Mesane Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Son Güncelleme Tarihi 15.05.2025 11:45:13

Halk arasında idrar torbası olarak da bilinen mesane, böbreklerin süzdüğü atık sıvıların geçici deposu olsa da aslında vücudun en karmaşık ve hassas yapılarından biridir.

Mesane kanseri, bu organı döşeyen ürotelyal hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla başlar ve zamanında fark edilmezse kas dokusuna, hatta uzak organlara yayılma potansiyeline sahiptir.

Erken dönemde çoğu hastada belirgin ağrı olmaz; fakat mesane kanseri belirtileri arasında idrarda kan görülmesi, sık idrara çıkma ve ani sıkışma hissi gibi sinyaller yer alır.

Mesane Kanseri Nedir?

Mesane kanseri, idrar torbasının iç yüzeyini kaplayan ürotelyal hücrelerin (geçiş epiteli) kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan kötü huylu bir hastalıktır. Bu hücreler, idrarda çözünen kimyasallarla uzun süre temasta kaldıkları için DNA hasarı gelişme riski diğer vücut dokularına kıyasla yüksektir.

Mesane Anatomisi ve Görevi

Mesane, pelvik kemiklerin tam ortasında yer alan, maksimum 400–500 mL idrar depolayabilen oval bir kesedir. Detrusor adı verilen kalın kas lifleri, doluluğa tepki olarak gevşer ya da kasılır; böylece idrar akışı kontrollü biçimde düzenlenir.

Mesane Kanserinin Tanımı

Mesane kanseri nedir sorusunun yanıtı, ürotelyumda başlayarak kontrolsüz şekilde çoğalan malign hücre topluluğudur. Erken dönemde bu hücreler yüzeyde kalıp yüzeyel mesane kanseri oluşturur; uygun tedavi görmezse kas katmanına ilerleyerek kas invazyonlu mesane kanseri tablosuna dönüşebilir.

Doku sınırlarını aşan tümörler lenf ve kan dolaşımıyla uzak organlara atlayarak mesane kanseri metastaz adı verilen çok daha zorlu evreye geçer.

Mesane Kanseri Risk Faktörleri ve Nedenleri

Mesane kanseri risk faktörleri, başta sigara dumanındaki aromatik aminler olmak üzere boya‑tekstil gibi sanayi kimyasalları, aile öyküsü, kronik mesane enfeksiyonları ve ileri yaş‑erkek cinsiyetle ilişkilidir.

Mesane kanseri nedenleri şunlardır:

1. Sigara Kullanımı
2. Mesleki Kimyasal Maruziyet
3. Genetik Yatkınlık
4. Kronik Mesane İrritasyonu
5. Yaş, Cinsiyet, Hormonal Etkenler

Sigara Kullanımı

Sigara içenlerde risk 3–4 kat yüksektir; günlük 20 paket‑yılın üzerindeki tüketim hastalığın %50’sinden sorumludur.

Mesleki Kimyasal Maruziyet

Boya, tekstil, lastik ve alüminyum sektöründe kullanılan aromatik aminler ve ağır metaller.

Genetik Yatkınlık

Ailesinde ürotelyal kanser öyküsü olanlarda risk iki kattan fazla artar; TP53 ve FGFR3 mutasyonları belirleyicidir.

Kronik Mesane İrritasyonu

Taşlar, uzun süreli kateter kullanımı, Schistosoma enfeksiyonu kronik iltihaba ve skuamöz metaplaziye yol açar.

Yaş, Cinsiyet, Hormonal Etkenler

Olguların %70’i 55 yaş üstünde; erkeklerde kadınlara göre üç kat fazladır. Kadınlarda genelde rahim kanseri daha sık karşılaşılan kanser türüdür. Östrojeni baskılayan tedaviler de riski yükseltir.

Mesane Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Mesane kanseri belirtileri, hastalığın evresine ve tümörün yerleşimine göre farklılık gösterebilir. Genellikle ilk fark edilen belirti idrarda ağrısız kanamadır; bu durum gözle görülür olabileceği gibi yalnızca tahlille de saptanabilir.

Erken evrelerde belirtiler hafif olabilirken, ilerleyen dönemlerde mesaneyi ve çevre dokuları etkileyen daha belirgin şikâyetler ortaya çıkar.

