Eksozom Nedir?
Eksozomlar, hücreler tarafından hücre dışı ortama salınan ve boyutları 50-200 nanometre arasında değişen doğal keseciklerdir. Çift katlı fosfolipid yapıdaki zarla çevrili olan bu kesecikler içerisinde çeşitli nükleik asit türleri ve türevleri, lipidler ve proteinler bulunur. Vücutta bir tür haberleşme ağı olarak görev yaparlar ve hücreler arasında sinyal iletişimi, materyal taşınması ve doku iyileşmesi süreçlerinde rol oynarlar.
Eksozom Neden Salgılanır?
- İletişim
- Genetik Bilgi Paylaşımı
- Hasarlı Doku Tamiri
- Koruma
Eksozom Nasıl Oluşur?
Vücudumuzdaki tüm hücreler eksozom salgılamaktadırlar ve eksozomları iletişim aracı olarak kullanmaktadırlar.
Bu amaçla;
- Eksozomların, oluşumunun ilk basamağında hücre zarının bir bölümü hücre içine alınmaktadır (endositoz).
- Bu zar tekrar kendi içine kıvrılarak küçük bir kesecik (intraluminal kesecik) oluşturmaktadır.
- Bu kesecikler, hücre içi metabolik süreçlerde yer alan, DNA, miRNA, mRNA, çeşitli proteinler, proteinleri oluşturan alt birimler, EGF, FGF, VEGF gibi birçok büyüme faktörünü içermektedir.
- Ardından “multiveziküler cisimcik” (MVB) olarak adlandırılan ve içerisinde çok sayıda kesecik barındıran bir yapı oluşturmaktadır.
- Multiveziküler cisimcikler plazma zarıyla birleşir ve multiveziküler cisimcik içeriği hücrenin dışına atılmaktadır.
Bu mikro veziküller “eksozom” olarak adlandırılmaktadır.
Eksozom Uygulamasının Avantajları Nelerdir?
- Eksozom’lar, hedef hücrelere sinyal göndererek ve içerdikleri biyomoleküller aracılığıyla hedef hücreleri etkilemektedir.
- İnce bir zar ile çevrili olduklarından, vücuttaki çeşitli dokulara ve organlara kolaylıkla taşınmaktadır.
- Eksozom tedavisi potansiyel olarak doku onarımını hızlandırmakta ve iyileşmeyi teşvik etmektedir.
- Çaplarının 100 ile 150 nm çapında olmasından kaynaklı kan-beyin bariyerinden kolaylıkla geçebilmektedir.
Eksozom Uygulama Ne Kadar Yaygın?
Hücresel tedaviler dünyada yaklaşık 20 yılı aşkın süredir kullanılmaktadır. Eksozom tedavisine son zamanlar da ilgi artmaktadır. Sahip olduğu özellikler sayesinde hücresel tedaviler arasında kullanımı güncel bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Bu tip hücre kaynaklı tedaviler de ruhsatlı ve sertifikalandırılmış merkezlerde üretilen hücresel ürünler tercih edilmelidir. Clinical trial’a göre 199 eksozom klinik çalışması bulunmaktadır.
Eksozom Nasıl Üretilir?
Eksozom üretim süreci yaklaşık 1-2 hafta süren, özel laboratuvar koşullarında gerektiren zorlu ve hassas bir yöntemdir.
- Göbek kordonu kaynaklı mezankimal kök hücreler cGMP (current Good Manufacturing Practices; İyi Üretim Uygulamaları) laboratuvarında uygun kültür yöntemi ile çoğaltılmaktadır.
- Yeterli sayıya ulaşan hücreler çeşitli yöntemlerle strese maruz bırakılarak eksozom üretmesi sağlanmaktadır.
- Elde edilen eksozomlar uygun saflaştırma yöntem ile saflaştırılmaktadır.
- Son ürün haline alan eksozomlar homojen süspansiyon olarak steril şekilde soğuk zincir ile saklanmaktadır.
Kalite Kontrol Standartları
Uygulamanın sağlıklı olabilmesi için üretilen eksozomların kalite standartları önem arz etmektedir.
LivMedCell Rejenaratif Tıp, Kök Hücre Merkezi olarak laboratuvarımızda kalite kontrol standartları gereği eksozom ürün uygulamalarımız da;
Ürün sterilitesi için;
- Mikoplazma Analizi,
- Endotoksin Testi Analizi,
- Mikrobiyal tespit/Gram boyama,
Ürün karakterizasyonu için;
- Flow Sitometri Analizi,
- NTA (Nanopartikül İzleme Analiz) testi yapılmaktadır.
