Egzama

Egzama ciltte kuru ve pütürlü izlere neden olan, kaşıntı yapabilen bir deri rahatsızlığıdır. Cildi fiziksel dış etkilerden koruyan dış katmanının bariyer işlevini zayıflatır. Bu nedenle ciltte meydana gelen bu kötü görünüm hastalarda psikolojik ve fiziksel olarak rahatsız edici bir durum yaratır. Egzama cilt iltahaplarına neden olan dermatit türü bir rahatsızlıktır. Egzamayı neden olan faktörler henüz tam olarak bulunamamıştır. Ancak uygun bir tedavi planlaması ile hastalık kontrol altına alınabilir. Ciltde egzama belirtileri ve alınması gereken tedbirlerle ilgili tıbbi destek almak hastanın bu rahatsızlığa karşı tespit ve tedavi önlemleri almasını kolaylaştırır.

Egzama Nedir?

Egzama cilt kuruluğuna neden olan kaşıntılı ve zaman zaman pütürlü bir deri hastalığıdır. Dermatolojik vakalar arasında en yaygın karşılaşılan rahatsızlıktır. Kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Atopik, kontakt, nörodermatit gibi birçok çeşidi olan egzamanın birden fazla etkeni bulunabilmektedir ancak tehlikeli bir rahatsızlık değildir. Mantar gibi candida’dan kaynaklı ve bulaşıcı değildir. Görüntü olarak hastaya rahatsızlık verebilir. Sıklıkla kuru ve soğuk havada ellerde görülür. Tespit ve tedavide bilinçli bir yaklaşım ile egzama kontrol altına alınabilir.

Egzama Neden Olur?

Hastalık çoğunlukla iç ve dış etkenlerin ciltte oluşturduğu rahatsızlık nedeni ile meydana gelir.  Dış kaynaklı deri uyarıcıları soğuk hava, güneş ışığına maruz kalma, düşük nem oranı, deterjan, sabun, parfüm ve maruz kalınan mesleki kimyasallar olabilmektedir.

İç kaynaklı deri uyarıcıları genellikle stres, ağızdan alınan ilaçlar, soluma ve bitki türleri ile temas neden olabilmektedir.Bazı egzama türleri rinit, astım ve bazı besin türlerinin tüketilmesinin bağışıklık sistemini etkilemesi ile  alerji kaynaklı olabilmektedir.

Ayrıca günümüzde strese bağlı egzamaya çok sık rastlanmaktadır. Strese bağlı egzama stres egzaması veya nörodermit olarak tanımlanmaktadır. Stres egzaması obsesif kompulsif bozukluk ve anksiyete rahatsızlığı olan kişilerde daha sık görülmektedir. Belirtiler psikolojik rahatsızlığın derecesi ile doğru orantılıdır. Kişide stres arttığında stres hormonu olarakta bilinen kortizol hormonun seviyesi artar. Kortizol hormonundaki artış ciltte yağ seviyesini artırır.

Cildin yağlanması cildi egzamaya açık hale getirir. Temasa ve strese dayalı egzamanın yanısıra kalıtsal özelliklerin neden olduğu sıklıkla alerjenlerin neden olduğu atopik egzama da kişilerde görülebilmektedir. Çoğunlukla bebeklik çağında başlar ve ilerleyen yıllarda kaybolur.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Derinin çevresel bir etkenden kaynaklı irrite olması sonucu oluşan egzama dermatolojik bazı semptomlara neden olur.

• Cilt kuruluğu
• Kaşıntı
• Döküntü
• Pullu cilt
• Ödem
• Kalın cilt lekeleri
• Kabuklanma
• Renk değişimi, egzama bölgesinin koyulaşması
• Ciltte hassasiyet

Kişinin ten rengine göre döküntü farklı renklerde görülebilir. Bu semptomlar genelde ağrı yapmaz ancak kişi kaşırken ya da kese uygularken kanatabilir ve bu ağrı yapabilir. Kuru ve soğuk hava, kişinin alerjisi olduğu kumaş tipleri, bazı makyaj malzemeleri, sabunlar, deterjanlar egzama yapabilir.

