Sarılık Nedir?

‘’Sarılık hastalığı nedir?’’ sorusu bu hastalığı belirtilerini taşıyanlar için önemli bir sorudur. Sarılık, karaciğerin normalden daha fazla bilirubin adı verilen bir madde üretmesi veya bilirubinin vücut tarafından etkili bir şekilde atılamaması sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sırasında ortaya çıkan bir pigmenttir ve genellikle karaciğer tarafından işlenip daha sonra idrar ve dışkı ile vücuttan atılır. Ancak, karaciğerin normal işlevini yerine getirememesi sonucunda vücutta bilirubinin birikmesi cildin, göz beyazlarının ve mukozaların sarı renk almasına yol açar.

Sarılık Nedir?

Hemolitik sarılık, kırmızı kan hücrelerinin aşırı hızda parçalanması sonucu ortaya çıkabilir. Hepatik sarılık, karaciğerin fonksiyonlarını etkileyen bir durumun belirtisi olabilir. Obstrüktif sarılık ise safra kanallarının tıkanması sonucu meydana gelir. Yenidoğanlarda sıkça görülen sarılık ise genellikle karaciğerin bilirubini işleme kapasitesinin yetersiz olmasından kaynaklanır. Sarılık belirtileri çoğunlukla cildin sararması ile belirgin hale gelir, ancak farklı belirtilerle de birlikte görülebilir. 

Sarılık Çeşitleri Nelerdir?

Sarılık, farklı nedenlerden kaynaklanan ve ciltte, göz beyazlarında ve mukozalarda sarı renk değişikliğiyle kendini gösteren bir sağlık durumudur. Farklı sarılık çeşitleri, altında yatan nedenlere göre değişiklik gösterir. Sarılığın türlerinden bazıları şunlardır:

Fizyolojik Sarılık (Yenidoğan Sarılığı)

Yenidoğan bebeklerin karaciğerleri doğduklarında tam olarak gelişmemiş olabilir. Bu durumda, bilirubin adı verilen pigmentin işlenmesi ve atılması zorlaşabilir. Fizyolojik sarılık (yenidoğan sarılık) genellikle hafif ve geçicidir, bebeklerin karaciğeri zamanla bu işlevini yerine getirecek şekilde gelişir.

Hemolitik Sarılık

Kırmızı kan hücrelerinin aşırı hızda parçalanması sonucu ortaya çıkar. Genetik hastalıklar, enfeksiyonlar veya otoimmün bozukluklar gibi durumlar, vücudun kırmızı kan hücrelerini normalden daha fazla parçalanmasına neden olabilir.

Hepatik Sarılık

Karaciğerin fonksiyonlarını etkileyen durumlar, özellikle de hepatit, siroz veya karaciğer tümörleri, bilirubin işleme yeteneğini azaltabilir. Bu durumda, karaciğerin bilirubini düzgün şekilde atma kapasitesi bozulur.

Obstrüktif Sarılık

Safra kanallarının tıkanması sonucu ortaya çıkar. Safra taşları, safra yolu tümörleri veya safra kanallarındaki daralmalar, safra akışını engelleyerek bilirubinin vücuttan atılmasını zorlaştırabilir.

Sarılık Neden Olur?

Sarılık neden olur? sorusunun cevabını verebilmek için için sarılığın altta yatan birçok farklı nedeni olabileceğini göz önünde bulundurmalıyız. Sarılığın nedeninin belirlenmesi, uygun tedavi stratejilerinin oluşturulmasında önemli rol oynar. Sarılığın yaygın nedenleri şunlar olabilir:

• Kırmızı Kan Hücrelerinin Parçalanması: Sarılığın en yaygın nedenlerinden biri, yaşlanan veya hasar görmüş kırmızı kan hücrelerinin karaciğer tarafından işlenemeden parçalanmasıdır. Bu durum, vücutta bilirubin birikimine ve sarılık belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar.
• Genetik Faktörler: Bazı genetik hastalıklar, kırmızı kan hücrelerinin normalden hızlı bir şekilde parçalanmasına neden olarak sarılık gelişimine katkıda bulunabilir. Örneğin, orak hücreli anemi gibi genetik hastalıklar bu duruma yol açabilir.
• Karaciğer Problemleri: Karaciğerin bilirubini işleyememesi, hepatit, siroz veya karaciğer tümörleri gibi durumlar sonucu ortaya çıkabilir. Karaciğerin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi, bilirubinin vücuttan atılmasını engeller.
• Safra Yolu Tıkanıklığı: Safra yollarının tıkanması, safra taşları, safra yolu tümörleri veya enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelebilir. Bu durum, safra akışının engellenmesine ve bilirubinin atılmasının zorlaşmasına neden olur.
• Yenidoğanlarda Fizyolojik Adaptasyon: Yenidoğan bebeklerde karaciğerin bilirubini işleme kapasitesinin tam gelişmemiş olması nedeniyle geçici bir sarılık türü olan fizyolojik sarılık meydana gelebilir.

Sarılık Belirtileri Nelerdir?

Sarılık belirtileri genellikle gözle fark edilebilen cilt ve göz beyazlarında sararma ile ortaya çıkar. Bazı durumlarda belirti göstermeyebilir. Sarılıkla birlikte meydana gelen bazı belirtiler şunları içerir:

• Cilt ve göz beyazlarında sararma
• Koyu renkte idrar
• Halsizlik ve enerji kaybı
• İştah kaybı
• Ateş
• Karın ağrısı ve rahatsızlık

Sarılığa Ne İyi Gelir?

Sarılık tedavisinde temel amaç çoğunlukla vücutta biriken bilirubin seviyelerini kontrol altına almaktır. Sarılık tedavisinde kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Doktor Kontrolü: Sarılık belirtileri gösteren kişiler öncelikli olarak uzman doktor tarafından değerlendirilmelidir. Doktor, semptomların şiddetini ve altta yatan nedeni belirlemek için çeşitli testler ve muayeneler yapar.
• Fototerapi: Yenidoğanlarda sıkça kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bebek, özel bir ışık kaynağına maruz bırakılarak deri yoluyla bilirubin moleküllerinin parçalanması sağlanır. Bu sayede bilirubin vücuttan daha etkili bir şekilde atılır.
• Kan Değişimi: Ciddi durumlarda, kan değişimi adı verilen bir yöntem uygulanabilir. Bu işlemde, yüksek bilirubin seviyelerine sahip kan, daha düşük seviyelerdeki sağlıklı kan ile değiştirilir.
• Sıvı Takviyeleri: Hastalara doktor kontrolünde, yeteri miktarda verilen sıvı takviyeleri vücutta bilirubinin daha hızlı atılmasına yardımcı olabilir.
• Beslenme Değişiklikleri: Beslenme, sarılık tedavisinde önemli bir rol oynar. Yeşil sebzeler, meyveler, ve lif açısından zengin gıdalar tüketmek, karaciğerin sağlıklı çalışmasını destekleyebilir.
• Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Sarılığa neden olan temel sağlık soruna yönelik tedavi önemlidir. Karaciğer hastalıkları, enfeksiyonlar veya safra yollarındaki tıkanıklıklar gibi çeşitli hastalıkların tedavisi sarılık rahatsızlığının giderilmesine fayda sağlayabilir.

Yetişkinlerde Sarılık Neden Olur?

Sarılık, cilt, göz ve mukoza zarının sararmasına neden olan bir durumdur. Bunun nedeni kandaki bilirubin adı verilen bir maddenin artmasıdır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşur. Karaciğer, bilirubini safraya dönüştürerek bağırsaklara gönderir. Buradan da dışkı yoluyla vücuttan atılır. Yetişkinlerde sarılık genellikle karaciğer hastalıkları, kan hastalıkları veya safra yollarındaki tıkanıklıklar gibi sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkar.

Bebeklerde Sarılık Neden Olur?

