Varis Nedir? Neden Olur, Belirtileri ve Tedavisi

Son Güncelleme Tarihi 11.03.2025 11:14:48

Varis, bacaklardaki damarların genişlemesi, şişmesi ve kıvrılması sonucu oluşan bir damar hastalığıdır. Genellikle bacaklarda görülse de vücudun diğer bölgelerinde de oluşabilir. Toplardamarlardaki kapakçıkların bozulmasıyla kan damarlarda birikir ve bu genişlemelere neden olur. Görünüm olarak mor veya mavi renkte, bükülmüş ve şişkin damarlar şeklindedir.

Varis Nedir?

Varis, toplardamarların (venler) genişleyerek bükülmüş bir hal almasıyla ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bacaklarda daha sık görülse de vücudun farklı bölgelerinde de oluşabilir. Toplardamarların içindeki kanın kalbe doğru akışını sağlayan kapakçıkların bozulması, kanın damarlarda birikmesine ve bu genişlemelere neden olur. Varisler genellikle genetik yatkınlık, uzun süre ayakta durma, hamilelik, obezite gibi faktörlerle tetiklenir. Belirtileri arasında bacaklarda ağrı, şişlik, ağırlık hissi, kramplar ve ciltte renk değişiklikleri yer alır. Görünüm olarak mor veya mavi renkte, bükülmüş ve şişkin damarlar şeklindedir.

Varis Nasıl Oluşur?

Varis, bacaklardaki damarların genişlemesi ve bükülmesi sonucu oluşan bir sağlık sorunudur. Varisin oluşum süreci, damarlardaki kan akışının düzgün olmamasıyla başlar.

Damarlar ve Kapakçıklar

Damarlar, kanı kalpten vücuda taşırken genellikle tek yönlü hareket etmesini sağlayan kapakçıklarla donatılmıştır. Bu kapakçıklar, kanın geri akışını engeller ve kanın doğru yönde ilerlemesini sağlar.

Kapakçıkların Zayıflaması veya Bozulması

Zamanla, genetik faktörler, aşırı kilo, uzun süre ayakta kalma veya hareketsiz yaşam tarzı gibi nedenlerle bu kapakçıklar zayıflayabilir veya işlevini yitirebilir. Kapakçıkların düzgün çalışmaması, kanın geri akmasına (veya geriye doğru akışa) yol açar.

Kan Birikmesi ve Damarların Şişmesi

Geriye doğru akan kan, bacaklardaki damarlar içinde birikmeye başlar. Bu birikim, damarların genişlemesine ve şişmesine yol açar. Normalde düz olan damarlar bükülüp kıvrılabilir hale gelir, bu da varisin belirginleşmesine sebep olur.

Damarların Görünür Olması

Kanın birikmesiyle damarlar daha belirgin hale gelir ve cilt yüzeyine yakın olan damarlar mavi veya mor renkte görünür. Bu damarlar genellikle bacaklarda, özellikle diz arkasında, baldırda ve ayak bileklerinde daha fazla belirginleşir.

İleri Aşamalarda Diğer Semptomlar

Varis ilerledikçe bacaklarda ağrı, şişlik, yorgunluk, kaşıntı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Ciltte morluklar veya küçük kan pıhtıları da oluşabilir. Şiddetli vakalarda ise açık yaralar (ülserler) gelişebilir.

Varis Belirtileri Nelerdir?

Varis belirtileri genellikle bacaklarda yoğunlaşır, ancak daha ileri vakalarda vücudun diğer bölgelerinde de görülebilir. İşte varisin en yaygın belirtileri:

• Görünür Damarlar

Varisin en belirgin belirtisi, bacaklardaki damarların mavi veya mor renkte, kabarık ve kıvrılmış olarak görünmesidir. Bu damarlar genellikle diz arkasında, baldırda veya ayak bileklerinde belirginleşir.

• Bacaklarda Ağrı ve Huzursuzluk

Varisli damarlar, bacaklarda rahatsızlık hissine yol açabilir. Bazen bu ağrı, uzun süre ayakta kaldıktan sonra artar. Ağrı, bacaklarda keskin, yanıcı veya kesik kesik olabilir. Ayrıca bacaklarda ağırlık ve yorgunluk hissi de yaygın bir belirtidir.

