Bademcik Şişmesi

Bağışıklık sistemi vücudun dış faktörlere karşı oluşturduğu savunma hattıdır. Bu savunma hattı deri, tükürük, bademcik, lenf bezleri vb. şekilde koruma mekanizmaları tarafından oluşturulur. Vücuda giren yabancı madde veya mikroorganizmalar bağışıklık sistemi tarafından kontrol altına alınır ve yok edilir. Bu mikroorganizmalar sistemlerde enfeksiyonlara neden olabilir ve yangısal tepki başlamasına yol açabilir. Bağışıklık yanıtının oluşturulmasında etkisi olan bademcikler, boğazın her iki tarafında yer alan dokulardır. Enfeksiyon oluşturan organizmaların yakalanması ve bademcikte enfeksiyon oluşturması durumunda bademcikler şişer. Bu durum “bademcik iltihaplanması” olarak da bilinir.

Bademcikler ağız ve burundan girerek enfeksiyon oluşturabilen mikroorganizmaları filtreleme görevi görebilir. Filtrasyonun yanı sıra bağışıklık hücreleri olan akyuvarlar üretebilir. Vücudun ilk savunma hatlarından biri olan bademcikler bakteri, virüs veya parazitler tarafından enfekte edilebilir ve şişmesine neden olabilir. Bademcik şişmesi özellikle çocukluk çağında yaygın görülen bir sağlık sorunudur. Genellikle akut olarak görülebilir ancak kronik olarak sürebilir veya tekrar tekrar kendini gösterebilir. Her yaş grubundan insanlar bademcik şişmesi geçirebilir ve ek olarak birtakım semptomlar görebilir.

Bademcik Şişmesi Nedir?

Ağız ve hava yolunun birleştiği boğazın arka bölgesinde iki yanda bulunan bezler bademciklerdir. Bademcikler vücuda giren yabancı maddelerin tutulmasını sağlayarak yok edilmesini sağlayabilir. Bazı durumlarda patojen (hastalık yapıcı) mikroorganizmalar bademcikte enfeksiyona yol açabilir ve bademcik şişmesine neden olabilir. Bademcik şişmesi patojenler tarafından iltihaplanmaya işaret eder. Bademcik şişmesi veya iltihaplanması tıpta “tonsillit” olarak bilinir. Tonsillit durumunda bademcik şişmesine ek olarak yutma problemleri, boğaz ağrısı, hassasiyet vb. görülebilir. Her iki bademciğin şişmesi gibi tek taraflı bademcik şişmesi de mümkündür. Tonsillit sol bademcik şişmesi veya sağ bademcik şişmesi şeklinde gelişebilir.

Bademcik iltihabı çoğunlukla virüslerden kaynaklanır ancak bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle de oluşabilir. Bademcik şişmesine neden olan durumun tespit edilmesi ile uygun tedavi seçeneklerinin sağlanması gerekir. Genellikle birkaç gün içinde kendiliğinde iyileşme eğilimi gösterebilir. Sık sık tekrarlayan veya kronik olarak devam eden bademcik iltihaplanması durumunda tedaviler sonuç vermediğinde bademcikler cerrahi olarak alınabilir. Yaygın olarak tercih edilen bademciklerin çıkarılması işlemi ciddi komplikasyonlar varlığında uygulanabilir.

Bademcik Şişmesi Belirtileri Nelerdir?

Bademcik iltihabının ana belirtisi bademciklerin şişmesidir. İltihaplanan bademcikler ek semptomlara neden olabilir. Bademcik şişmesi belirtileri şunları içerebilir:

• Ateş,
• Baş ağrısı,
• Boğaz ağrısı,
• Yutkunma zorluğu,
• Boyunda şişkinlik,
• Ağız kokusu,
• Ses kısılması veya boğuk ses,
• İştah kaybı,
• Kulak ağrısı,
• Bademciklerde beyaz, sarı veya gri lekeler.

Özellikle bebeklerde bademcik şişmesi mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir. Yorgunluk, halsizlik ve boyun tutulması bu vakalarda karşılaşılan diğer semptomlar olabilir.

Bademcik Şişmesi Nedenleri Nelerdir?

Enfeksiyona neden olan başlıca faktörler bakteri ve virüslerdir. Virüslerin neden olduğu tonsillitler en yaygın görülen vakalardır. Adenovirüsler, Epstein-Barr virüsü, Parainfluenza virüsü, enterovirüsler, uçuk virüsü, grip, HIV, Hepatit A ve kızamıkçık virüsleri tonsillit gelişmesine yol açabilen virüslerdir. Bu virüsler düşük virülansa (hastalık yapıcı) etkiye sahip olduğundan dolayı nadiren ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bakterilerden A grubu streptokoklar tonsillit gelişmesine katkıda bulunabilir. Streptococcus pyogenes, boğazda iltihaplanmayı başlatarak “strep boğazı” adı verilen duruma yol açabilir. Streptococcus bakterilerinin alt grupları da bademcik şişmesini oluşturabilir.

