Perinatoloji

Perinatoloji Uzmanı (Perinatolog/Yüksek Riskli Gebelik Uzmanı) Ne Demektir?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları, TUS sınavına benzer bir sınav olan yandal uzmanlık sınavına girip başarılı olduktan sonra 3 yıllık asistanlık eğitimi alarak bir üst ihtisas alanı olan Perinatoloji Uzmanı olurlar. Yani aynı iç hastalıkları uzmanlarının, hematoloji, onkoloji vs yandal uzmanı olmaları gibi o alanda daha yoğun bilgi ve deneyime sahip olurlar. Perinatoloji de gebelik ile ilgili daha ileri düzey alanları içeren bir bilim dalıdır. 

Yüksek Riskli Gebelik Ne Demektir?

Bunu üç gruba ayırabiliriz;
1.    Anneye ait olan yüksek risk faktörleri
-    Perinatoloji uzmanları klasik deyimle, hem anne hem bebek olmak üzere, iki canla uğraş verirler. Anneye ait risk faktörlerine şu örnekleri verebiliriz;
. Çok genç ve ileri anne yaşı (18’den küçük, 35’ten büyük)
. Aşırı kilolu veya zayıf olanlar
. Sistemik bir hastalığı olanlar, kanser, tansiyon, diabet, kalp, böbrek, tiroit, akciğer, beyin, karaciğer, kanser, epilepsi (sara), pıhtılaşma bozuklukları, etkilenmiş kan uyuşmazlığı, nörolojik veya psikiatrik hastalıklar, lupus, romatoit artrit, Behçet hastalığı, Sjogren sendrumu gibi bazı romatizmal hastalıklar,  geçirilmiş ameliyat veya trafik kazaları, önceden erken doğum yapmış olmak, önceki gebeliğinde, zayıf/kilolu bebek, doğum sonu kanaması olanlar, zor doğum yapanlar, acil sezaryene alınanlar, dış gebelik geçirmiş olanlar, tüp bebek gebelikleri, akraba evliliği… 

2.    Rahim ve/veya plasentaya ait risk faktörleri (Plasenta; Anne karnında bebeğin beslenmesini sağlayan bebeğin eşi)
-    Doğumsal olarak rahimde şekil bozuklukları (çift rahim, rahimde bölme), myomlar, geçirilmiş rahim ve yumurtalık ameliyatları, yumurtalık kistleri, rahim içi yapışıklık, amniotik bant, plasenta previa (plasentanın rahim ağzına yakın veya kapatacak tarzda yerleşmesi), plasenta dekolmanı (plasentanın erken ayrılması), erken doğum eylemi, gebelik zehirlenmesi (preeklampsi/eklampsi), NST, Doppler, biyofizik skorlama gibi bebek iyilik testlerinin kötü olması, bebek hareketlerinde azalma, plasenta tümörleri, çoğul gebelikler, özellikle tek yumurta ikizleri, ikiz eşinin ölmesi…   
       
3.    Bebeğe ait olanlar
-    İri bebek, gelişme geriliği, çoğul gebelikler, Down sendromu (en sık görülen kromozomal hastalık, 700 doğumda bir görülür) başta olmak üzere, kromozomal ve genetik hastalıklar, bebekte doğumsal anomaliler/sakatlıklar (40 bebekten birinde görülür), yan geliş, makat, alın, defleksiyon, yüz gelişi gibi doğumun imkansız veya zor olacağı durumlar, kordon sarkması, üç kereden fazla bebeğin boynuna dolanması, bebekte gelişme geriliği, anne karnında kan verilmesi, cerrahi işlem gerektirenler veya doğumdan hemen sonra müdahale gerektiren bebekler, kansızlık veya aşırı kanı olan bebekler,dış gebelik, servikal gebelik, sezaryen skar gebeliği…
Bunlar tamamen ayrı olmayıp kimi zaman birbirlerini etkiler.

Perinatoloji Nedir?

Gebelik öncesi, gebelik ve doğumdan sonra lohusalık sürecini kapsayan sorunların tanı ve tedavisini yapmakla sorumlu bilimdalıdır. Bu süreçte perinatolog, genetisyen, çocuk doktoru, özellikle yenidoğan uzmanları, patolog, pediatrik kardiolog, yoğun bakım uzmanları başta olmak üzere birçok disiplin ile ortak çalışır. Bu süreç, gebelik öncesi danışma, gebeliğin özenle takibi, sorunların öngörülmesi, erken tanısı, doğru ve optimal yönetimi, doğum gibi eylemleri kapsar. Tüm bu işlemler resmi Perinatoloji uzmanları ve ekibi tarafından yapılır. 
Aslında risksiz gebelik yoktur, düşük ya da yüksek risk vardır. Yüksek risk faktörleri, doğum öncesi de olabilir ve ideal gebelik takibi gebe kalmadan önce başlamalıdır.
Aslında risksiz gebelik yoktur, düşük ya da yüksek risk vardır. Yüksek risk faktörleri, doğum öncesi de olabilir ve ideal gebelik takibi gebe kalmadan önce başlamalıdır. 
Daha sonra şimdiki gebeliğe özgü olanlar, bebeğe veya doğuma ait olan riskler gelir. 

