AORT Anevrizması Nedir? Teşhis ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kan damarları kalpten diğer doku ve organlara kan yoluyla besin ve oksijen sağlayan yapılardır. Kalpten çıkan ve organlara dağılan Aort, vücuttaki en büyük atardamardır. Ana arter olan Aort, balon benzeri çıkıntılar meydana getirdiğinde oluşan tıbbi duruma “Aort anevrizması” denir. Erken teşhis ve tedavisi sağlanmayan anevrizmalar büyüyebilir ve patlayabilir. Dolayısıyla arter duvarında Aort diseksiyonu (yırtılma) meydana gelebilir, tehlikeli sonuçlara yol açabilir.

Aort Anevrizması Nedir?

Aort damarı, kalbin sol karıncığından çıkarak vücuda kan ve oksijen taşımakla görevlidir. Aort 1,5-2 cm çapındadır ve vücudun en büyük arteridir. Arterler ve venlerde anormal boyutlara ulaşan şişlikler anevrizma olarak adlandırılır. Anevrizmalar herhangi bir arter veya vende oluşabilir. Kan damarının genişlemesine neden olur ve yavaş yavaş büyüme eğilimindedir. Belli bir büyüklüğe ulaşan anevrizmalarda yırtılma veya patlama riski artar ve acil tıbbi müdahale gerektirir. AAort duvarlarında birtakım nedenlerle zayıflama oluştuğunda anevrizma riski görülebilir. Bu duruma “Aort anevrizması” veya “Aort balonlaşması” adı verilir.

Aort Anevrizmaları Türleri

Aort damarı kanı göğüs ve gövde boyunca taşımakla görevlidir. Bu nedenle Aort anevrizmaları göğüs ve karın bölgelerinde oluşabilir. Aort anevrizmaları abdominal ve torasik olmak üzere ikiye ayrılabilir:

1. Abdominal Aort anevrizması: Aort anevrizmalarının en sık görüldüğü yerdir. Aort damarının karın bölgesinde yer alan bölümünde oluşan anevrizmalardır. Oksijenden zengin kanı karın ve alt ekstremiteye (bacaklar ve ayaklar) taşır.
2. Torasik Aort anevrizması: Aort damarının diyaframın üzerinde bulunduğu göğüs bölgesi boyunca oluşturduğu anevrizmalardır.

Anevrizma sonucunda kan basıncı nedeniyle damar katmanlarından sızıntı olabilir ve damar tamamen patlayarak vücutta kanama oluşturabilir.

AORT Anevrizmasının Belirtileri

Anevrizma belirtileri balonlaşmanın boyutuna, konumuna ve patlamasına bağlı olarak değişkendir. Anevrizma yavaş ilerlediğinden herhangi bir belirti göstermeyebilir. Anevrizma aşırı büyüdüğünde çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. AORT anevrizması belirtileri yerleşim yerine bağlı olarak şunları kapsar:

• Baş ağrısı ve dönmesi,
• Boyun, omuz, göğüs, karın ve sırtta ağrı,
• Yutkunma güçlüğü,
• Ses kısıklığı,
• Kalp çarpıntısı,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Karında zonklayıcı nabız veya kitle hissi,
• Nefes almada zorluk veya yüksek perdeli nefes alma sesi,
• Alt ekstremitelerde mavimsi cilt rengi,
• Bilinç bulanıklığı ve tükenmişlik.

Anevrizma diğer damarlara baskı uyguladığında veya sıkıştırdığında yüz, boyun ve kollarda şişlikler meydana gelebilir. Ayrıca akciğerlerde baskı oluşturduğunda nefes darlığı görülebilir.

AORT Anevrizmasının Sebepleri ve Risk Faktörleri

Anevrizma nedenleri kesin olarak bilinmese de birtakım koşullar AORT anevrizması gelişmesine katkıda bulunabilir. Bu faktörler şunları içerir:

• Ateroskleroz (damar sertleşmesi),
• Arterlerde iltihaplanma,
• Aort yaralanması,
• Bağ dokusunu etkileyen kalıtsal rahatsızlıklar (Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu vb.),
• Enfeksiyonlar.

Anevrizma oluşumu risk faktörleri varlığında gerçekleşebilir. Kalp ve dolaşım sistemini etkileyen anevrizma risk faktörleri şunlar olabilir:

• Sigara içmek,
• Hipertansiyon,
• Yüksek kan kolesterolü,
• Ailede anevrizma öyküsü,
• Yaşlanma,
• Uyarıcı ve bağımlılık yapıcı maddeler,
• Akciğer ve böbrek hastalıkları.

