Doğal ürünler antibakteriyel, antioksidan ve antiinflamatuar etki göstererek geleneksel tıpta talep görebilir. “Apiterapi” olarak adlandırılan ve tedavilerde kullanılan arı ürünleri giderek yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Geçmişten günümüze geleneksel tıpta kullanılan bir ürün olan propolis doğal bir arı ürünüdür. Arılar tarafından çeşitli bitkilerin tomurcuk, yaprak ve diğer kısımlarından toplanan mum kıvamında ve suda erimeyen yarı katı bir maddedir. Propolis arılardan salgılanan enzimler ile polenin karıştırılması ile oluşur. Fiziksel özellikleri ve rengi değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte propolis arılar tarafından birçok amaçla kullanılabilir. Kovanda çatlak ve yarıkların kapatılması, petek kenarlarının sağlamlaştırılması, kovanın iç astarının kaplanması ve petek ağızlarının temizlenmesi amacıyla arılar tarafından sıklıkla kullanılabilir. Ayrıca kovana giren büyük ve ağır canlıların (kertenkele vb.) enfeksiyon oluşturmasını önlemek amacıyla propolis ile mumyalanması sağlanabilir. Etkinliği araştırma konusu olan propolis insanlarda inflamasyon, bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları, karaciğer koruyucu, antitümöral, ağrı kesici ve bağışıklık uyarıcı etkinliği nedeniyle yaygın olarak kullanılabilir. Gıdalarda ve içeceklerde diyabet, kanser, kalp ve damar hastalıklarının önlenmesinde sıklıkla kullanılabilir.

Arı tutkalı” olarak da adlandırılan propolis kovanların yapım ve onarımında bariyer amacı ile kullanılır. Sert ve kırılgan propolis ısıtıldığında yapışkan ve esnek hale gelir. Aromatik bir kokuya sahiptir ve sarı, yeşil, kırmızı ve koyu kahverengi renkte olabilir. Renk ve yapı farklılıkları iklim ve bitki ekolojisine bağlı olarak değişebilir. Genellikle erik, ıhlamur, kızılağaç, kestane, çam, söğüt, akasya, meşe, kavak, göknar gibi ağaçlar propolis kaynağı olarak kullanılabilir.
Alternatif tıpta soğuk algınlığı ve grip, yanık, akne, uçuk, diş çürüğü, diş eti iltihabı, mide rahatsızlıkları ve cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılabilir. Ayrıca kozmetik sektöründe, gıda sektöründe yiyecek ve içeceklerde birçok farklı şekilde sunulabilir. Ticari olarak kapsül, tablet, jel, krem, merhem, pastil, toz ve gargara solüsyonu olarak tercih edilebilir.

Propolis Besin Değeri Nedir?

Propolis içeriği bitki ekolojisi ve coğrafik bölgeye bağlı farklılık gösterebilir. Bununla birlikte genel olarak kabul edilen değerler şu şekildedir:

• %50 reçine ve bitkisel balsam,
• %30 balmumu,
• %10 esansiyel ve aromatik yağlar,
• %5 polen,
• %5 organik maddeler (vitamin, mineral vb.).

Propolis reçine yapısında olduğundan ham olarak tüketildiğinde biyoyararlılığı düşük olabilir. Bu nedenle çözücü maddeler ile çözünerek ekstraktlar şeklinde kullanılması daha yararlı olabilir. Sağlığa yarar sağlayan ve biyoaktif bileşikler olan flavonoidler, fenolik bileşikler, aromatik asitler, esterler ve terpenler, beta-steroidler propolisin ana bileşenleri arasında sayılabilir. Propolis vitamin ve mineral içeriği açısından şunlara sahip olabilir:

• B1, B2, B3, B5, B6 vitaminleri,
• A, C ve E vitaminleri, karoten,
• Kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum, çinko, selenyum, demir, manganez ve bakır mineralleri,
• Lösin, fenilalanin, metionin, arginin, histidin, sistin, valin, serin, triptofan, treonin, lizin, prolin aminoasitleri.

Farklı bitki kaynakları tarafından oluşturulan propolis dünya çapında yaklaşık 500`den fazla farklı bileşiğe sahip olabilir.

