Guatr, nefes borusunun etrafında bulunan tiroid bezinin genişlemesi ve büyümesi ile meydana gelen ve boyunda görülen bir şişlik durumudur. Tiroid bezi vücudun  boyun kısmında bulunur, şekli kelebeğe benzer.Metabolizma ve beyin fonksiyonlarında çok önemli rolleri olan tiroid hormonlarının salgılandığı yerdir. Normal olarak insanlarda tiroid bezi dışarıdan gözle görülmez ancak guatr rahatsızlığı durumunda bez büyür ve kolayca görülebilecek bir yumru oluşturur. Dünya çapında guatr vakalarının yüzde 90'ından fazlası kişilerdeki iyot eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Çoğu guatr rahatsızlığı iyi huylu olup nadiren de olsa kötü huylulularıda görülmektedir. Kadınlar erkeklere kıyasla 5 kat daha fazla risk altında bulunmaktadır. Bu rahatsızlıkta tiroid bezi nodülü ve nodülsüz olmak üzere iki şekilde büyür. Nodüllerin tespiti ve büyüme durumu doktor tarafından görüntüleme yöntemleriyle yapılır. Kötü huylu nodüllere cerrahi müdahale yapılabilir. Guatr çoğunlukla ağrı yapmaz. Tiroid bezinin büyümesi arttığında öksürük, yutma ve nefes almakta güçlük çekme gibi fiziksel rahatsızlıklara neden olabilir. Sorun yaratmayan küçük büyümeler çoğunlukla tedavi gerektirmez. Ancak vücutta iyot eksikliği başladığında, tiroid bezinin hormon üretimi azalır. Hormon üretiminin azlması ile birlikte beyin troid bezine baskı yapar. Aşırı iyot eksikliği hipertiroidi tablosuna yol açarsa zehirli guatr oluşabilir ve iyot tedavisi veya cerrahi müdahale uygulanması gerekebilir. Bu durum zehirli guatr olarakta bilinmektedir.

Guatr Nedir?

Guatr genellikle iyot eksikliğine bağlı boyunda bulunan tiroid bezinin şişmesi ve büyümesi sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Eğer bu büyüme dışarıdan belli oluyorsa eksternal ya da dış guatr denir ve sık görülür. Yumuşak, sert veya her ikisi de olabilirler. Bu rahatsızlık tiroid bezinin şişmesi ve genişlemesine ek olarak kilo kaybı, vücutta yorgunluk, saç dökülmesi, yüz ve ellerde şişlik ve benzeri semptomlara neden olabilir. Genellikle iyi huylu olup ağrı yapmaz. Ancak ileri derecede tiroid hormonu salgılanması sonucu meydana gelen hipertiroidi yani zehirli guatr durumunda iyot tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir. Çocuklarda Hashimato tiroidi, Graves hastalığı, kolloid guatr gibi sonradan kazanılmış guatr türleri görülebilir. Guatrı genetik olarak da edinebilen çocuklar bulunur.

Guatr Hastalığı Neden olur?

Guatr hastalığı genellikle vücuttaki iyot miktarının dengesizliği sonucu tiroid bezinin az veya çok hormon üretmesi ile ortaya çıkar. Guatr vakalarının büyük bir çoğunluğu kişilerdeki iyot eksikliğinden kaynaklanmaktadır. İyot eksikliği dışında diğer bir neden ise otoimmün tiroidittir. Bu rahatsızlıkta vücut kendi tiroid bezine saldırır. Üçüncü bir neden zehirli guatr olarakta bilinen hipertiroidizmdir.Bu rahatsızlıkta tiroid hormonu üretimi çok fazladır. Bunların yanı sıra hashimoto hastalığı gibi tiroidin bezinin iltihaplanması, tiroid bezlerindeki nodüller, troid kanseri, kistler, boyun bölgesinden radyasyona maruz kalınması guatr rahatsızlığına neden olabilir. Günümüzde en sık görülen basit guatr, iyot eksikliği sonucu ortaya çıkan, iltihaplanma içermeyen ya da tiroid işlevine zarar vermeyen, semptom üretmeyen guatr türüdür.

Guatr Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Guatr bazı hastalarda herhangi bir belirti vermezken çoğunlukla boyunda şişlik ile kendini gösterir. Guatr rahatsızlığı bulunan hastalarda genel olarak  yutmada güçlük yaşanması, öksürük ve nefes darlığı belirtileri görülür.