Bademcik enfeksiyonunun oluşma riskini arttıran bazı etkenler bulunabilir. Bademciklerin bağışıklık işlevleri ergenlikten yetişkinliğe doğru gittikçe azalabilir. Bu nedenle en yüksek etkiyi çocukluk çağında gösterebilir. Özellikle 5-15 yaş çocuk ve ergenlerde bakteriyel bademcik iltihabına yatkınlık daha fazla olabilir. Daha küçük çocuklarda virüslerin neden olduğu bademcik şişmesi yaygındır. Bununla birlikte mikroorganizma maruziyeti daha fazla olan okul, park, kamp gibi alanlarda bademcik enfeksiyonu kolayca yayılabilir. Çocuk alanlarında çok fazla vakit geçiren yetişkin ve yaşlı bireyler de bademcik iltihaplanması geliştirebilir.

Bademcik Şişmesi Çeşitleri Nelerdir?

Tonsillit neden olduğu mikroorganizmanın türüne göre iki gruba ayrılabilir:

1. Viral tonsillit: Bademcik iltihabı vakalarının yaklaşık %70`ini kapsar. Grip ve soğuk algınlığı virüsleri olan rinovirüs, adenovirüs, koronavirüs ve solunum sinsityal virüs tonsillite neden olabilir. Bununla birlikte HIV, kızamıkçık, Hepatit A, Epstein-Barr gibi viral problemler tonsillit oluşturabilir.
2. Bakteriyel tonsillit: Genellikle A grubu streptokok bakterilerinden kaynaklanabilir. Strep boğazına neden olan bakteriyel tonsillit yaygın olarak Streptococcus pyogenes bakterisi nedeniyle oluşur. Ek olarak diğer A grubu streptokok suşları tonsillite yol açabilir.

Bademcik iltihaplanmasının süresi baz alınarak tonsillit 3 tür olarak görülebilir. Akut, tekrarlayan ve kronik tonsillitler şu şekilde verilebilir:

1. Akut tonsillit: Tipik olarak 3-4 gün sürebilen bademcik şişmesidir. Ancak bu durum bazı kişilerde 2 haftayı bulabilir.
2. Tekrarlayan tonsillit: Yıl boyunca birkaç kez bademciklerin şişmesidir.
3. Kronik tonsillit: Birkaç haftadan daha uzun seyreden sürekli bademcik şişmesidir.

Tonsillit tedavisi iltihaba yol açan patojene bağlı olarak değişebilir. Doktorunuz en uygun tedavi için birtakım testler isteyebilir.

Bademcik Şişmesi Tanısı Nasıl Konulur?

Bademcik şişmesi tanısı genellikle fizik muayene ile konulabilir. Yüksek ateş, kızarık ve şişmiş bademcikler, öksürük, burun akıntısı, bademciklerde beyaz lekeler vb. semptomlar fizik muayene ile değerlendirilebilir. Ek olarak boyun, kulak ve burun muayenesi enfeksiyon hakkında bilgiler verebilir. Tonsillit tanısı konulduktan sonra altta yatan sebebin araştırılması yapılır. Tonsillite neden olan faktörün bakteri mi virüs mü olduğu birtakım testler ile anlaşılabilir. Doktorun isteyebileceği testler şunları kapsayabilir:

• Boğaz kültürü: Arka boğaza uzatılan pamuklu çubuk aracılığıyla tükürük ve hücre örnekleri alınır. Bu test basit ve hızlı bir uygulamadır. Bu test ile bakteriyel tonsillite neden olan A grubu Streptekok bakterilerinin varlığı saptanabilir. Test pozitif sonuç verdiğinde bakteriyel tonsillit; negatif sonuç verdiğinde viral tonsillit tanısı konulur.
• Kan testi: Damardan alınan kan örnekleri ile tam kan sayımı yapılabilir. Kandaki bağışıklık hücreleri seviyesi vücutta enfeksiyon olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.
• Döküntü varlığı: A grubu Streptokok bakterilerinin neden olduğu döküntülü bir hastalık olan Kızıl hastalığı değerlendirilebilir .