Egzama elde, boyunda, dirseklerde, dizde, yüzde ya da ayakta vücudun birçok bölgesinde görülebilir. Özellikle kışın soğuk ve kuru havadan kaynaklı görülen el egzaması çatlak, kızarma, morarma gibi semptomlarla kendini belli edebilir.

Ayakta egzama, dishidrotik egzama ile görülebilir. Ayak parmaklarının tabanında içi irin dolu kabarcıklar, kabuklanmalar görülebilir. Yüzde egzama ise birçok dermatit türünden kaynaklı görülebilir. Atopik dermatit, kontakt dermatit, nörodermatit gibi dermatitler yüzde egzama yapabilir.

Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Egzama, oluştuğu nedene göre, yağlı ya da kuru ciltte oluşmasına göre çeşitlere ayrılır.

• Seboreik Dermatit: Yağlı egzama olarak da bilinen ve çoğunlukla kafatası ya da yüz bölgesine etki eden yaygın, kronik, tekrar edebilen bir türdür. Yağ üreten sebase bezlerinden kaynaklanır. Kendi kendine geçebilir ancak tekrar oluşabilir. Kaşıntı, döküntü, ciltte pullanma gibi tipik egzama semptomları bu tipte de görülür.
• Atopik egzama: Kuru ciltte görülen egzama türüdür. Özellikle çocuklarda yaygındır. Bulaşıcı değildir, kendiliğinden geçebilir, tekrar alevlenebilir ya da kronik olabilir. Deride çatlaklar, kaşıntı olabilir. Genellikle küçük yaşta başlayıp kendiliğinden iyileşir, seneler sonra tekrar ortaya çıkar. Kuru egzama aynı zamanda bebeklerde de görülebilir. Bebeklerde egzama semptomları yetişkinlerdekine benzer. Yüz, kafatası, ayak ya da kol bacaklarda görülebilir.
• Kontakt dermatit: Deterjan ya da çamaşır suyu gibi kimyasal etkenlerin ya da  kişide alerjik reaksiyon göstererek egzama oluşmasına kontakt dermatit denir.
• Nörodermatit: Nedeni tam bilinmemekle beraber kaşıntıyla başlayan ve kaşıdıkça semptomların şiddetlendiği tür egzamadır.
• Dishidrotik egzama: İnflamasyonlu bir egzama türü olan dishidrotik egzama yanma hissi, kaşıntı ve kabarcıklı döküntü gibi semptomlar gösterir.
• Numuler dermatit: Bozuk paraya benzediği için latincede bozuk para anlamına gelen numuler ismini almıştır. Lezyonlar irinli olabilir, kabuk bağlayabilir, kızarabilir.
• Staz dermatiti: Yerçekimsel dermatit olarak da bilinen bu venöz egzama tipinde alt bacaklardaki damarlarda kanın yavaş çalışmasından dolayı bu bölgede birikmesi ve egzama oluşturmasıdır.

Bu egzama tiplerinin semptomları birbirine benzerdir. Uzman dermatolog kişinin öyküsüne ve egzamanın oluştuğu bölgeye göre hangi tip olduğu tanısını koyar.

Egzama Tanısı Nasıl Konur?

Dermatoloji uzmanı egzama için şüphelenilen bölgeyi muayene eder. Hastanın yakın zamanda alerjen olabilecek bir maddeyle temas edip etmediği, ciltte bu reaksiyonun daha önce oluşup oluşmadığı, semptomların ne kadardır görüldüğü, yakın zamanda cilde yeni bir krem ya da makyaj malzemesi uygulanıp uygulanmadığı gibi sorular sorabilir. Deride bu tip görüntü oluşturabilecek diğer hastalıkları elemek için kan testi yapılabilir. Bunun dışında egzamayı tespit için standart tanı yöntemleri alerji testi veya deri biyopsisidir.