Guatrda tiroid bezinin yetersiz hormon salgılanması hipotiroidi olarak adlandırılır ve buna bağlı belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Kilo alma
• Uyuşukluk,
• Kabızlık
• Halsizlik
• Saç dökülmesi

Normalden fazla hormon salgılandığında ise buna hipertiroidi denir ve metabolik aktiviteyi hızlandırması ile ortaya çıkan belirtiler aşağıdakileri içerir:

• İshal
• Çarpıntı
• Baş ağrısı
• Titreme
• Sinirlilik
• Mide bulantısı

Dış guatr belirtileri arasında da en belirgin semptom boğazın şişmesidir. Nodül varsa fizik muayenede fark edilir. Kişinin ayrıntılı anamnezi alınarak altındaki nedenin çözülmesi için ayırıcı tanıya başvurulur.

Zehirli Guatr Nedir?

Zehirli guatr hastalığının bir diğer ismide graves hastalığıdır. Tiroit bezlerinin fazla çalışması sonucu ortaya çıkar. Tiroid bezlerinin fazla çalışması vücudun çok fazla tiroit hormonu neden olur. Hipertiroidizmin en çok karşılaşılan nedenlerinden biridir. Otoimmün bir hastalıktır. Tiroit hormonlarındaki artış hastada hipertiroidizme neden olur. Kişilerdeki tiroit hormonları; insanın sinir sistemi, beyin fonksiyonu, vücut sıcaklığı ve metabolizması dahil pek çok farklı alanda etki gösterir. Tiroit hormonundaki değişim bu alanlarda tüm vücudu etkilemektedir. Hipertiroidizmin neden olduğu semptomlar vücudun her bölgesinde gelişir. Zehirli guatr teşhisi konulan kişinin tedavisini düzenli yapması kansere olasılığını düşürecektir. Doğrudan ölümcül olmasa da dikkatli tedavi ve takibi yapılmadığında ölüme yol açabilecek bir hastalık olduğu söylenebilir. Tedavi konusunda dikkatli ve titiz davranılması kişinin ömrünün uzamasına yardımcı olmakla beraber zehirli guatr ölüm oranı da azalır.

Zehirli Guatr Neden Olur?

Zehirli guatr, bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı ile verdiği tepkime sonucu ortaya çıkan otoimmün bir rahatsızlıktır. Bu tür rahatsızlıklarda vücudun bağışıklık sistemi, kendi hücresini ‘yabancı’ bir tehdit olarak algılar ve hücreyi vücuttan atmaya çalışır. Bu durum hücrenin bulunduğu dokularda hasar neden olur.

Zehirli guatr hastalığında bağışıklık sistemi, tiroit bezindeki hücrelere karşı antikor üretmeye başlar. Vücudun ürettiği bu antikor hipofiz bezinden salgılanmakta olan tiroid hormonu taklit eder. Bu antikor tiroit bezinin aşırı uyarır. Bu yüksek uyarılma nedeni ile tiroid bezi aşırı hormon üretmeye başlar. Bunun sonucunda hipertiroidizm tablosu oluşur. Ayrıca zehirli guatr hastalığı risk faktörleri olarak ailede zehirli guatr hastalığı olan bireylerin bulunması, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmesi, duygusal ve fiziksel stres, sigara gibi etmenler sayılabilir. Zehirli guatr belirtileri arasında en sık tiroit bezinin büyümesi ve genişlemesi, anksiyete, sıcağa karşı hassasiyet, kilo kaybı, adet düzeninde değişiklik, cinsel istekte azalma, bağırsak hareketlerinde rahatsızlık, yorgunluk, kalp atışlarında düzensizlik ve uyku bozukluğu bulunur.

Guatr Hastalığı Tedavisi Nedir?

Tiroid bezi hastalıklarının belirtileri görülen kişilerde tedavi, tiroit hormonlarının düzeyine ve tiroit bezinin özelliklerine göre belirlenmektedir. Guatr tedavisi seçenekler  ilaç, radyoaktif iyot veya cerrahi operasyondur. Tiroid bezi dinamik olarak sürekli gözlenmektedir. Hipofonksiyon bulunan hastalarda hormon üretimini arttırmak için doktor tarafından uygulanan tedavi sürecine uygun ilaçlar kullanılır. Hipertiroidizm durumunda ise hipofonksiyonun (az fonksiyon gösterme) aksine, hormonun aşırı salınımını bloke eden ilaçlar kullanılır. Ek olarak, bileşimlerinde iyot içeren ilaçlar reçete edilebilir. İlaç tedavisinin yetersiz olduğu durumlarda cerrahi olarak müdahale yapılarak guatr alınabilmektedir. İlaç tedavisinde tedavinin süresi ve ilacın dozu hastalığın derecesine göre ayarlanmaktadır.

