Kemoterapi Nedir? Nasıl Uygulanır? Yan Etkileri ve Süreç Rehberi
-
Kemoterapi Nedir?
-
Kemoterapi Ne İçin Yapılır?
-
Kemoterapi Nasıl Uygulanır?
-
Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
-
Kemoterapi İlaçları Nelerdir?
-
Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
-
Kemoterapi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
-
Kemoterapi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kemoterapi, ilaçların damar yoluyla, ağızdan veya doğrudan ilgili bölgeye uygulanmasıyla kanser hücrelerini yok eden bir kanser tedavisidir. Amaç, hücrelerin büyümesini durdurmak ve yayılımı engellemektir.
Kemoterapi Nedir?
Kemoterapi, kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak veya yok etmek için ilaç kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu ilaçlar, hızla çoğalan kanser hücrelerini hedef alır; yayılımını engeller, bazı durumlarda tümörü küçültür ve diğer tedavilerin (cerrahi, radyoterapi, immünoterapi, hormon tedavisi) başarısını artırır.
Kemoterapi Ne İçin Yapılır?
Kemoterapi, hastalığın evresine ve kanser türüne göre farklı amaçlarla uygulanabilir:
- Tümörü küçültmek (ameliyat öncesi)
- Kalan hücreleri yok etmek (ameliyat sonrası)
- Metastazı kontrol altına almak
- Belirtileri ve ağrıyı azaltmak
Tedavi planı tıbbi onkoloji uzmanı tarafından belirlenir.
Kemoterapi Nasıl Uygulanır?
Kemoterapi, kanser türüne, yayılımına ve hastanın genel durumuna göre farklı yollarla uygulanabilir. En yaygın yöntem, ilacın damar yoluyla verilmesidir. Bunun dışında ağızdan alınan haplar, kas içine yapılan enjeksiyonlar veya belirli bölgelere doğrudan uygulanan tedavi seçenekleri de bulunur.
Başlıca uygulama yöntemleri şunlardır:
- İntravenöz (IV) kemoterapi: İlaç damar yoluyla verilir ve kan dolaşımı aracılığıyla tüm vücuda yayılır. Hastanelerde veya kemoterapi merkezlerinde uygulanır. En sık kullanılan yöntemdir.
- Oral (ağızdan) kemoterapi: Hap, kapsül veya sıvı ilaçlar şeklinde evde alınabilir. Hastanın tedaviyi sürdürebilmesi için doktorun belirlediği doz ve tarihler önemlidir.
- Enjeksiyon kemoterapisi: İlaç kas içine (kalça, kol, bacak gibi) veya deri altına enjekte edilir. Kısa sürede uygulanır ve bazı kanser türlerinde tercih edilir.
- İntraarteriyel kemoterapi: İlaç doğrudan tümöre giden atardamara verilir. Böylece daha yoğun etki sağlanır ve sağlıklı dokular daha az zarar görür.
- Periton (karın içi) kemoterapisi: Bazı mide veya bağırsak kaynaklı kanserlerde ilaç, karın boşluğuna doğrudan uygulanır. Tedavi bu bölgedeki kanser hücrelerine hedefli şekilde ulaşır.
- Topikal kemoterapi: Cilt kanserleri gibi yüzeysel tümörlerde, ilaç kremler halinde doğrudan cilde sürülür.
Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
Tedavinin süresi kişiye özeldir. Genellikle "tedavi döngüleri" şeklinde uygulanır:
- Uygulama yapılır
- Vücut toparlanması için dinlenme dönemi verilir
- Bu döngü aylar sürebilir
Tedavi süresini belirleyen faktörler:
- Kanserin türü,
- Bulunduğu yer,
- Kemoterapinin kullanılma amacı,
- Kemoterapinin türü,
- Vücudun tedaviye tepki verme şekli.
Bazı durumlarda hastalar, kemoterapiyi "döngüler" şeklinde alabilirler. Bu durumda, bir tedavi uygulanır ve ardından bir dinlenme süresi gelir. Bu sayede dinlenme sürelerinde vücudun, yeni ve sağlıklı hücreler oluşturması sağlanır.
Kemoterapi İlaçları Nelerdir?
Kanser kemoterapisinde 100'den fazla çeşit ilaç bulunur. Tüm kemoterapi ilaçlarının amacı, kanser hücrelerini durdurmaktır. Bu yüzden hücrelere zarar vererek çalışır. Ancak tüm ilaçlar aynı şekilde hücre zararına yol açmazlar. Hepsi hücre döngüsü boyunca farklı zamanlarda, farklı noktalara saldırır. Kemoterapi ilaçlarının isimlendirmesi de hücrede iş yaptıkları yere ve yaptıkları işe göre yapılır. Başlıca kemoterapi ilaç türleri aşağıda sıralandığı gibidir:
- Alkilleyici ajanlar,
- Antimetabolitler,
- Antitümör antibiyotikleri,
- Topoizomeraz inhibitörleri,
- Mitotik inhibitörler ve
- Bitki alkaloidleri.
Onkologlar bazı vakalarda, kanser hücresine farklı şekillerde zarar veren ilaçları bir araya getirip kemoterapinin etkinliğini artırabilir. Bu sayede hastanın tedaviden daha fazla fayda görmesini sağlar.
Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapi, hızlı çoğalan hücreleri hedef aldığı için sağlıklı hücreleri de etkileyebilir. En sık görülen yan etkiler:
- Mide bulantısı,
- Kusma,
- İshal,
- Saç dökülmesi,
- İştahsızlık,
- Tükenmişlik,
- Ateş,
- Ağızda yaralar,
- Ağrı,
- Kabızlık,
- Kanama.
Bu yan etkiler, önlenebilir veya tedavi edilebilir olanlardır. Genellikle çoğu yan etkinin tedavi bittikten sonra azaldığı söylenir. Onkolog, tedavi sürecinde beklenen ve beklenmeyen yan etkiler konusunda hastalarını uyarır.
Kemoterapi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Kemoterapi, yan etkilere yol açabilecek ve vücudu yorabilecek bir tedavi yöntemidir. Kanser için kemoterapi alımından sonra hastaların enfeksiyon, kanama ve cilt problemleri riski normalden daha yüksek olabilir. Bu nedenle kemoterapiden sonra sağlıklı kalmak için hastanın kendine iyi bakması gerekir.
Kemoterapi sonrası dikkat edilebilecek bazı noktalar aşağıdakiler gibidir:
- Hastanın iştahı olmasa bile yiyip içebilmesi beklenir.
- Ağız bakımı kemoterapi sonrasında oldukça önemlidir. Kemoterapinin neden olduğu yaralar, enfeksiyon riski taşır. Bu nedenle diş fırçalama, diş ipi kullanma ve gargara yapma oldukça önemlidir.
- Şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durmak da ağız sağlığı için daha iyi olabilir.
- Kemoterapiden sonra hastanın bir yıl veya daha uzun süre enfeksiyon kapmaması istenen bir durumdur.
- Hastaların ellerini sık sık sabun ve suyla yıkaması enfeksiyonla mücadele açısından önemlidir.
- Hastaların kemoterapi sonrasında da düzenli yürüyüş yapması, sağlıklarına katkı sağlayabilir.
- Sigara içmemek de kemoterapi sonrası dikkat edilmesi gerekenlerdendir.
Kemoterapi sürecinde sağlıklı kalmak ve sağlığınızı korumak için dikkat etmeniz gerekenler ile ilgili sorularınızı onkoloji uzmanınıza danışmayı düşünebilirsiniz.
Kemoterapi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kemoterapi süreci karmaşık olabilir. Bu nedenle herkesin aklında kemoterapi ile ilgili sorular olabilir. Kemoterapi ile ilgili en sık sorulan sorulara yazının devamında ulaşabilirsiniz.
Kemoterapinin İşe Yaradığı Nasıl Anlaşılır?
Kemoterapi sürecinde uzman hekim, sürekli olarak kontroller yapar. Tedavinin vücuda verdiği zarar ve kanserli dokunun boyutu, yayılımı ve çevre dokulara etkileri uzman hekimin kontrol ettiği şeylerden bazılarıdır. Bununla ilgili değerleri ölçen hekim, bazen kan testi ve diğer görüntüleme yöntemlerini de kullanarak kemoterapinin işe yarayıp yaramadığı ile ilgili hastasını bilgilendirir.
Kemoterapi Alan Hasta Yakınları Nelere Dikkat Etmeli?
Kemoterapi, uygulanan kişiyi enfeksiyonlara daha yatkın hale getirebilir. Bu nedenle hastanın bulunduğu evin temiz olması, çevresindekilerin sık sık ellerini yıkaması ve kıyafetlerini değiştirmesi gibi önlemler alınması, hastada enfeksiyon oluşmasının önüne geçebilir.
Bir Seans Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
İlaca göre değişir; bazı uygulamalar 30 dakika, bazıları birkaç saat sürebilir.
Kemoterapi Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Kemoterapi, iştahı keser ve hastalarda mide bulantısına yol açabilir. Bu nedenle hastalar, yemek yemekten kaçınabilir. Ancak sağlıklı ve düzenli bir şekilde beslenme, kemoterapi sürecinin daha kolay atlatılmasını sağlayabilir.
Kemoterapi Sonrası Evde Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Kemoterapi sonrasında hastanın enfeksiyona yatkınlığı artar ve vücudunda yaralar oluşabilir. Bu nedenle temiz bir ev ve kişisel hijyen oldukça önemlidir. Ayrıca beslenme ve hafif egzersiz yapma, sigaradan uzak durma gibi sağlıklı alışkanlıklar da sürece yardımcı olabilir.
Yine de kemoterapi sonrası evde yapılması gerekenler ile ilgili en sağlıklı önerileri uzman hekimler verecektir. Bu yüzden kemoterapi ile ilgili sorularınız varsa uzman hekiminize başvurmayı düşünebilirsiniz.
Kemoterapi alan kişinin yanında durmak riskli mi?
Hayır. Kemoterapi bulaşıcı değildir; ancak enfeksiyon riski nedeniyle hijyen önemlidir.
Kemoterapi kısırlık yapar mı?
Bazı ilaçlar geçici veya kalıcı etkiler yaratabilir. Hekim süreç öncesinde bilgilendirir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