En Sık Görülen Belirtiler

• Ağrısız parlak kırmızı hematüri (idrarın kanla boyanması)
• Mikroskobik düzeyde gizli kanama (tesadüfi idrar tahlilinde, hastanın hiçbir şikâyeti yokken saptanabilir)

İdrar Alışkanlıklarındaki Değişiklikler

• Sıkışma hissi ve sık idrara çıkma
• Gece idrara kalkmanın artması (noktüri)
• Acil idrar yapma ihtiyacıyla birlikte ortaya çıkan ani sızı

Ağrı ve Diğer Olası Semptomlar

• Suprapubik bölgede ağrı
• İleri evrede yan veya bel ağrısı
• Alt ekstremitelerde, özellikle kasık lenf nodu tutulduğunda görülen ödem

Hangi Belirtilerde Doktora Başvurmak Gerekir?

İdrarda tek defalık kan dahi uyarıcıdır; iki haftayı aşan idrar yapma güçlüğü veya tekrarlayan sistit atakları da ürolojik değerlendirme gerektirir.

Mesane Kanseri Türleri

Farklı mesane kanseri türleri, kanserin hangi hücreden başladığını ve vücutta nasıl davrandığını gösterir. Ürotelyal karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom gibi ana tipler tedavi planını doğrudan etkiler.

Türün doğru belirlenmesi, cerrahi, kemoterapi, BCG tedavisi veya immünoterapi seçiminde yol haritası oluşturur.

1. Ürotelyal (Geçiş Hücreli) Karsinom

Ürotelyal karsinom, mesane kanserlerinin yaklaşık %90’ını meydana getirir ve idrar torbasının iç yüzeyindeki geçiş epiteli hücrelerinden köken alır. Çok odaklı büyüme gösterebildiği için böbrekten üretraya kadar farklı bölgelerde tümör gelişebilir.

Erken evrede transüretral rezeksiyon ve intravezikal BCG tedavisi ürotelyal karsinomu kontrol altına alma olasılığını yükseltir. Kas tabakasına ilerleyen ürotelyal karsinom için radikal sistektomi ve sisplatin bazlı kemoterapi standart yaklaşımdır.

2. Skuamöz Hücreli Karsinom

Skuamöz hücreli karsinom, uzun süreli kateter kullanımı, mesane taşı veya Schistosoma enfeksiyonu gibi kronik tahrişlerden sonra ortaya çıkar ve Batı ülkelerinde mesane kanserlerinin %3‑5’ini oluşturur.

Radikal sistektomi skuamöz hücreli karsinomda en etkili tedavi yöntemidir; kemoterapi iyi yanıt vermeyebilir.

3. Adenokarsinom

Adenokarsinom, mesanenin urakus kalıntısından ya da bağırsak benzeri bez dokusundan gelişir ve tüm mesane kanserlerinin %1‑2’sini temsil eder. Müköz yapıdaki tümör, çoğu zaman geç evrede mukuslu hematüriyle kendini belli eder.

Cerrahi operasyon adenokarsinom tedavisinin temelidir; ilerlemiş evrede kolorektal karsinom protokollerine benzeyen kemoterapi kullanılır.

4. Yüzeyel Mesane Kanseri (Non‑Kas İnvaziv)

Yüzeyel mesane kanseri, mesane duvarının sadece iç yüzeyini kaplayan hücrelerde gelişen ve henüz derin dokuya yayılmamış olan kanser türüdür. Genellikle erken evrede teşhis edilir ve tedaviye iyi yanıt verir. Tekrarlama riski bulunduğu için düzenli takip gerektirir. İdrarda kan görülmesi en yaygın belirtisidir.

5. Kas İnvaziv Mesane Kanseri

Kas invaziv mesane kanseri, tümörün mesane duvarındaki kas tabakasına kadar ilerlediği, daha agresif seyreden bir kanser türüdür. Bu evrede hastalık, lenf bezlerine veya diğer organlara yayılma riski taşır. Tedavi genellikle mesanenin alınmasını (sistektomi) ve kemoterapiyi içerir.

Mesane Kanseri Tanı Yöntemleri

Mesanede kanser şüphesi uyandıran en küçük belirti bile, doğru araçlarla erkenden saptandığında tedavinin seyrini kökten değiştirebilir. Mesane kanseri tanı yöntemleri, hastanın öyküsünden başlayıp idrar sitolojisine, sistoskopide doğrudan gözlem ve biyopsiye, BT‑MR gibi ileri görüntüleme tetkiklerine kadar çok katmanlı bir inceleme zinciri sunar.

1. Hastanın Öyküsü & Fizik Muayene

Tanı süreci, hastanın şikâyetleri ve geçmiş tıbbi öyküsünün değerlendirilmesiyle başlar. Özellikle idrarda kan görülmesi, endometriozis,  sık idrara çıkma, ağrılı idrar yapma gibi belirtiler sorgulanır. Fizik muayenede mesane bölgesi elle kontrol edilir ve lenf nodu büyümeleri incelenir. Bu aşama, ileri tetkiklere yön vermesi açısından önemlidir.