Uygulamaların uzman doktorlar tarafından yapılması, üretilen eksozomların Sağlık Bakanlığı tarafında onaylı cGMP koşullarına sahip laboratuvar şartlarında hazırlanması gerekmektedir.
Ekzosom Uygulamaları
- Akut Akciğer Yaralanması
- Graft versus Host Hastalığı
- Saç Dökülmesi
- Omurilik Yaralanması
- Duchenne Kas Distrofisi
- T ve B Hücrelerinin Düzenlenmesi
- Yara Tedavisi
- Foto-yaşlanma
- Atopik Dermatit
- Cilt Gençleştirme
- Osteoartrit
- Nokta Tedavisi
- Kas ve Tendon Yaralanması
- Bağ Yaralanması
- Kemik İyileşmesi
- Eklem Kireçlenmesi
- Kıkırdak Hasarı
- Leke Tedavisi
Cilt Hasarlarında (Dermakozmetik) Eksozom Uygulaması
Skar doku revizyonu , leke oluşumu, foto yaşlanma ve cilt yaşlanması süreçleri ve ciltte meydana gelen deformansyonların biyolojik sonucudur.
Mezenkimal kök hücre kaynaklı eksozomlar;
- Skar doku revizyonununda etki göstermektedir.
- Cildin kaybetmiş olduğu elastikiyetini ve gücünü korumaya yardımcı olur.
- Yaşlanma sebebi ile hücrelerin kaybettiği özelliklerini rejenaratif yetenekleri sayesinde geri kazanımına yardımcı olur.
Saç Dökülmesinde Eksozom Uygulaması
Saç dökülmesi, gerek erkeklerde gerekse kadınlarda son yıllarda çeşitli nedenlerle çok sıklıkla rastlanan bir durumdur.
Saç dökülmesini yavaşlatmak yada engellemek ile yeni saç foliküllerinin çıkmasını sağlayan birçok yöntem hali hazırda kullanılmaktadır. Fakat bu yöntemlerin çoğu kimyasal ilaçları içerdikleri için yan etkilere sahiptir oysaki kök hücre kaynaklı eksozomların hiçbir yan etki olmaksızın uykuya geçmiş olan saç foliküllerini uyarma böylece yeni saç çıkmasını sağlama ve saç dökülmesini yavaşlatma yada engelleme gibi işlevleri olabilmektedir.
Kök hücre kaynaklı eksozomlar, saç folikülerini telojen fazından anajen fazına geçirilmesini sağlayarak anajeni hızlandırır.
Kök hücre kaynaklı eksozomların, canlılığını desteklediğini, insülin benzeri büyüme faktörü (IGF1), keratinosit büyüme faktörünün (KGF) ekspresyonunu arttırdığı ve büyüme faktörü insan saç foliküllerin de saç gövdesinin uzamasını kolaylaştırdığı bilinmektedir.
Graft vs Host Hastalığı (GvHD) Eksozom Uygulaması
Doku, hücre ve organ nakilleri sonrasında verici hücrelerin alıcı da oluşturduğu bağışıklık yanıt sonrası ortaya çıkan klinik durumdur.
GvHD kaynaklı göz kuruluğu, bağışıklık sisteminin yanıtı sonucunda gelişir. Bu hastalarda, kök hücre kaynaklı eksozom uygulanmasından sonra etkilerinin azaldığı rapor edilmiştir. Kök hücre kaynaklı eksozom’lar profilaktik olarak GvHD tedavisinde kullanılmaktadır.
Yumurtalık Gençleştirmede Eksozom Uygulaması
Erken yumurtalık yaşlanması günümüzde çok sıklıkla rastlanan bir durum haline gelmiştir. Kentsel yaşam, sigara, alkol, stres ve benzeri faktörlerin yanında otoimmün hastalıklar, kemoterapi sonrasında erken menopoz ve yumurtalık yaşlanması sıkça görülmektedir.
Bu tür hastalıklarda son yılarda hücresel tedavilerle ilişkili olumlu yönde önemli kanıtlar elde edilmiştir.
Günümüzde hücresel tedavilerin yanı sıra yumurtalık içerisine uygulanan cGMP koşullarında üretilmiş eksozom uygulamalarının oldukça olumlu etkileri olduğu görülmüştür.
Kök hücre kaynaklı eksozomlar, polikistik over, yumurtalık gelişimi rahim hastalıkları, endometriyal reseptivite gibi hastalıklar da kullanıldığı gösterilmiştir.