Ek olarak obezite, travmalar, vaskülit (damar iltihaplanması), feokromositoma (adrenal bezde gelişen tümör), koroner kalp hastalığı ve periferik arter hastalığı vb. sağlık sorunları damarlarda birtakım olumsuz etkilere yol açabilir ve anevrizma oluşumuna yardımcı olabilir.

AORT Anevrizması Teşhis Yöntemleri

Anevrizmalar semptom oluşturmadan gelişebilir. Dolayısıyla rutin kontrol ve taramalar esnasında anevrizmalar teşhis edilebilir. Anevrizmanın teşhisinde fizik muayene ve görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Fizik muayene karın ve göğüs bölgesinde kitle aranması, kalp fonksiyonları ve kan akışının dinlenmesi, kol ve bacaklarda nabızın kontrol edilmesi, mevcut tıbbi durumların değerlendirilmesini kapsayabilir.

Tanı konulmasında kullanılabilen diğer yöntemler şu şekildedir:

• Ultrason: Abdominal anevrizmaların varlığı ve boyutu hakkında bilgi sağlayabilir. Karın ve sırt ağrıları olan hastalarda abdominal anevrizmanın ve ağrıların nedenleri araştırılabilir.
• Ekokardiyografi: Anevrizmanın büyüklüğü ve torasik Aort hakkında bilgiler verebilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) ve MRI: Torasik Aort`un diğer kısımlarının görüntülenmesi sağlanabilir. Anevrizma şekli, boyutu ve konumunun belirlenmesine yardımcı olabilir.

Anevrizma normalden daha büyük olduğunda ve komplikasyon geliştirdiğinde başka tarama ve tedavi yöntemleri gerekli olabilir.

Aort Anevrizması Tedavisi

Anevrizma tedavisi, balonlaşmanın konumuna ve boyutuna bağlı olarak planlanır. Tedavi planının belirlenmesinde komplikasyon riskleri ve semptomlar kritik bir öneme sahiptir. Küçük boyutlu anevrizmaların tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri ile sağlanabilir. Bu kapsamda sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme düzeni oluşturulması, stresin yönetilmesi ve fiziksel aktivitenin arttırılmasına dikkat edilebilir. Bu tedavide amaç anevrizmanın büyümesini yavaşlatmak ve diseksiyon riskini ortadan kaldırmaktır.

Aort Anevrizması Tedavisi Cerrahi Müdahale

Anevrizma için risk oluşturan sağlık sorunlarının ilaç tedavisi ile iyileştirilmesi gerekir. Bu nedenle statinler, ACE inhibitörleri, ARB`ler ve beta blokerler vb. ilaç grupları kardiyovasküler riskin azaltılmasında reçete edilebilir.

Daha büyük anevrizmalar için cerrahi önerilebilir. Cerrahi yöntemler başlıca şunlardır:

• Açık anevrizma onarımı: En yaygın anevrizma ameliyatıdır. Aort cerrahisi anestezi altında yapılır. Karın veya göğüs bölgesine kesi yapılır, anevrizmanın çıkarılması sağlanır ve anevrizmanın yerine greft (yapay damar) dikilir. Anevrizmanın patlaması halinde açık anevrizma onarım ameliyatı yürütülebilir.
• Endovasküler anevrizma onarımı: Minimal invaziv bir prosedür olan endovasküler cerrahide kateter kullanılır. Aort`a yönlendirilen kateter stent greftin damar duvarına yerleştirilmesini sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Aort işlevi ve yapısı nedeniyle önemli bir arterdir. Kalpten vücuda kan dağılımını sağlayan Aort, bazı durumlarda zayıflayarak balonlaşma meydana getirebilir. Balonlaşmanın ciddiyeti hayati tehlikeye sebep olabilir.

Aort Anevrizması Hayatı Nasıl Etkiler?

Anevrizmanın konumu ve büyüklüğüne göre vücudun çeşitli bölgelerinde farklı şiddette semptomlar ortaya çıkabilir. Yüz ve boynun şişmesi, nefes alma ve yutma güçlüğü, baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma, bilinç bulanıklığı gibi ciddi yan etkiler oluşturabilir. Bu semptomlar günlük hayatın aksamasında ve sosyal hayatın olumsuz etkilenmesinde rol oynayabilir.

Aort Anevrizması Riskinden Nasıl Korunulur?

Aort anevrizması risk faktörlerinden kaçınmak anevrizma oluşumunun veya nüksetmesinin önüne geçebilir. Sigara ve bağımlılık yapan maddelerin bırakılması, fiziksel olarak aktif olmak, stres ve kaygı bozukluklarının iyileştirilmesi, kardiyovasküler ve diğer rahatsızlıkların kontrol altına alınması bu riskin ortadan kaldırılmasına yardımcı olabilir.