• Şişlik (Ödem)

Varisli damarlar, kanın düzgün bir şekilde hareket etmesini engellediği için bacaklarda şişlik meydana gelebilir. Özellikle günün sonunda, uzun süre ayakta kalan kişilerde bacaklarda şişlik görülebilir.

• Kaşıntı

Varisli damarlar çevresinde, ciltte kaşıntı meydana gelebilir. Kaşıntı, damarların üzerine basınç yapılması veya damarların yakınında kan birikmesi nedeniyle oluşabilir.

• Cilt Değişiklikleri

Varisli damarlar zamanla ciltte morluklara, renk değişikliklerine veya ince damarların daha belirgin hale gelmesine neden olabilir. Şiddetli varislerde, bacak cildinde kuruma ve ince yaralar (ülserler) oluşabilir.

• Bacaklarda Gece Krampları

Varis hastalığına bağlı olarak bacaklarda gece krampları meydana gelebilir. Bu kramplar genellikle bacak kaslarının kasılması ve gerilmesiyle ilişkilidir.

• Yorgunluk ve Ağrı

Varis, bacaklarda sürekli bir yorgunluk ve ağrı hissine yol açabilir. Özellikle uzun süre ayakta kalındığında, bacaklarda ciddi bir rahatsızlık hissi oluşabilir.

• Bacaklarda Morarma veya Ciltte Yüzeysel Kanamalar

Bazen varisli bölgelerde küçük kanamalar veya morluklar gelişebilir. Bu, damarların zayıflamasına bağlı olarak kanın sızması sonucu oluşur.

• İleri Düzeyde Ülserler (Yaralar)

Varisin ilerlemesi, bacaklarda cilt altındaki dokularda zayıflamaya yol açabilir ve bu da açık yaraların (ülserlerin) oluşmasına neden olabilir. Bu tür yaralar, genellikle bacakların alt kısmında, ayak bileklerinde görülür.

• Damarların Yavaşça Şişmesi ve Büyümesi

Varis ilerledikçe damarlar giderek daha belirgin hale gelir ve daha büyük şişlikler oluşabilir. Bu durum, bacakların alt kısmında damarların ciddi şekilde genişlemesine neden olabilir.

Varis Tanısı Nasıl Konur?

Varis tanısı, genellikle hastanın şikayetleri ve fizik muayene bulguları ile konulur. Doktor, varisli bölgeleri görsel olarak değerlendirerek damarların durumunu kontrol eder. Kesin tanı için Doppler ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemle, damarların içindeki kan akışı incelenerek varislerin yeri, boyutu ve şiddeti belirlenir. Ayrıca, hastanın ailesinde varis öyküsü, yaşam tarzı gibi faktörler de değerlendirilerek tanıya ulaşılır. Varis, erken teşhis ve tedavi edildiğinde komplikasyon riskini azaltır, bu nedenle belirtilerle karşılaştığınızda bir doktora başvurmanız önemlidir.

Varis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Varis tedavisi, hastalığın şiddetine, belirtilerin yoğunluğuna ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Varis tedavisinin amacı, damarları iyileştirmek, semptomları hafifletmek ve hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Tedavi seçenekleri, cerrahi müdahalelerden ilaç tedavilerine, yaşam tarzı değişikliklerine kadar geniş bir yelpazeye sahiptir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Varisin ilerlemesini engellemek ve semptomları hafifletmek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapılabilir:

• Düzenli Egzersiz: Yürüyüş, yüzme veya bisiklet gibi aktiviteler, bacaklardaki kan dolaşımını iyileştirir ve varis belirtilerini hafifletebilir.
• Kilo Kontrolü: Aşırı kilo, bacaklardaki damarlar üzerindeki baskıyı artırır, bu yüzden sağlıklı bir kiloda kalmak varisin yönetilmesine yardımcı olur.
• Uzun Süre Ayakta Durmaktan Kaçınma: Uzun süre ayakta kalmak, damarlar üzerindeki baskıyı artırır. Eğer işiniz gereği uzun süre ayakta kalıyorsanız, sık sık pozisyon değiştirin ve bacaklarınızı yükseltin.
• Bacakları Yüksek Tutma: Özellikle gece yatarken bacakları biraz yükseltmek, kanın bacaklardan geri akmasını sağlar ve şişliği azaltır.