Alerji testi immünoloji bölümünün uyguladığı ve cilt üzerine 20 ila 30 çeşit alerjen maddenin uygulandığı bir testtir. Genelde yarım saat gibi bir sürede alerji var ise vücut tepki gösterir. Cilt bu maddelerden hangisine tepki gösteriyorsa kişinin o maddeye alerjisi vardır ve egzama bu nedenden olabilir.

Deri biyopsisi egzama bölgesinden örnek alınarak incelenmesidir. Bölgenin büyüklüğüne bağlı olarak eksizyonel (lezyonun tamamen alınması) ya da insizyonel (bir parçanın alınması) biyopsi yapılır.

Bu yöntemler arasında alerji testi sık kullanılandır ancak başka deri hastalıklarıyla ayırt edilmesi gerektiği durumlarda deri biyopsisi uygulanır. Bu testler sayesinde egzama tanısı kesinleştirilebilir, nedeni bulunabilir ve tedaviye başlanabilir.

Egzama Nasıl Önlenir?  

Egzama tedavisi egzama türüne göre değişiklik gösterebilir. Genelde cilt bakımı rutininde yapılacak değişiklikler derideki reaksiyonu azaltabilir. Kişi kuru cilde sahipse düzenli olarak nemlendirici krem uygulaması, yüzüne çok dokunmaması, fazla kimyasal içeren şampuan uygulanmaması ve çok soğuk ya da çok sıcak suyla duş almaması önerilir. Kişinin yaşadığı iklimin ısısına göre kışın ellerin korunması için eldiven takması el egzamasını önleyebilir. Sık görülen kuru egzamayı önlemek için nemlendirme önemlidir. Güneş ile yüzün direkt teması egzamayı tetikleyebilir, güneş kremi kullanılması önemlidir.

Egzama Tedavisi Nedir?

Doktorun önerdiği nemlendirici krem veya şampuanların uygulanması tedavinin ilk adımı olabilir. Egzama türleri kronik olabilir bu yüzden kişinin düzenli olarak reçetelendirilen kremleri kullanması gerekebilir. Enfeksiyon gelişmişse inflamasyonu önleyici ilaç alınabilir. Bebeklerde egzama için ise verilecek ilaçlar ya da kremler farklılaşabilir çünkü yetişkinlere uygulanan kremler bebeklerde farklı reaksiyonlara neden olabilir. Bir dermatoloji uzmanı ile görüşülmesi gerekmektedir.

Egzama Hakkında Sık Sorulan Sorular

Egzama çoğu kişide birçok çevresel etkene göre oluşabilen bir deri hastalığıdır. Farklı deri hastalıklarıyla karışabilmektedir. Ayırıcı tanı için bir dermatoloji uzmanı ile görüşülmesi önerilir.

Egzama ve Mantar Arasındaki Fark Nedir?

Mantar bulaşıcıdır, egzama ise bulaşıcı değildir. Mantar, Candida türünden kaynaklı bir deri hastalığı iken egzama ise vücudun çevresel etkenlere tepki göstermesidir.

Egzama ve Sedef Hastalığı Aynı mı?

Sedef, vücudun kendi hücrelerine saldırması ile ciltte beyaz, pul pul bir görüntünün oluştuğu kronik bir cilt bozukluğudur. Egzama ise vücudun bir alerjene ya da iklim gibi çevresel şartlara bağlı kızarıklık, şişlik, veziküller ile karakterizedir.

Egzama Nasıl Geçer?

Dermatoloji uzmanı ile görüşerek size reçetelendireceği kremlerin kullanılması ise egzama geçebilir. Soğuktan oluşan egzama türlerinde, bölgenin sıklıkla nemlendirilmesi ve soğuktan korunması ile iyileştirilebilir.

Ciltte yaşanan değişimler kişide estetiksel kaygı oluşturabilir, egzama gibi kaşıntı yapabilen deri hastalıkları bölgeyi kanatabilir ve ağrı hissedilmesine neden olabilir. Egzama tedavisi için bir dermatoloji uzmanı ile görüşülmelidir.