Propolis Ne İşe Yarar?

Doğal bir ilaç olarak geleneksel tıpta uzun zamandır kullanılan propolis çeşitli rahatsızlık ve hastalıkların yönetilmesinde tercih edilmiştir. Zengin içeriği nedeniyle propolisin işe yaradığı alanlar şunları içerebilir:

• İçerdiği flavonoid bileşikler kalp ve damar hastalıklarında olumlu etkiler gösterebilir, kan dolaşımı düzenleyebilir ve kılcal damar çatlamalarının önüne geçebilir. Ayrıca mide mukozasını koruyarak yara oluşumunu önleyebilir, halsizliğe karşı kullanılabilir.
• Kafeik asit ve diğer bileşikler grip ve uçuk vb. rahatsızlıklara neden olan virüslere karşı etkili olabilir, tümör karşıtı etkinlik gösterebilir.
• İçerdiği histamin ve serotonin vücudun alerjik maddelere karşı savaşması için gereken maddelerdir.
• Propolis bileşiminde bulunan bioflavonoid virüslere karşı vücut protein dokularını tutabilir ve virüslerin enzim salgılamasını önleyebilir.
• Ağız yaraları, mide gastrit, üst solunum yolu enfeksiyonları, on iki parmak bağırsağı ülseri ve orta kulak enfeksiyonlarında tedavi edici etkinliğe sahip olabilir.

Propolisin olumlu etkilere sahip olduğu diğer hastalıklar Parkinson, influenza, beriberi, ateroskleroz, diyabet ve osteoporoz, sedef, egzama, romatizmal ağrılar, astım, bronşit, ikinci derece yanıklar, akciğer ve cilt kanseri, hemoroid, idrar yolu enfeksiyonları şeklinde sıralanabilir.

Propolis Nasıl Tüketilir?

Propolis güvenli ve faydalı bir diyet ürünü olabilir. Düzenli ve uygun miktarlarda tüketilmesi birçok hastalığın yönetilmesinde yardımcı olabilir ve genellikle herhangi bir yan etkiye neden olmaz. Giderek popülerleşen kullanım alanları nedeniyle propolis birçok farklı şekilde tüketilebilir:

• Tablet: Genellikle grip ve soğuk algınlığına karşı semptomların hafifletilmesinde tercih edilebilir.
• Kapsül: Enfeksiyon gelişmesine karşılık antioksidan etki gösterebilir ve bağışıklığın güçlenmesine yardımcı olabilir. Bronşial rahatsızlıklar ve mide ülserlerinde kullanılabilir.
• Ekstrakt: Propolis konsantresi ve diğer bitkiler ile beraber sunulan ekstraktlar herhangi bir içecekle karıştırılarak tüketilebilir.
• Propolis özü: Genel olarak antibakteriyel ve antimikotik olarak, virüslere karşı ise ağız, mide ve bağırsak problemlerinde kullanılabilir.
• Propolis ve bal karışımı: Cilt rahatsızlıklarının (yanık, tahriş vb.) yönetilmesinin yanı sıra ülser, diğer mide problemleri, inatçı kronik ağrılar, enfeksiyona karşı etkinlik gösterebilir.

Ham propolis doğal şekliyle ağızdan alınabilir ve çiğnenebilir. Bu şekilde tüketilen propolis sindirim sisteminde yavaş çözülür ve sindirim sistemi mukozasının korunmasında olumlu etkiler gösterebilir. Ek olarak arı ürünlerinin karıştırılarak kullanılması tıbbi tedavide etkili bir seçenek olabilir.

Propolis Faydaları ve Zararları

Propolis faydaları ve zararları açısından sıklıkla gündeme gelen bir üründür. Sindirim sistemi, cilt ve saç, kadın sağlığı ve ağız bakımında öncü bir madde olarak kullanılan propolis çoğunlukla zararlı etki göstermez. Ancak propolise karşı alerji geliştiren kişilerin propolis tüketmesi kesinlikle önerilmez. Bununla birlikte propolis kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir ve kanama riskini artırabilir. Ameliyat tarihinden yaklaşık 2 hafta önce propolis kullanımının bırakılması gerekir. Propolis gibi doğal ilaçlar birtakım takviye ve ilaçlarla etkileşime girebilir. Sonucunda ilaçların etkinliği artabilir veya azalabilir. Bu ilaç grupları ve besinler şu şekilde sıralanabilir:

• Sarımsak, ginseng, zencefil ve nattokinaz: Kanın pıhtılaşmasını yavaşlatma etkisi gösteren besinlerle birlikte propolis alınması kanama riskini artırabilir.
• Warfarin: Propolis warfarinin etkilerini azaltabilir.
• Sitokrom P450: Propolis ilaçları metabolize eden ilaçların etkisini değiştirebilir.