Varis Çorapları (Kompressyon Çorapları)

Varis çorapları, bacaklardaki kan dolaşımını iyileştiren ve damarları sıkıştırarak kanın geriye doğru akmasını engelleyen özel çoraplardır. Özellikle uzun süre ayakta kalan kişilerde, varisli damarların şişmesini ve ağrı yapmasını önlemeye yardımcı olabilir.

İlaç Tedavisi

Varisin tedavisinde kullanılan ilaçlar, damarları güçlendirmeye ve kan akışını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Genellikle aşağıdaki türde ilaçlar kullanılır:

• Venotonik İlaçlar: Bu ilaçlar, damar duvarlarını güçlendirir ve kanın düzgün bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Hafif varis vakalarında semptomları hafifletmek için kullanılabilir.
• Ağrı Kesiciler ve Anti-inflamatuar İlaçlar: Varis nedeniyle oluşan ağrı ve şişliği hafifletmek için reçetesiz ağrı kesiciler kullanılabilir.

Skleroterapi (Kimyasal Tedavi)

Skleroterapi, varisli damarın içine sklerozan bir madde enjekte edilerek damarların tıkanması sağlanır. Bu işlem sonucunda damarlar zamanla kapanır ve kan akışı durur. Skleroterapi genellikle küçük ve orta büyüklükteki varisler için kullanılır.

Lazer Tedavisi

Lazer tedavisi, damarların içine doğrudan ışık enerjisi uygulanarak damarların tahrip edilmesi işlemidir. Bu işlem minimal invaziv bir yöntem olup, genellikle küçük varisler veya yüzeysel damarlar için uygundur. Lazer tedavisi, cerrahi müdahale gerektirmeyen bir seçenek sunar ve iyileşme süreci daha hızlıdır.

Endovenöz Lazer Ablasyonu (EVLA)

CEndovenöz lazer ablasyonu, varisli damarların içine ince bir lazer fiberi yerleştirilerek damarları kapatmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Lazer, damar duvarlarına ısı uygulayarak damarları kapatır ve kan akışını durdurur. Bu işlem, daha büyük varisler için uygundur ve genellikle hastanede yapılır.

Cerrahi Müdahale (Varis Ameliyatı)

Şiddetli varis vakalarında, özellikle büyük damarlar ve ciddi belirtiler varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyatla varisli damarlar çıkarılabilir veya bağlanabilir. Bu, genellikle klasik cerrahi yöntemlerle yapılır ve hastanede yatış gerektirir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci daha uzun olabilir.

Radyofrekans Ablasyonu (RFA)

Radyofrekans ablatasyonu, varisli damarların iç kısmına ısı uygulanarak damarların kapanmasını sağlar. Bu işlem, lazer tedavisinden farklı olarak radyo dalgaları kullanılarak yapılır ve genellikle büyük damarlar için tercih edilir.

Bacak Masajı ve Fiziksel Terapi

Bacak masajı, bacaklardaki kan dolaşımını artırabilir ve şişliği azaltabilir. Ayrıca, fiziksel terapi, damarların daha verimli çalışmasını sağlamak ve varisin etkilerini hafifletmek için faydalı olabilir.

Biyolojik Tedavi ve Doğal Yöntemler

Bazı insanlar, varis tedavisinde doğal tedavi yöntemlerine de başvurur. Bunlar arasında elma sirkesi, yaban mersini gibi antioksidan özellikler taşıyan bitkiler ve doğal yağlar yer alır. Ancak, bu yöntemlerin etkinliği konusunda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır.

Varis Ameliyatı Nedir?

Varis ameliyatı, genellikle büyük varisli damarları tedavi etmek için yapılan cerrahi bir müdahaledir ve birkaç farklı yöntemle gerçekleştirilebilir. En yaygın yöntemlerden biri "stripping" olup, burada varisli damarlar vücuttan çıkarılır. Minimal invaziv yöntemler arasında ise Endovenöz Lazer Ablasyonu (EVLA) ve Radyofrekans Ablasyonu (RFA) yer alır; bu tekniklerde varisli damarların içine lazer veya radyo dalgaları ile enerji verilerek damarlar kapatılır. Ameliyat sırasında genellikle lokal veya genel anestezi kullanılır ve işlem sonrası iyileşme süreci kişiye göre değişir, ancak çoğu hasta birkaç hafta içinde normal aktivitelerine dönebilir. Kompresyon çorapları ve ağrı kesici ilaçlar gibi destekleyici tedbirler de iyileşme sürecinde yardımcı olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Varis İçin Kimler Risk Altındadır?