Erkek İnfertilitesinde Eksozom Uygulaması
- Reaktif oksijen türleri (ROS) üretimini ve bunların sperm üzerindeki etkilerini azaltabilir.
- Potansiyel olarak sperm kalitesini iyileştirebilir.
- Spermatogenezi ve sperm rejenerasyonunu geri kazandırmada yüksek potansiyele sahip olduğu bildirilmiştir.
- Tüp bebek tedavisinde, saklanan spermlerin uygulanmasında destekleyici olarak kullanılabilir.
- Testis torsiyonunun hasarını azaltabilir. Spermatogenik hücrelerin çoğalmasını ve göçünü teşvik ederek, apoptozunu engelleyebilmektedir.
- Spermatogenik sürecin ve germinal tübüllerin iyileşmesini teşvik etmektedir.
Omurilik Yaralanmalarında Eksozom Uygulaması
Kök Hücrelerden elde edilen eksozomların yapılan çalışmalarla omurilik yaralanması üzerinde etkili onarım etkilerine sahip olduğu gösterilmiştir.
Kök hücre kaynaklı eksozomlar;
- Motor fonksiyonu hızlandırır ve nöronal rejenerasyonu destekleyerek histopatolojik hasarı hafiflettiği bildirilmiştir.
- Nöron hücrelerinin apoptozunu baskılar ve fonksiyonel iyileşmeyi desteklemektedir.
- İltihabı azaltarak Loko-motor fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırabilir.
- Fonksiyonel iyileşme ve aksonal rejenerasyonu iyileştirebilir.
- Eksozomlar bulundurdukları miRNA-21, miRNA-133b ve miRNA-126'yı sayesinde omurilik hasarında meydana gelen patolojik hasarları iyileştirmede etkili olabilirler.
Ortopedi Hastalıklarında Eksozom Uygulaması
Kıkırdak hasarları ve eklem kireçlenmesi
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, enflamasyonu azalarak kıkırdak doku hücrelerinin çoğalmasını desteklediği bildirilmiştir.
- Osteoartrit , talus gibi eklem hastalıkların da oldukça başarılı sonuçlar elde edildiği raporlanmıştır.
Kemik iyileşmesi
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, kırıkların daha hızlı şekilde iyileşmesine yardımcı olduğu bilinmektedir.
- Osteoprogenitor (kemik öncül hücreler) hücrelerin aktivitesini artırarak kemik dokusunun yeniden oluşumunu destekleyebilir.
Kas ve tendon yaranlanması
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, kas ve tendon yaralanmalarının iyileşme sürecini hızlandırabilir.
- Tendinit ve tendinozis gibi tendon yaralanmalarında enflamasyonu azaltırlar ve tendon hücrelerinin hızlıca yenilenmesini desteklemektedir.
Bağ yaralanması
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, bağ dokusunun (ligamentlerin) yenilenmesini teşvik edebilmektedir.
- Bu tedavi, spor yaralanmaları ve diğer travmatik durumlarda hızlı iyileşmesini hızlandırabilmektedir.
Omurlar Arası Disk Dejenerasyonunda Eksozom Uygulaması
- Bulundurdukları miR-410 ile, omurlar arası disk dejenerasyonunun şiddet derecesini hafifletebilmektedir.
- Omurlar arası disk dejenerasyonunun ilerlemesini yavaşlatır ve matris bozulmasını geciktirebilmektedir.
- Endoplazmik Retikulum stresiyle ilişkili apoptozu düzenleyebilmektedir.
Sporcu Hastalıklarında Eksozom Uygulaması
- Sporcu Performansı
- Donmuş Omuz
- Bağışıklık Düzenlemesi
- Tendon Yaralanması
- Kıkırdak Yaralanması
- Kas Yaralanması
- Tendon-Kemik İyileşmesi
- Artrit
Ön Çapraz Bağ Rekonstrüksiyonu
- Kök Hücre kaynaklı eksozomlar, Ön Çapraz Bağ Rekonstrüksiyonunda M1/M2 tipi makrofajların polarizasyonunu düzenleyerek tendon-kemik iyileşmesini kolaylaştırabilmektedir.
Rotator Manşet Yaralanmaları
- Kök Hücre kaynaklı eksozomlar, yırtıklarda hızlı iyileşmeyi teşvik etmektedir.
- Ameliyat sonrası tekrar yırtılma oranlarını azaltabilmektedir.
