Düz Taban

Tıp dilinde düz taban, pes planus olarak adlandırılır.  Doğuştan gelen bir rahatsızlık da olsa, sonradan gelişen bir rahatsızlık da olabilir. Çoğunlukla çocukluk döneminden başlayan ortopedik bir sorundur. Bunun dışında yetişkinlikte meydana gelen düz ayak tabanı da görülür. Yetişkinlikte oluşan düz taban genellikle kalıcıdır. 

Düz Taban Kimlerde Görülür?

Çocuklarda kemik gelişimi devam ederken 3-5 yaşları arasına kadar düz taban normal kabul edilebilir. Ancak daha sonra ayaktaki kavis yavaş yavaş oluşmaya başlamalıdır. 10 yaşına kadar ayaktaki kavisin oluşmuş olması gerekir. Eğer çocuk kemik gelişiminde sorun yaşıyorsa ve kavisli yapı 10 yaşına kadar oluşmadıysa, radyolojik görüntüleme yöntemleriyle beraber klinik muayene yapılması gerekir. Uzman hekimler tarafından muayene yapıldıktan sonra kesin tanı konulur ve tedaviye başlanılması gerekir.

Çocuklarda yürüme şekli gözlenmeli ve dikkate alınmalıdır:

• Gözle görülür şekilde yürüme şeklinde bozukluk varsa,
• Yürürken eğer topuklarda dışa doğru kayma varsa,
• Düz taban şeklinde herhangi bir değişiklik olmuyorsa uzman bir hekime başvurulmalıdır.

Yetişkinlerde düz tabanın asıl bulgusu, ayağın iç tarafında uzunlamasına bulunan kavisin ortadan kaybolmasıdır. Aynı zamanda bu bulguya ağrı, fonksiyon kaybı ve şişlik de eklenebilir. Ayağa yük vermekle oluşur. Kavisin kaybolarak ayak tabanının düz bir görünüm almasıdır.

Yetişkinlerde ise düz tabanlılık:

• Çocukluk döneminde esnek düz taban rahatsızlığı olanlarda,
• Bireyde yaşın ilerlemesine bağlı olarak ayağın iç tarafında bulunan medial arkın zayıflaması,
• Tarsal koalisyon mevcut ise,
• Ayak travması geçiren bireylerde (burkulma kırık çıkık vs.),
• Ayak bileğinde bulunan dokuların ve yapıların kireçlenmesi.

Düz Taban Çeşitleri

Ayak tabanlarının kemerli yapısına bağlı olarak düz tabanın da çeşitleri mevcuttur. Düz taban çeşitleri 4 grupta incelenir.

• Esnek düz tabanlık, en yaygın görülen düz taban çeşididir. Ayaklara yük bindirildiği zaman ayak tabanı düz bir şekil alır. Ancak yatma, oturma gibi eylemler yapıldığı zaman ayak içinde çok hafif de olsa bir kavis görmek mümkün olabilir.
• Sert düz tabanlık, ayaklara yük bindirilmesi burada önemli değildir. Ayakta yük olması durumunda da olmaması durumunda da ayak tabanı düz bir görünümdedir. Esnek düz tabanlıkta olduğu gibi hafif bir kavis görülmez. Bu tür düz ayak tabanı olan bireylerde ağrı ve rahatsızlık belirtileri görme ihtimali çok daha yüksektir.
• Düşmüş kemerden kaynaklanan yetişkin düz tabanlığı, yetişkinlik döneminde görülen ayak düz tabanlığı çeşididir. Ayak kemerinde ani oluşan düşme ya da çökme olması durumunda meydana gelen düz taban çeşididir. Ayak kemerinin düşmesinden kaynaklanan ayağın dışa doğru dönmesi, ayakta ağrıya neden olur. Ayaktaki kavisi destekleyen tendonda iltihaplanma ve yırtılma oluşması bu tür düz tabanlığın gelişmesinde en büyük etkenlerden biridir.
• Dikey talus, bebeklerde ayak kemerinin oluşmasına engel olan doğumsal bir kusurdur, ayak bileğinde bulunan talus kemiğinin yanlış bir pozisyonda bulunmasıyla oluşur. Bu tür düz tabanlarda çocuğun ayağına bakıldığı zaman ayağın sallanan sandalyenin tabanına benzediği görülür. Ters yönde kavisli olduğu gözlemlenir.

