Yarık Damak

Hamilelik döneminde anne ve bebek sağlığını olumsuz etkileyen durumlar sonucunda bazı doğum kusurları ortaya çıkabilir. Doğum kusurları genel sağlıkta, vücut gelişiminde veya vücudun çalışma mekanizmasında sorunlara neden olabilir.

Hamilelik sırasında bebeğin ağız yapısının düzgün gelişmemesi sonucunda yarık dudak ve yarık damak gibi doğum kusurları ortaya çıkabilir. Bu tür doğum kusurları orofasiyal doğum kusurları olarak da bilinir. Yarık dudak ve yarık damak durumunda üst dudakta, ağzın çatısında (damak) veya her ikisinde yarıklar oluşabilir. Bebeklerde yarık damak ve yarık dudak yaygın olarak karşılaşılan doğum kusurları arasındadır. Genetik faktörler veya hamilelik sırasında yaşanan olumsuz durumlar sonucunda bu tür doğum kusurları ortaya çıkabilir. Yarık damak ebeveynler için oldukça zor ve üzücü bir durum olabilir. Ancak yarık damak uygun yöntemler kullanıldığında tedavi edilebilen bir durumdur.

Yarık Damak Nedir?

Anne karnında bulunan bebek dokuz ay boyunca her dönemde farklı şekilde gelişim gösterir. Damak ve damağı oluşturan oluşturan dokunun uygun dönemde gelişim göstermemesi sonucunda yarık damak oluşumu gözlenebilir. Yarık damak bebeğin damakta bir açıklık (yarık) ile doğmasında ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum sonucunda burun ve ağız arasında bir boşluk oluşabilir. Ortaya çıkan açıklık damağın arka tarafında (yumuşak damak) veya diş etlerinin hemen arkasında bulunan sert damak bölgesinde oluşum gösterebilir.

Bazı durumlarda damaktaki açıklık, diş etlerindeki ve dudaktaki bir açıklıkla birleşebilir (yarık dudak ve damak). Orofasiyal yarıklar olarak adlandırılan bu durum oldukça sık karşılaşılan doğum kusurları arasındadır. Bu tür doğum kusurları erken dönemde ameliyat ile tedavi edilebilir.

Yarık Damak Belirtileri

Yarık damak veya yarık dudak gibi kusurlar doğum sırasında doktor tarafından hemen teşhis edilebilir. Yarık dudak ve yarık damak belirtileri şu şekilde olabilir:

• Yüzün bir veya her iki tarafını etkileyen dudak ve çatısında bir yarık,
• Dudakta sadece küçük bir çentik olarak görünen veya üst diş etinden burnun dibine uzanan bir dudak yarığı,
• Yüzün görünümünü etkilemeyen ağzın çatısında bir yarık,

Dudak yarığı yumuşak damak kaslarında (submüköz yarık damak) oluşum gösterebilir. Bu tür yarıklar doğum sırasında doktor tarafından fark edilmeyebilir. Submüköz yarık damak sonucunda şu tür belirtiler ortaya çıkabilir:

• Beslenme güçlük,
• Yutkunmada zorlanma,
• Nazal konuşma sesi,
• Kronik kulak enfeksiyonları.

Yarık damak oluşumu genellikle doktor tarafından doğum sırasında fark edilse de bazı durumlarda erken dönemde teşhis edilemeyebilir. Ebeveynlerin “yarık damak nedir ve belirtileri nelerdir?” gibi sorular hakkında bilgi sahibi olmaları ve bebekte bu durum ile ilgili bir belirtinin oluşması halinde sağlık kuruluşuna başvurmaları oldukça önemlidir.

Yarık Damak Neden Olur?

Bebeğin üst çenesi, burnu, ağız kemikleri ve derisi gebeliğin altı ve dokuzuncu haftaları arasında bir araya gelerek (kaynaşarak) ağzın çatısını ve üst dudağı oluşturur. Bazı durumlarda damak bölgesinde birleşme olmayabilir veya damak kısmen gelişim gösterebilir. Ağzın çatısının parçalarının tamamen birbirine kaynaşmaması yarık damak oluşmasına neden olabilir. Ebeveynler tarafından merak edilen ‘’yarık damak neden olur?’’ sorusunun cevabı henüz net değildir. Bununla birlikte genetik faktörler ve gebelik sırasında annenin yediği, içtiği veya kullandığı bazı ilaçlar sonucunda bu tür doğum kusurları oluşum gösterebilir. Yarık damak oluşmasına neden olan bu tür faktörlerden bazıları şu şekildedir:

• Sigara İçmek: Hamilelik sırasında sigara içmek bebek gelişimini olumsuz etkileyerek orofasiyal yarıklar gibi doğum kusurlarının ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Diyabet Hastalığı: Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet, vücuttaki birçok işleyişi etkileyen bir rahatsızlıktır. Annede diyabet hastalığı bulunması sonucunda bebeğin gelişim dönemleri olumsuz etkilenebilir. Bu durum yarık damak gibi bazı doğum kusurlarını ortaya çıkarabilir.
• Bazı İlaçların Kullanımı: Gebeliğin ilk üç ayında epilepsi tedavisinde kullanılan topiramat veya valproik asit gibi belirli ilaçların alınması bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu tür ilaçların kullanılması bebekte yarık damak oluşmasına neden olabilir.
• Beslenmede Yetersizlik: Hamilelik döneminde anne adayının doğru besin öğeleri ile yeterli miktarda beslenmesi bebek gelişimi için oldukça önemlidir. Hamilelikte folik asit gibi önemli besin öğelerini yeterli miktarda almamak bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu durum sonucunda bazı doğum kusurları ortaya çıkabilir.

Sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmek ve bu tür doğum kusurlarının oluşumunu önlemek için gebelik boyunca bir uzman kontrolünde olmak oldukça önemlidir.

Yarık Damak Hakkında Sık Sorulan Sorular

Yarık damak sık karşılaşılan doğum kusurları arasındadır. Bu durum ebeveynler tarafından yarık damak hakkında sorular sorulmasına neden olmuştur. Yarık damak hakkında sorulan sorulardan bazıları şu şekildedir:

Yarık Damak Ultrason İle Teşhis Edilebilir Mi?

Hamileliğin on sekiz ile yirmi ikinci haftaları arasında yapılan 20 haftalık ultrasonda (anatomi taraması) yarık dudak oluşumu tespit edilebilir. Bununla birlikte ultrasonda yarık damak oluşumunu tespit etmek daha zor olabilir.


 

Yarık Damak Nasıl Tedavi Edilir?

Orofasiyal yarıklarda uygulanacak olan tedavi yarığın ciddiyetine göre değişebilir. Yarık damak onarımı için yaşamın ilk on sekiz ayında veya mümkünse daha erken bir tarihte ameliyat önerilebilir. Erken dönemde yarık damak ameliyatı yapılmaması sonucunda ek cerrahi prosedürlere ihtiyaç duyulabilir. Ameliyat nefes alma, işitme, konuşma ve dil gelişiminin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesine katkı sağlayabilir.

Yarık Damak Ameliyatı Sonrası Beslenme Nasıl Olmalı?

Yarık damak ameliyatı sonrası beslenmenin uygun şekilde gerçekleşmesi bebek sağlığı için oldukça önemlidir. Ameliyattan sonraki ilk dönemde bebeğe verilen tüm yiyeceklerin yumuşak kıvamda olması gerekir. Bu dönemde bebeklere püre haline getirilmiş yiyecekler sunulabilir.

Yarık Damak Oluşumu Nasıl Önlenir?

Yarık damak oluşumu genetik veya çevresel faktörler sonucunda ortaya çıkabilir. Hamilelik öncesinde veya hamilelik sırasında uygulanacak olan bazı yöntemler yarık damak oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Yarık dudak oluşumunu önlemek için uygulanabilecek olan yöntemlerden bazıları şu şekildedir:

• Genetik Danışmanlık Almak: Ailede yarık dudak veya yarık damak geçmişinin bulunması durumunda genetik danışmanlık almak oldukça önemlidir. Genetik danışmanlık bebeğinizde bu tür durumların oluşma riskini belirlemeye yardımcı olabilir.
• Doğum Öncesi Vitaminleri Almak: Hamilelik döneminde yeterli ve dengeli beslenme anne ve bebek sağlığı için oldukça önemlidir. Hamilelik döneminde doktor tarafından önerilen takviyeleri kullanmak ve doğru bir beslenme planına sahip olmak yarık damak oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.
• Tütün Ürünleri ve Alkol Kullanmamak: Hamilelik sırasında alkol veya tütün kullanımı bebek sağlığını olumsuz etkileyebilir. Hamilelik döneminde bu tür zararlı maddelerin kullanılmaması yarık damak oluşumunu önlemeye katkı sağlayabilir.

Bu tür faktörlere dikkat etmek yarık damak oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

Yarık Damak Bebeklerde Bakım Nasıl Olmalı?

Yarık damak bebekte beslenme, kulak enfeksiyonları, işitme ve diş problemlerinin oluşmasına neden olabilir. Yarık damak oluşumu gözlenen bebeklerde bu tür problemlere özel bakım planının yapılması oldukça önemlidir. Yarık damak bulunan bebeklerde uygulanacak olan bakım planı şunları içerebilir:

• Yarık Damak Biberonu Kullanmak: Yarık damak bulunan bebeklerde emzirme ile beslenmenin sağlanması veya bebeğin emzik kullanması zor olabilir. Bu tür durumlarda özel olarak üretilen yarık damak biberonunun kullanılması bebeğin beslenmesine katkı sağlayabilir.
• Diş Tedavisi: Yarım damak diş sağlığını olumsuz etkileyebilir. Yarık damak bulunan bebeklerde özel diş tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
• Konuşma Terapisi: Yarık damak sonucunda bebeğin dil ve konuşma gelişiminde olumsuzluklar oluşabilir. Yarık damak oluşan bebeklerin ilerleyen dönemde konuşma terapisi alması dil ve konuşma gelişimine katkı sağlayabilir.

Bu tür yöntemlerin uygulanması bebeğin gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması için oldukça önemlidir.

Hamilelik döneminde rutin hastane kontrollerine gitmek anne ve bebek sağlığı için oldukça önemlidir. Liv Hospital Hastanelerinde rutin hamilelik dönemi muayeneleri yapılmakta olup anne ve bebek sağlığı ile ilgili bilgilendirme hizmeti verilmektedir.