Omuz Sertliği
- Eksozomların, miRNA-let-7a-5p aracılığıyla TGFBT1 ekspresyonunu baskılayabileceğini ve dolayısıyla yapışkan kapsülitin ilerlemesini engelleyebilir ve yapışkan kapsülitin kaynaklı ağrıyı azaltabilmektedir.
Aşil Tendon Yaralanması
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, tendon ekstraselüler matrisinin sentezi ve bozunmasını dengeleyen mekanizmaları etkileyerek iyileşmesini kolaylaştırabilmektedir.
- İnflamasyonu baskılayarak iyileşme sürecini hızlandırabilmektedir.
Retinal Hastalıklar ve Eksozom Uygulaması
Retinitis Pigmentosa
- Retina ganglion hücrelerinin hayatta kalmasını ve akson rejenerasyonunu destekleyebilir.
- Retina ganglion hücrelerinin, akson kaybını ve işlev bozukluğunu kısmen önleyebilir.
Optik Atrofi
- Nöroprotektif bileşikler salgılayarak aksonların yeniden büyümesini teşvik edebilir.
- Retinal ganglion hücrelerini (RGC) koruyabilir ve mevcut sinir ağlarına entegre olmalarını sağlayarak sinir bağlantılarını yeniden kurmasını sağlayabilirler.
Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu
- Fotoreseptör hücrelerinin apoptozunu inhibe edebilir, normal retina yapısını koruyabilir ve anti-inflamatuar, nöroprotektif ve anti-apoptotik etkilere sahip olabilirler.
Parkinson Hastalığında Eksozom Uygulaması
- Parkinson hastalığında dopamin nöron ölümünü azaltabilir.
- Kan-beyin bariyerini kolaylıkla geçebildiği için beyinde salgılanan dopamin miktarını artırabilmektedir.
- İskemik inme durumunda nörorestoratif etkiler sağladığı bulunan miRNA içerirler, bu sayede çevrelerindeki ortamda yararlı değişiklikler meydana getirebilirler.
- Hücre çoğalmasını ve anjiyogenezi kolaylaştırırken, apoptozu baskılarlar; Parkinson gibi dejeneratif hastalıklarda yüksek terapötik etki gösterebilirler.
Diyabetik Ayak ve Eksozom Uygulaması
- Enflamasyonu azaltarak doku hasarının tedavisini kolaylaştırabilir.
- M1/M2 tipi makrofajların polarizasyonunu düzenleyerek doku iyileşmesini kolaylaştırabilmektedir.
- Bulundurdukları miRNA-181c-5p ile nöropatik enflamasyonu azaltarak kronik daralma hasarından kaynaklı nöropatik ağrıyı hafifletebilirler.
Periferik Nöropati Hastalığında Eksozom Uygulaması
- Periferik nöropati kaynaklı azalan sinir iletim hızını artırabilmektedir.
- Sinir liflerini, miyelin kalınlığını ve siyatik sinirlerin akson çaplarını artırabilmektedir.
- Proinflamatuar genlerin baskılanması yoluyla periferik nöropati hastalarında nörovasküler disfonksiyonu hafifleterek, fonksiyonel iyileşmeyi desteklemektedir.
Akciğer Hastalıklarında Eksozom Uygulaması
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, fibrozisten kaynaklanan solunum zorunluğunda iyileşme sağlayabilir.
- Alveoler de meydana gelen hasarı ve fibrotik skarı azaltabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ( KOAH)
- Kök hücre kaynaklı eksozomlar, KOAH kaynaklı nefes darlığını iyileşme sağlayabilir.
- Sigara dumanının neden olduğu akciğer iltihabını ve hasarını azaltabilir.
- Toksik dumanların neden olduğu bronşiyal epitel hasarına karşı koruma sağlayabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yan Etkileri ve İlaç Etkileşimleri
Ürünün ilaçlarla herhangi bir etkileşimi olmamakla beraber bilinen bir yan etkisi bulunmamaktadır. Gebelik ve emzirme dönemlerinde kullanımı test edilmemiştir.
Herkese Uygulanabilir mi?
Eksozom tedavisi için belirli bir yaş sınırı bulunmamaktadır; ancak tedavinin etkinliği ve uygunluğu kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Saklama Koşulları
Eksozomlar üretimi gerçekleştirildikten sonra -80 oC ve -152 oC’de saklanabilmektedir. İstenildiğinde uygun yöntemlerle çözülerek hastaya nakle uygun koşullarda transferi gerçekleştirilmektedir.
Hastaya uygulanmak üzere hazırlanmış son ürünün uygun saklama koşullarında raf ömrü 1 haftadır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