Gebelikte ortaya çıkabilecek risklerin ne kadar olduğuna dair tarama testleri yapılır. Bunlar, anne adayına ait sistemik riskleri araştıran, annenin sistemik muayenesi, hastalıkları varsa ilgili branşlarla konsültasyonu, kan şekeri, karaciğer-böbrek fonksiyon testleri, kan sayımı, pıhtılaşma testleri ve ikili, üçlü, dörtlü tarama testleri, NIFTY test, gebelik şekeri, NST gibi tarama testleri dışında ayrıntılı ultrason yapılır. Bunlarda ortaya çıkabilecek durumlara göre gebelik takibi ve/veya doğum perinatolog tarafından yapılır. Tüm bunlar perinatoloji bölümü olan (radyoloji değil) hastanelerde yapılır. 

Perinatoloji Uzmanı Tarafından Yapılan İşlemlere Ait Örnekler

Perinatoloji Uzmanları son derece gelişmiş ultrason cihazları kullanırlar ve ultrason adeta onların steteskoplarıdır. Ultrason tek başına tanı ve tedavi yapmaz ve sizler cihaz için değil uzmanlık alanı için perinatologlara yönlendirilirsiniz. 
Bebek kayıp veya hendikap (engel/özür) nedenleri, üç grupta incelenir.
1.    Bebekte kromozom özürleri, doğumsal anomaliler
2.    Plasental ve/veya fetal (bebeğe ait) nedenler, gebelik kayıpları ve bebek ölümlerine yol açabilen bu duruma örnek olarak, gelişme geriliği, erken doğum, anne karnında bebek ölümü, gebelikte hipertansiyon gibi sorunlar sayılabilir.
3.    Doğumda ortaya çıkabilecek kazalar/sorunlar
Günümüzde gebeliğe ait sorunların en erken tansı ve yönetimi istenmekte ve Perinatoloji Uzmanı tarafından, gebeliğin 11-14. haftasında yapılan muayene ile doğumsal anomalilerin % 50’sine ve kromozom hastalıkların % 90’ı yakalanabilir. Tanısal testlerle de kromozom hastalıklarının %100’ne tanı konabilir. Erken doğum, gebelikte tansiyon, çok iri veya zayıf bebek, bebekte doğumsal kalp hastalıkları, gebelik şekerinin öngörülmesi de bu haftalarda yapılabilir.
Gebeliğin 20-22. haftasında ise Perinatoloji Uzmanı tarafından yapılan ayrıntılı ultrason ile doğumsal hastalıkların % 80’den fazlası teşhis edilebilir, erken doğum, gelişme geriliği, gebelikte hipertansiyon, preeklampsi-eklampsi gibi sorunların öngörüsü yapılabilir ve riskleri azaltıcı önlemler alınabilir.
Gebeliğin 30-32. haftasında Perinatoloji Uzmanları tarafından yapılan ayrıntılı ultrasonla anne karnında sorun yaşayan veya müdahale edilmesi gereken ve doğumda sorun yaşamaya aday gebelikler belirlenir ve takip eden doktorları ile koordineli olarak yönetimleri belirlenir.
Tüm gebeliğiniz boyunca takip eden doktorunuz tarafından ikinci görüş için Perinatoloji Uzmanına yönlendirilebilirsiniz, takibiniz ve doğumunuz birlikte yapılır ve sorunlar daha optimal bir şekilde çözülür.
 

Perinatoloji Uzmanları Tarafından Yapılan İşlemlere Örnekler

-    Ayrıntılı Ultrason
-    Chorion Villus Sampling (CVS)
-    Amniosentez 
-    Kordosentez
-    Anne karnında bebeğe kan verilmesi
-    Fetal Ekokardiografi, bu işlem eğitimini almış pediatrik kardiologlar tarafından da yapılmaktadır
-    Tarama testlerinde yüksek risk çıkmış gebelerin değerlendirilmesi ve yönetimi
-    Çoğul gebeliklerin ikiz veya teke indirgenmesi, anomalili olan ikiz eşine yönelik işlemler
-    Anne karnında cerrahi işlemler, ikiz-ikiz transfüzyonunda lazer, şant uygulamaları, anomalili olan ikizlerde bebeğin kordonunun kesilmesi, doğumdan hemen sonra kordon kesilmeden bebeğin opere edilmesi (EXIT presedür) veya hazır olan ekibe hemen operasyon için verilmesi…
-    Doğumda sorun öngörülen gebeliklerde, geniş ekipman ve ekip hazırlığı yapılarak doğumun gerçekleştirilmesi
-    Plasenta yerleşim veya yapışma anomalisi olanların planlı doğumunun yapılması
-    Doğum sonrası kanamaların yönetimi ve tedavisi