2. İdrar Tahlili & Sitoloji

İdrar tahlili, idrarda mikroskobik veya gözle görülür kanama olup olmadığını belirler. İdrar sitolojisi ise idrar örneğinde bulunan hücreleri mikroskop altında inceleyerek kanser hücrelerini saptamaya çalışır. Sitoloji, yüksek dereceli tümörlerin tespiti için oldukça değerlidir. Ancak düşük dereceli tümörlerde duyarlılığı sınırlıdır.

3. Sistoskopi & Biyopsi

Sistoskopi, mesane içinin doğrudan kamera ile görüntülenmesini sağlayan en etkili tanı yöntemidir. Üretradan ince bir tüp yardımıyla girilerek mesane duvarı ayrıntılı şekilde incelenir. Şüpheli dokular tespit edildiğinde, örnek alınarak biyopsi yapılır. Alınan doku parçası patoloji laboratuvarında değerlendirilerek kesin tanı konur.

4. Görüntüleme

Ultrason, mesanede tümöral kitleleri tespit etmek için ilk kullanılan yöntemlerden biridir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme, tümörün mesane dışına yayılımını ve lenf nodu tutulumu gibi detayları belirlemek için kullanılır. Bu yöntemler, evreleme ve tedavi planlaması açısından kritik rol oynar. Ayrıca böbrek ve üreter gibi üst idrar yollarının durumu da değerlendirilir.

5. İleri Testler

PET-BT, kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını göstermek için kullanılır. Özellikle ileri evre hastalarda metastaz takibi için tercih edilir. Bu yöntem, hücrelerin metabolik aktivitesine göre görüntüleme sağladığı için erken yayılımı bile gösterebilir. Cerrahi veya kemoterapi öncesinde tedavi stratejisini netleştirmek adına önemlidir.

Bu süreçten sonra klinisyen, patoloji raporundan aldığı TNM verisiyle kesin mesane kanseri teşhisi koyar.

Mesane Kanseri Evrelemesi

Bu tablo, evrelemenin tedavi algoritmasını doğrudan belirlediğini gösterir.

Mesane Kanseri Tedavi Seçenekleri

Mesane kanseri tedavi seçenekleri, hastalığın evresi, tümörün biyolojik özellikleri ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak kişiye özel belirlenir. Erken evrede yüzeyel lezyonlar için transüretral rezeksiyon ve intravezikal uygulamalar ön plandayken, ilerleyen aşamalarda cerrahi çıkarım, sistemik kemoterapi, radyoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik ilaçlar devreye girer.

1. Cerrahi Tedavi

Mesane kanseri tedavisinde cerrahi yöntemler, hastalığın evresine göre değişir. Yüzeyel tümörlerde genellikle Transüretral Rezeksiyon (TUR-M) yapılır. Kas tabakasına yayılmış tümörlerde ise radikal sistektomi adı verilen mesanenin tamamen çıkarılması gerekebilir. Bazı durumlarda idrar yollarının yeniden yapılandırılması için bağırsaktan yeni bir mesane oluşturulabilir.

2. İntravezikal Tedavi

Yüzeyel mesane kanseri tedavisinde kullanılan intravezikal tedavi, ilacın doğrudan mesane içine verilmesiyle uygulanır. En sık kullanılan yöntemlerden biri BCG (Bacillus Calmette-Guérin) tedavisidir. Bu yöntem, bağışıklık sistemini uyararak mesanedeki kanser hücrelerinin yok edilmesini amaçlar. Nüks riskini azaltmak için cerrahi sonrası uygulanır.

3. Kemoterapi (Mitomisin C, Gemcitabin)

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanıldığı sistemik bir tedavi yöntemidir. Mitomisin C, genellikle intravezikal olarak kullanılırken, Gemcitabin damar yoluyla uygulanır. Kas invaziv veya metastatik mesane kanserinde sistemik kemoterapi tercih edilir. Cerrahi öncesi küçültme ya da sonrası tekrarlama riskini azaltma amacıyla uygulanabilir.

4. Radyoterapi

Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerinin yok edilmesini hedefler. Cerrahiye uygun olmayan hastalarda ya da kemoterapi ile birlikte mesane koruyucu tedavi olarak kullanılabilir. Ayrıca ameliyat sonrası kalan mikroskobik tümör hücrelerini temizlemek için de tercih edilebilir. Yan etkiler arasında mesane irritasyonu ve idrar sorunları yer alabilir.

5. İmmünoterapi

İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine karşı savaşmasını teşvik eden bir tedavi yöntemidir. Özellikle BCG tedavisine yanıt vermeyen ya da ileri evre hastalarda kontrol noktası inhibitörleri (checkpoint inhibitors) kullanılabilir.

