borderline, kişilerde davranışsal bozukluklara da sebep olabilir. Örneğin, yeme bozuklukları, alkol-uyuşturucu kullanımı, kesici aletlerle kendine zarar verme veya yeni tanıdığı kişilerle güvensiz cinsel birliktelikler yaşanabilir. Bu duruma sahip kişiler zaman zaman manüplatif olabilirler, yakın çevrelerine gözdağı ve ders vermek için intihar girişimlerinde bulunabilir. Borderline kişilik bozukluğunun başlıca sebepleri arasında çocuğun erken yaşında olan ebeveyn ayrılıkları, anne ya da babanın evi terk etmesi, çocuğu başkalarının yetiştirmesi ve çocukluk travmaları yer alabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Borderline kişilik bozukluğu, temelde kişinin benliğinde bir bölünmüşlük sebebiyle meydana gelebilir. Bu bölünmüşlük ise genellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, genetik faktörler veya beyin kimyasındaki bozukluklar sebebiyle olabilir. Genel olarak borderline kişilik bozukluğu nedenlerinden bazıları aşağıdakiler gibidir:

• Erken yaşta olan anne baba ayrılığı
• Ebeveynlerden birinin evi terk etmesi
• Çocuğun ihmal edilmesi veya başkaları tarafından büyütülmesi
• Madde bağımlısı veya alkolik bir anne baba varlığı

• Çocukluk dönemindeki fiziksel veya cinsel taciz
• Aile üyelerinde borderline kişilik bozukluğu öyküsü veya başka bir psikiyatrist sorunun olması
• Serotonin gibi bazı beyin kimyasallarının düzgün çalışmaması

Borderline kişilik bozukluğu nedeni net bir şekilde saptanamayabilir. Bu durum birçok farklı nedenden veya bu nedenlerin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir. Olası nedenlerin belirlenmesi ve buna uygun tedavi planı için bir sağlık profesyonelinden yardım almak gerekir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Borderline kişilik bozukluğu belirtileri hızlı değişen düşünceler, ani alınan kararlar ve ardından gelen pişmanlık ile kendine zarar verme eğilimini içerebilir. Ortaya çıkan belirtiler daha çok kişinin kendini nasıl hissettiği, nasıl davrandığı ve başkalarına karşı tavrını içerir. Bu durumda yaygın görülen bazı belirtiler şunlardır:

• Yoğun terk edilme korkusu: Hastalar, özellikle sevdiği kişiler ve aile yakınları tarafından terk edilmekten, reddedilmekten yoğun korku duyar. Bu korkudan kaçınmak için aşırıya kaçan önlemler alabilirler. Terk edilme korkusu hastalarda takıntılı davranışlara, ilişki sorunlarına yol açabilir.
• İstikrarsız duygu ve davranışlar: Çok kısa bir sürede bir kişiyi aşırı bağlanıp onsuz yaşayamayacağını düşünebilir, yine çok kısa bir sürede bu kişiden soğuyup umursamayabilirler.
• Hızlı duygusal geçişler: Kişilerin öfke, sinir, mutluluk, heyecan gibi duyguları arasında hızlı geçişler olabilir.
• Öfke kontrolsüzlüğü: Diğer insanlara karşı sık sık sinirlenip alaycı tavırlar sergileyebilirler. Bu davranışlara zaman zaman fiziksel şiddette eklenebilir.
• Benlik saygısı sorunları: Kendisini hiçbir işe yaramayan, gereksiz ve değersiz görmeleri düşük benlik sorunlarına yol açabilir.
• Dürtüsel cinsel yaşam: Borderline kişilik bozukluğu cinsel konularda sorunlara yol açabilir. Örneğin, yeni tanıştıkları biriyle dürtüsel olarak güvenli olmayan bir cinsel birliktelik yaşayabilirler.
• Paranoyalar: Yoğun strese bağlı gelişen gerçeklikten kopma durumu meydana gelebilir. Bu durumda kişiler zaman zaman mantıksız ve aşırıya kaçan endişe, kaygı sorunları yaşayabilir.
• İntihar tehdidi: Kişiler terk edilme, reddedilme veya dışlanma korkusu yaşadığında kendine zarar verme tehdidinde bulunabilir. Eyleme geçseler bile bunu hayatlarına son vermeyecek şekilde kontrollü yaparlar.

Bahsedilen belirtilerin görülmesi durumunda bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak semptomların  yönetilmesi ve intihar düşüncelerinin önüne geçilmesi açısından önem teşkil eder.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tanı Kriterleri Nelerdir?