Düz Taban Belirtileri

Düz tabana sahip bireylerde gözlemlenen bazı belirti ve bulgular vardır. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Ayak ve bacaklarda oluşan kramplar,
• Ayak bileğinde, kemerinde ve topuğunda ya da ayağın dış kısmında oluşan ağrı,
• Özellikle uzun süre ayakta kalma, uzun yürüyüş yapma ve koşma gibi yapılan eylemlerden sonra oluşan kas ağrıları ve ayak yorgunluğu,
• Yürüyüş şeklinde oluşan deformiteler,
• Ayak parmaklarında olması gerekenin aksine dışa doğru kayma görünümünün oluşması.

Burada yer alan belirtilere bakıldığı zaman, düz tabana sahip olan erkeklerin, askerlik muafiyet durumları söz konusu olabilir. Kesinlik için sağlık kuruluşunda uzman bir hekim tarafından muayene olup düz taban derecelerine göre “askerliğe elverişlidir” veya “askerliğe elverişli değildir” şeklinde sağlık raporu alarak askerlikten muaf olma veya askere gitme durumları söz konusu olabilir.

Düz Taban Tedavisi

Birçok ortopedik problemde olduğu gibi düz taban rahatsızlığında da öncelik ameliyatsız tedavidir. Düz tabana sahip bireylerin bu durumla ilgili herhangi bir şikayetleri yoksa tedavi olmadan da yaşamlarına devam edebilirler. Ancak yine de tedbirli davranarak ayak tabanlarına uygun ortopedik yapıda ayakkabı kullanmaları ve fazla kilo alımına dikkat etmeleri gerekir.

Şikayeti olan bireylerin ise egzersizler ve kilo alımını kontrol etmeleri, buz uygulamaları, tabanlıklar ve ilaç tedavileri ile fizik tedavi uygulamaları ilk aşamada kullanılabilecek tedavi yöntemleridir.

Özellikle düz taban rahatsızlığı bireyde yürüyüş anormalliğine, şiddetli ağrılara, duruş bozukluklarına ve denge problemlerine yol açıyor ise kişinin mutlaka tedavi olması gerekir. Bu tür bireylere uygulanabilecek bazı tedavi yöntemleri mevcuttur. Bunlar:

• Düz tabana sahip olan bireylerin, düz taban ayakkabı giymeleri günlük yaşamlarının kolaylaşması için çok önemlidir. Ortopedik ve kişiye özel üretilen ayakkabı tabanları mevcuttur. Sağlığınız için ayakkabı tercihinizi dikkatli yapmanız tavsiye edilir.  
• Ortezler veya ayak kemer destekleri kullanımı; ortezler düz tabana sahip bireylerin yürüyüşündeki bozuklukları düzeltmeye yardımcı olabilmek için kulllanılabilir. Ayak kemer destekleri de ayağın ayakkabı içinde daha rahat olmasını sağlar.
• Ayak kaslarının güçlendirilmesi için germe egzersizleri yapılır. Ayak kaslarının güçlendirilmesi, ayakların vücudu daha iyi taşıyabilmesi ve duruş bozukluklarının önlenmesi için önemlidir. Ancak yine de yapılan bütün egzersizler doktor kontrolünde yapılmalıdır. Doktorunuza danışmadan tedavi amaçlı egzersiz yapmanız sağlığınız için uygun değildir.
• Şiddetli ağrılara maruz kalıyorsanız ağrıyı hafifletmek için doktorunuzun verdiği ağrı kesicileri kullanmalısınız.
• Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri işe yaramadığı takdirde, cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Unutulmamalıdır ki düz taban rahatsızlığı ciddi tendon rahatsızlıklarına sebep olabilir. Örneğin tendon yırtılması görülebilecek ihtimaller arasında yer alır. Bu gibi durumlarda da yine cerrahi yöntemlere başvurulur. Bu şekilde yapılan ameliyatların temel amacı ayağın şeklinin ve hizasının düzeltilmesi, bireyin yürürken, koşarken veya ayakta dururken yaşadığı sıkıntıların ortadan kalkmasıdır.