Varis için risk altındaki kişiler arasında genetik yatkınlığı olanlar, kadınlar (özellikle hamilelik, doğum kontrol hapları veya menopoz gibi hormonal değişikliklerden etkilenenler), yaşlılar, aşırı kilolu bireyler, uzun süre ayakta kalanlar (örneğin öğretmenler, hemşireler, satış elemanları) ve hareketsiz yaşam tarzı sürenler yer alır. Ayrıca, varisli damarlar geçmişte ailede görülmüşse, bu durum kişiyi daha yüksek risk altında tutar. Gebelik de damarlar üzerindeki baskıyı artırarak varis oluşumuna neden olabilir.

Varis Nasıl Önlenir?

Varisin önlenmesi tamamen mümkün olmasa da, riskleri azaltmak için bazı önemli adımlar atılabilir. Düzenli egzersiz yapmak, bacaklardaki kan dolaşımını artırarak damarları güçlendirir; aşırı kilodan kaçınmak, bacaklardaki baskıyı azaltır. Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınıp, bacakları yüksek tutarak kanın düzgün akışını sağlamak önemlidir. Ayrıca, kompresyon (varis) çorapları kullanmak, kan dolaşımını iyileştirir ve varisin ilerlemesini engelleyebilir. Sigara içmemek, dengeli beslenmek ve yeterli su içmek de damar sağlığını destekler. Bu önlemler, varisin gelişimini engellemeye yardımcı olabilir.

Varis Çorabı Ne İşe Yarar?

Varis çorapları, bacaklardaki kan dolaşımını düzenleyerek varis ve benzeri sağlık sorunlarının tedavisinde ve önlenmesinde kullanılan özel medikal ürünlerdir. Bu çoraplar, farklı basınç seviyelerinde bacaklara uygulanan bir tür sıkıştırma sağlar. Bu sayede:

• Kanın kalbe dönüşü hızlanır: Bacaklarda biriken kan, çorapların uyguladığı basınç sayesinde daha hızlı bir şekilde kalbe doğru pompalanır.
• Damarlar üzerindeki basınç azalır: Çoraplar, damarların üzerine uyguladıkları basınçla, damarların genişlemesini önler ve varis oluşumunu engeller.
• Bacaklardaki şişlik ve ağrı azalır: Bacaklarda biriken sıvı miktarı azaldığı için, varis nedeniyle oluşan şişlik ve ağrı gibi şikayetler hafifler.
• Derin ven trombozu riski azalır: Uzun süre hareketsiz kalmak durumunda (uçak yolculuğu, ameliyat sonrası) derin ven trombozu riskini azaltır.

Varis çorabı şu durumlarda kullanılır:

• Varisi olan veya varis olma riski taşıyan kişiler: Genetik yatkınlığı olanlar, uzun süre ayakta duran veya oturan kişiler, hamileler gibi.
• Varis tedavisi gören hastalar: Tedavinin etkinliğini artırmak ve tekrarlamaları önlemek için.
• Derin ven trombozu riski olan kişiler: Uzun süre hareketsiz kalmak zorunda olan kişiler.

Varis Çorabı Nasıl Giyilir?

• Doktorunuza danışın: Doğru varis çorabı seçmek için mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz, varislerin şiddeti, bacak ölçüleri ve diğer sağlık durumunuza göre uygun çorabı belirleyecektir.
• Sabahleyin giyilir: Yataktan kalkmadan önce, bacaklar yüksekte olacak şekilde dinlendirildikten sonra çorap giyilir.
• Düzenli kullanın: Doktorunuzun önerdiği süre boyunca düzenli olarak kullanılmalıdır.
• Bacak ölçülerine uygun olsun: Çorap, bacağa tam oturmalı ancak sıkmamalıdır.
• Cilt bakımı: Çorap altında cilt temiz ve kuru tutulmalıdır.

Varis çorapları, varislerin oluşmasını engellemeye, varis belirtilerini hafifletmeye ve bacak sağlığını korumaya yardımcı olan önemli bir medikal üründür. Ancak, varis tedavisi için tek başına yeterli değildir.