Bu ilaçlar bağışıklık sistemini baskılayan sinyalleri engelleyerek savunma mekanizmasını güçlendirir. Son yıllarda metastatik mesane kanserinde önemli başarılar elde edilmiştir.

6. Hedefe Yönelik Akıllı İlaçlar

Hedefe yönelik tedaviler, sadece kanserli hücreleri hedef alarak sağlıklı dokulara zarar vermeden etki göstermeyi amaçlar. FGFR mutasyonu gibi spesifik genetik değişikliklere sahip hastalarda kullanılabilir. Bu ilaçlar kanser hücresinin büyümesini ve çoğalmasını durdurmaya yönelik olarak tasarlanmıştır. İleri evre hastalarda standart tedavilere alternatif veya tamamlayıcı olarak uygulanır.

Tedavi Seçimini Etkileyen Faktörler

• TNM evresi ve tümör derecesi
• Hastanın performans skoru ve böbrek fonksiyonu
• Önceden aldığı terapiler
• Hasta tercihi ve sosyoekonomik koşullar

Mesane Kanseri Tedavisi Sonrası Takip Süreci

1. Mesane kanseri sonrası ilk 2 yıl:

• 3 ayda bir sistoskopi + idrar sitolojisi
• 6 ayda bir abdomen‑pelvis BT

2. Mesane kanseri sonrası 3.–5. yıl:

• 6 ayda bir sistoskopi
• Yılda bir BT/MR

3. Mesane kanseri sonrası 5. yıl:

• Yüzeyel tipte yılda bir sistoskopi; kas invazyonlu tipte 6 ayda bir görüntüleme devam eder.

Nüks saptandığında evreye göre intravezikal tedavi tekrarı veya kurtarıcı sistektomi planı devreye girer.

Mesane Kanseri ile Yaşam

Mesane kanseri tanısı, yalnızca tıbbi bir mücadele değil, aynı zamanda yeni bir yaşam biçimine uyum sürecidir. Cerrahi sonrası idrar yönlendirme yöntemlerine alışmak, tedavilerin getirdiği yorgunlukla baş etmek ve rutin kontrolleri aksatmamak günlük planlamayı yeniden şekillendirir.

Bu süreçte dengeli beslenme, yeterli sıvı alımı ve sigaradan uzak durmak fiziksel iyileşmeyi desteklerken; psikolojik danışmanlık ve hasta destek grupları da moral kaybını en aza indirir.

Mesane Kanseri Tedavi Sonrası Yaşam Kalitesi

• Ortotopik rezervuar kullananların %85’i bir yıl içinde tam kontinans sağlar.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri

• Günde en az 2 L su tüketilmeli. Kafein ve gazlı içeceklerin azaltılması
• Antioksidan zengini renkli sebze‑meyveler (brokoli, havuç, yaban mersini) tüketilmeli.
• Düzenli yürüyüş, sigaranın tamamen bırakılması gerekir.

Psikolojik Destek ve Danışmanlık

• Hastaların %40’ında depresif belirtiler gözlenir; erken psikososyal destek, tedaviye uyumu %20 artırır.
• Hasta dernekleri ve çevrim içi destek grupları, benzer deneyimleri paylaşma olanağı sunar.

Sık Sorulan Sorular

Mesane kanseri tamamen tedavi edilebilir mi?

Erken evrelerde (0–1) kür şansı %70–90’dır; ileri evre mesane kanseri ise çoğunlukla kronik bir hastalık gibi izlenir.

Tedavi sonrası cinsel yaşam etkilenir mi?

Radikal cerrahi sinir hasarı yapabilir; nöro‑koruyucu teknikler, fosfodiesteraz inhibitörleri ve pelvik taban egzersizleriyle fonksiyon büyük oranda geri kazanılır.

Yaşam beklentisi nedir?

Evre 2’de ortalama 10 yıl; Evre 4’te immünoterapi yanıtlı hastada 2–3 yıl medyan sağkalım bildirilmiştir.

Hastalık tekrarlar mı?

Yüzeyel tipte beş yıllık nüks riski %50; intravezikal BCG, sigarasız yaşam ve düzenli sistoskopi bu oranı yarıya indirir.

Korunmak mümkün mü?

Sigaranın bırakılması, kimyasal temasın azaltılması, günde 2 L su tüketimi ve idrarda kan görülür görülmez doktora başvurmak koruyucu başlıca adımlardır.

BCG tedavisinin yan etkileri nelerdir?

Geçici ateş, idrar yaparken yanma, nadiren akciğer ve karaciğer tutulumuyla seyreden sistemik enfeksiyon; tüm hastaların %1’inden azında görülür.