Guatr Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Rutin fizik muayenede guatr fark edilebilir. Nodül olasılığı, guatrın sebebini öğrenme gibi nedenlerden ileri testler istenir. Bu testlerden biri tiroid fonksiyon testidir. Hipotiroidi ya da hipertiroidi ayrımı için tiroid hormonlarının fazla ya da az üretildiğine bakar. Nodül varlığı ve büyüklüğü ultrasonografi ile bakılır. Nodül tipini belirlemek için biyopsi gerekebilir. Biyopsi nodüllerden alınan örneğin laboratuvarda incelenmesi işlemidir. İyot alımında bir sorun olup olmadığını anlamak için de kişiye radyoaktif iyot verilir ve bu işaretli iyot takip edilir.

Zehirli Guatr Tedavisi Nedir?

Hipertiroidi rahatsızlığında çoğunlukla öncelikli olarak ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisi sonrası hastalığın seyrine göre radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi uygulama yapılmaktadır. Zehirli guatr hastalığı tedavisinde ana amaç tiroit hormonlarının aşırı miktarda üretilmesini durdurmak ve üretilmiş olan  hormonların vücuttaki semptom ve etkilerini normal seviyeye getirmek için yapılır. Kullanılan yöntemlerden biri radyoaktif iyot tedavisidir. Bu tedavide hastaya ağız yolu ile alınan radyoaktif iyot verilir. İyot, tiroit bezinin hormon üretiminde kullandığı ana maddedir. Bu sebeple tiroit bezi alınan radyoaktif iyotu vücutta tutar. Radyoaktif iyot tarafından yayılan radyasyon aşırı aktif tiroid dokusunu yıkar. Bu uygulama sonucu tiroit bezi küçülür ve hastanın semptomları hafifler. Bu tedavinin süresi birkaç hafta ile birkaç ay arasında sürebilir. Gebe ve emziren kadınlarda radyoaktif ilaç tedavisi tavsiye edilmez.

Anti tiroid ilaçlar zehirli guatr hastalığında iyotun hücre girişini kontrol eden diğer bir tedavi yöntemidir. Bu ilaçlar iyotun hücreye alınmasını engeller. İyotun hücre girişi engellenmesi ile tiroit hormonu sentezini azaltılır. Bazı vakalarda cerrahi müdahale de tercih edilebilir. Bu müdahalede tiroit bezinin bir kısmının veya tamamı alınır. Cerrahi müdahaleden sonra hastanın durumuna bağlı olarak  tiroid hormonu desteği alması gerekebilir.

Guatr Hastalığı İçin Sakıncalı Yiyecekler Nelerdir?

İyot eksikliğine bağlı gelişen iyi huylu rahatsızlıklarda eksik iyot miktarının tamamlanması için iyotlu tuz, balık, istiridye, karides gibi deniz ürünleri, ıspanak, şalgam, pazı kabak, sarımsak ve kuru fasulye benzeri sebzeler tüketilmelidir. Ancak vücutta fazla tiroid hormonu salgılamasına neden olan zehirli guatr hastalığında gebeler dışındaki kişilerde iyot kısıtlaması yapılmaktadır. İyotlu tuz, deniz ürünleri gibi iyottan zengin gıdaların tercih edilmemesi gerekir.

Guatr Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Guatr, çeşitli sebeplerden dolayı görülebilen tiroid bezinin büyümesi bulgusudur. Altında hormonal ya da tiroid alım yolu bakımından bir neden bulunur. Guatr hakkında sık sorulan sorular için yazının devamını takip edebilirsiniz.

Guatr Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?

Guatr hormonal bir bozukluktan kaynaklı olabileceği için Dahiliye bölümü bakabilir. Nodüller genel cerrahi bölümü tarafından da fark edilerek guatr tanısı alabilir.

Guatr Nasıl Geçer?

Guatr hastalığı iyot alımında düzenleme, hormon tedavisi ya da cerrahi işlem ile tedavi edilir.

Zehirli Guatr Tedavisi Kilo Aldırır Mı?

Zehirli guatr hastalığında metabolizma aşırı hızlanır. Hastalık tedavi edildiğinde metabolizma normale döner. Hasta tedaviden önceki artan iştah ile yemeye devam ederse kilo alımı olabilir.

Tiroid bezi vücudun metabolizmasını düzenleyen bir bezdir ve bu bezin anormal fonksiyon göstermesi guatra sebep olabilir. Altındaki nedenin bulunması ve erken tanı konulması vücudun normal metabolik işlevinin korunması için tercih edilir. Kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Liv Hospital’da Dahiliye ve Genel Cerrahi hizmetleri verilmektedir.