‘’Bebekler neden sarılık olur?” sorusu bebeklerinde sarılık belirtileri görülen anne adayları için önemli sorulardan biridir. Yenidoğanlarda sıkça görülen sarılık, karaciğerin bilirubin pigmentini işleme kapasitesinin henüz tam gelişmemiş olmasından kaynaklanır. Yenidoğanların kırmızı kan hücrelerini hızla değiştirmesi, bilirubin seviyelerini artırır ve bu durum ciltte sarılığa neden olur. Genellikle bu durum doğal bir süreçtir ve bebeklerin karaciğerleri zamanla bu pigmenti daha etkili bir şekilde işlemeye başlar. Ayrıca anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı bebeğin kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına ve sarılığa neden olabilir. Bebeklerde sarılık genellikle doğumdan birkaç gün sonra ortaya çıkar ve altta yatan ciddi bir neden yoksa birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak, sarılık şiddetliyse veya uzun sürüyorsa, doktor müdahalesi gerekebilir.

Bebeklerde Sarılığa Ne İyi Gelir?

‘’Yenidoğan bebekte sarılığa ne iyi gelir?’’ sorusu anne adlarının tedavi arayışlarında karşılaştıkları sorulardandır.  Yenidoğanlardaki hafif sarılık genellikle kendi kendine iyileşir, ancak şiddetli vakalarda doktorlar fototerapi veya kan değişimi gibi tedavi yöntemlerini önerir. Fototerapi, bebekleri özel bir ışık altına yerleştirerek bilirubini parçalar ve vücuttan atılmasını hızlandırır. Ayrıca, bebeğin sık sık emzirilmesi de bilirubin atılımını destekler.

Sıkça Sorulan Sorular

Sarılık çoğunlukla vücutta biriken bilirubin seviyelerinin yükselmesi ile görülür. Teşhis ve tedavisinde geç kalındığı zaman belirtiler şiddetlenebilir.

Sarılık Bulaşıcı Mı?

Sarılık, genellikle bir virüs olan hepatit virüsleri nedeniyle oluşan bir karaciğer iltihabıdır. Sarılığın bulaşıcı mı? sorusunun cevabı, hepatit türüne bağlıdır. İki yaygın hepatit türü, hepatit A ve hepatit E, genellikle feko-oral yolla bulaşır ve bu da enfekte kişinin dışkısının su veya yiyecek yoluyla ağız yoluyla alınması anlamına gelir. Bu nedenle, bu hepatit türleri bulaşıcıdır.

Hepatit B, C ve D gibi diğer hepatit türleri ise genellikle kan veya vücut sıvıları aracılığıyla bulaşır. Bu tür hepatitlerin bulaşma riski, enfekte kişinin kanı veya diğer vücut sıvıları ile doğrudan temas etme durumlarına bağlıdır. Bu tür hepatitlerin bulaşıcılığı, cinsel temas, kan nakli, ortak enjektör kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak artabilir.

Stres Sarılık Yapar Mı?

Stres, vücut üzerinde bir dizi fizyolojik ve biyokimyasal değişikliklere neden olabilir ve uzun süreli veya kronik stresin bağışıklık sistemini etkileyebileceği bilinmektedir. Ancak, stresin doğrudan hepatit virüslerinin bulaşmasına neden olduğu veya sarılığa yol açtığı belirgin bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Bebeklerde Sarılık Ne Zaman Geçer?

Bebeklerdeki sarılık genellikle doğumdan sonra birkaç hafta içinde kendi kendine geçer. Ancak, bazı ciddi durumlarda sarılık daha uzun sürebilir, bu nedenle doktorun kontrolünde takip ve tedavi önemlidir.

Elde Sarılık Neden Olur?

Eldeki sarılık çoğunlukla karaciğerin bilirubin pigmentini işleme yeteneğindeki bir bozukluktan kaynaklanır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşan bir atık üründür. Karaciğerin işleyişinde meydana gelen sorunlar nedeni ile bilirubin vücutta birikebilir, bu da ciltte sarılığa neden olur.

Gözde Sarılık Neden Olur?

Gözdeki sarılık genellikle karaciğerin bilirubin pigmentini işleme yeteneğindeki bir sorunun belirtisidir. Karaciğerin yeterince çalışmadığı durumlarda, bilirubin gözlerde birikebilir ve beyaz kısım sarı renkte görünür.