Borderline kişilik bozukluğu tanısı bir ruh sağlığı uzmanı tarafından kişinin semptomları, davranışları, yaşam öyküsünün değerlendirilmesiyle konabilir. Borderline kişilik bozukluğu tanı  kriterleri diğer psikiyatrik rahatsızlıklarla ile benzer şekilde olabilir. Ancak doktorlar, borderline kişilik bozukluğu test yöntemleri ile bu durumu ayrıştırabilir. Bu rahatsızlığın tanısı için genellikle şu adımlar izlenebilir:

• Klinik muayene sırasında kişinin tavırlarının, düşüncelerinin, yaşam tarzının ayrıntılı olarak değerlerlendirilmesi
• Semptomların DSM-5 kılavuzunda yer alan kriterleri sağlayıp sağlamadığının test edilmesi
• Kişinin özgüven eksikliği, benlik sorunları veya kendine zarar verme eğiliminin olup olmadığına bakılması
• Semptomların farklı ruhsal bozukluklar veya tıbbi durumlarla ilişkili olup olmamasının değerlendirilmesi

Borderline kişilik bozukluğu genel olarak erken yaşlarda görülür ve çocuklar büyüdükçe semptomlar azalabilir. Ancak bu, erken tanı ve tedavi ile mümkün olabilir. Bu sebeple, borderline ait olabilecek semptomlar görüldüğünde bir uzman yardımı almak gerekir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Borderline kişilik bozukluğu tedavisi belirtilerin kontrol altına alınması, ilişkilerin yönetilmesi ve daha sağlıklı bir hayat tarzının benimsenmesi için yapılan yöntemleri içerir. Bu durumun temel tedavisi bireysel terapilerdir, ancak bazı kişilerde ilaç tedavileri, madde kullanımı veya intihar teşebbüsü varsa hastane yatışı da gerekebilir. Borderline kişilik bozukluğu tedavisi genel olarak şu şekilde yürütülebilir.

• Psikoterapi: Düzenli periyotlarla yapılan terapiler ile bozuk davranışlar ve düşüncelerin düzeltilmesi, dürtüsel hareket etmek yerine doğru düşünerek eyleme geçilmesi, ilişkilerin nasıl düzeltilmesi gerektiği ve benlik saygısının yeniden yapılandırılması sağlanabilir. Psikoterapilere ek olarak, grup terapileri, aile terapileri veya duygusal becerileri düzenleme eğitimleri de tedaviye dahil edilebilir.
• İlaç Tedavisi: İlaç tedavi, borderline kişilik bozukluğu ile birlikte ortaya çıkabilecek anksiyete, agresiflik, saldırganlık, depresyon gibi durumların iyileştirilmesi için kullanılabilir. Bu ilaçlar antidepresanlar, antipsikotikler veya duygudurum dengeleyiciler olabilir.

Tedavi yaklaşımı hastanın bireysel durumuna bağlı olarak belirlenebilir. Tedavinin etkili olabilmesi için kişinin tedaviye uyumu, isteği ve yakın çevre desteği önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular:

Borderline kişilik bozukluğu karmaşık ve uzun bir süreci kapsayabilir. Özellikle bu duruma sahip yakını olanların sabırlı ve destekleyici davranışları tedavinin olumlu seyri için önemlidir. Borderline kişilik bozukluğu hakkında diğer merak edilen sorular ve yanıtları aşağıdaki gibidir:

Ağır Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

Ağır borderline kişilik bozukluğu, bu duruma ait semptomların daha şiddetli yaşandığı, borderline’ın bir alt türüdür. Bu durum, kişilerde yoğun duygusal dalgalanmalara, öfke patlamalarına ve sık sık kendine zarar verme girişimlerine sebep olabilir.

Erkeklerde Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl Olur?

Erkeklerde borderline kişilik bozukluğu, kadınlara oranla daha yoğun olan davranışsal bozukluklar olarak kendini gösterebilir. Örneğin, şiddete eğilimin çoğalması, intihar girişimleri, madde kullanımı, cinsel dürtülerin artmasına bağlı çarpık ilişkiler yaşanabilir.

Ergenlerde Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Ergenlik, duygusal dalgalanmaların ve davranışsal değişikliklerin yoğun yaşandığı bir dönemdir ve bu dönemde borderline kişilik bozukluğu geliştirme riski sık görülebilir. Ergenlik dönemi ile borderline özellikleri birbirine benzer olduğu için, ebeveynlerin çocuklarını dikkatli takip etmeleri ve profesyonel yardım almalarını sağlamaları gerekir.

Borderline kişilik bozukluğu kendine zarar verme riskinin olduğu ciddi bir psikiyatrik rahatsızlıktır  ve tedavi edilmesi gerekir. Sizde bu durumun tedavi edilmesi için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Liv Hospital’da ruh sağlığı ve danışmanlığı hizmeti verilmektedir.