Propolisin sağlığa faydalarının yanı sıra olası riskleri göz önünde bulundurulmalı ve tüketmeden önce mutlaka doktora danışılmalıdır.

Propolis Faydaları Nelerdir?

Vücutta birçok doku ve organa çeşitli mekanizmalar ile etki gösteren propolis tedavilerde kullanılabilen bir üründür. Propolis faydaları arasında şunlar gösterilebilir:

• Sindirim sistemi: Propolis viral enfeksiyonları oluşturan virüs, parazit vb. organizmaların sindirim kanalına yapışmasını ve büyümesini engelleyebilir. Bununla birlikte antiinflamatuar, antiasit ve antihistaminik özellikleri dolayısıyla Helicobacter pylori, gastrit ve mide ülserlerine karşı etkili olabilir.
• Kanser: Akciğer kanserini oluşturan hücrelere karşı sitotoksik etkiler gösterebilir. Ayrıca meme kanseri hücrelerinde programlı hücre ölümünü uyarabilir.
• Cilt hastalıkları: Dermatolojik ürünlerde tercih edilen propolis krem ve merhemlerde yer alabilir. Başlıca kollajen sentezini uyarabilir, antialerjik, antimikrobiyal ve antiinflamatuar etki gösterebilir. Hasara neden olan serbest radikallerin aktivitelerinde düşmeye ve yara iyileşmesini sağlamaya yatkın olabilir. Akne ve diyabetik ayak vakalarında propolis kullanımı olumlu sonuçlar verebilir.
• Ağız sağlığı: Antibakteriyel olan propolis bakterilerin plak oluşturmasını ve periodontitise neden olan patojenleri engelleyebilir. Diş eti iltihapları, ağız kokusu ve patojen mikrofloranın çoğalmasının engellenmesinde olumlu etkilere sahip olabilir.
• Jinekolojik bakım: Antibiyotik ve antimikotik özellikleri sayesinde vajinal mantar ve enfeksiyonlara neden olan bakterilerin yönetilmesini sağlayabilir. Bununla birlikte ağrı gibi semptomların iyileştirilmesinde anestezik etki gösterebilir.

Sık Sorulan Sorular

Beslenmede yerini alan ve yaygın olarak kullanılan propolis çoğu rahatsızlığın iyileştirilmesinde önemli bir besin olabilir. Bu kapsamda “Propolis ne işe yarar?” gibi soruların oluşmasına neden olabilir. Propolis ile ilgili en çok merak edilen soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Propolis Nasıl Kullanılır?

Propolis ağızdan tablet, kapsül, ekstrakt ve öz şeklinde tüketilebilir. Bunun yanı sıra ağız ve diş sağlığı, saç bakımı, cilt problemleri ve dudak bakımında sıklıkla kullanılan bir üründür. Kullanım şekilleri arasında şunlar bulunabilir:

• Propolis sabunu
• Propolis jeli
• Propolis diş macunu
• Propolis dudak kremi
• Propolis merhemi

Propolis Ne Kadar Tüketilmeli?

Propolis tüketimi çoğu zaman güvenlidir ve yan etkilere sebebiyet vermez. Ancak bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabileceğinden ilk kez kullanıldığında test edilmelidir. Propolis günlük olarak 10 grama kadar tüketilebilir. Tedavi amacıyla günde 1-3 defa 250 mg kapsüller halinde alınması önerilebilir. Ticari olarak sunulan ve 0,2 g propolis bulunduran kapsüller günde 2-6 adet alınabilir. Propolis eriyiği şeklinde birkaç damla bala eklenerek tüketilebilir.