Bademcik Şişmesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tonsillit bakteri veya virüslerden kaynaklanabilir ancak genellikle benzer semptomlar verir. Bu durumda kesin bir tanı gerekir ve bu kapsamda tedaviye karar verilebilir. Viral ve bakteriyel tonsillitlerin tedavileri farklı uygulamaları veya ilaçları içerebilir. Tonsillit tedavisi kapsamında uygulanabilecek yöntemler şunlar olabilir:

• Bakteriyel tonsillit tedavisinde antibiyotikler uygulanabilir. Penisilin, klindamisin ve sefalosporin gibi antibiyotikler strep boğaz bakterilerinin yok edilmesinde tercih edilen antibiyotiklerdendir. Antibiyotik tedavisinden birkaç gün sonra daha iyi hissedilmesine rağmen ilaçların yaklaşık 10 gün boyunca kullanılması gerekir.
• Virüsler antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınamaz. Bu nedenle viral tonsillit tedavisinde antibiyotikler kullanılmaz. Bunun yerine var olan semptomların hafifletilmesi veya durdurulmasını sağlayan birtakım ilaçlar reçete edilebilir. Boğaz pastilleri, ibuprofen ve asetaminofen gibi bazı ağrı kesiciler, bol bol dinlenme gibi uygulamalar viral tonsillit için önerilebilir.
• İlaç tedavileri ile kontrol altına alınamayan, tekrarlayan veya kronik olarak gelişen tonsillit vakalarında bademcikler cerrahi olarak çıkarılabilir. Bademciklerin çıkarılması prosedürüne “tonsillektomi” adı verilir. Bademcik şişmesi nefes almada ve yutkunmada zorluk gibi ciddi komplikasyonlara neden olduğunda veya sık sık tekrarladığında gerekli olabilir. Genel anestezi altında uygulanır ve işlem sonrasında bir süre ağrıya neden olabilir.

Hamilelikte bademcik şişmesi durumunda birtakım ilaçların kullanımından kaçınılması gerekebilir. En uygun tedavi kişiden kişiye değişebilir ve farklı yan etkiler oluşturabilir. Size en uygun tonsillit tedavisi hakkında bilgi almak amacıyla doktorunuza danışınız.

Bademcik Şişmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bademcikler ön savunma hatlarının bir parçasıdır ve enfeksiyona maruz kalabilir. İltihaplanmış bademcikler birtakım rahatsızlıklara yol açabilir. Bademcik şişmesi ile ilgili sık sorulan soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Bademcik Şişmesi Nasıl Geçer?

Bakteriyel bademcik şişmesi antibiyotik ilaçlar ile tedavi edilebilir. Viral bademcik şişmesi antibiyotikler ile tedavi edilemez ancak yan etkilerin giderilmesinde birtakım ilaçlar kullanılabilir. Ek olarak evde bakım uygulamaları ile bademcik şişmesi yönetilebilir:

• Bol bol dinlenmek,
• Tuzlu su ile gargara yapmak,
• Boğaz pastilleri kullanmak,
• Reçetesiz ağrı kesiciler almak,
• Odalarda nemlendirici kullanmak,
• Oda sıcaklığında veya soğuk sıvılar içmek bademcik şişmesinin geçmesine yönelik olarak uygulanabilir.

Bademcik Şişmesi Neden Olur?

Bademcik şişmesinin temel nedenleri bakteri ve virüslerdir. Grip, soğuk algınlığı virüsleri, Streptokok bakterileri tonsillitin en yaygın nedenleridir. Bakteri ve virüslerden kaynaklandığından dolayı bademcik enfeksiyonu bulaşıcı olabilir. Bakteri ve virüslere daha açık olan çocuklar sıklıkla tonsillit geliştirebilir.

Bademcik Şişmesi Kaç Günde Geçer?

Akut bademcik şişmesi tipik olarak 3-4 günde kendiliğinden geçebilir. Ancak bireyin bağışıklık sistemi, yaşı, beslenme düzeni, diğer hastalıkları bu süreyi etkileyebilir. Bazı durumlarda bademcik şişmesi 1-2 haftayı bulabilir.

Bademcik Şişmesi Dondurma İyi Gelirmi?

Bademcik iltihaplanması sırasında oluşan ve bademcik ameliyatı sonrası başlayan boğaz ağrıları için dondurma tüketmek iyi gelebilir. Yapılan çalışma ve anketlere göre soğuk, yumuşak ve pürüzsüz bir yapıda olan dondurmanın boğaz ağrılarını hafiflettiği gösterilir. Özellikle tonsillektomi sonrası çocuklarda dondurma tüketmek iyi bir uygulama olabilir.

Bağışıklık sisteminin bir parçası olan bademcikler vücut savunmasında ve akyuvar üretiminde önemli bir yere sahiptir. Vücut direncinin sürdürülmesi amacıyla kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Liv Hospital`da bademcik şişmesi ve tedavilerine yönelik hizmetler verilmektedir.